FARMACOLOGIE
H2 WEGEN EN TECHNIEKEN VOOR TOEDIENEN VAN GENEESMIDDELEN
ORALE TOEDIENING
▪ Toediening via de mond
Vaste geneesmiddelenvormen:
▪ Poeders
- Bereidingen bekomen door plantaardige, dierlijke of scheikundige stoffen tot een
voldoende en homogene fijnheidsgraad te brengen
- Fijn poeder
- Vb. Flubenol 5%: ontwormingsmiddel o.b.v. flubendazole in poedervorm
▪ Granulaten
- Poeders die een bepaalde bewerking hebben ondergaan zodanig dat ze het
uitzicht krijgen van min of meer gelijkvormig korreltjes
- Korrelig poeder
- Vb. AbPrazole: maagzuurremmer op basis van omeprazole in granulaatvorm
▪ Tabletten
- 1 vastgestelde dosis werkzame stof (poeder of granulaat) + vulstoffen (zetmeel,
sucrose, lactose) geperst in een mal
- Verschillende vormen en afmetingen
- In blister of pot
- Voor kleine huisdieren
- Vb. Panacur: ontwormingsmiddel o.b.v. fenbendazole in tabletvorm
- Tabletten niet breken omdat dosis dan vaak niet meer klopt
▪ Dragee
- Tablet + coating (suiker + smaak + kleurstof)
- Coating lost volledig op in de maag dus geen verlengde afgifte van GM
- Aantrekkelijk uitzicht
- Bescherming farmaca tegen licht
- Bevordert doorslikken door betere smaak
- Gemakkelijker te hanteren in geval van kleine dosis GM
▪ Boli
- Speciale cilindervormige tabletten voor grote huisdieren
- Vb. Sustain III: antibioticum o.b.v.sulfamethazine in bolusvorm
▪ Naast de conventionele tabletten en boli worden ook tabletten en boli geformuleerd
waarbij de vrijstelling van de actieve stof niet dadelijk na toediening gebeurt:
- Tabletten of boli met vertraagde of uitgestelde afgifte:
• SR = slow release = elke dag een beetje werkzame stof afgeven waarin de vorm niet
kan gedijen vb. Panacur
• RR = retarded release
- Tabletten of boli met afgifte op bepaalde tijdstippen:
• PR = pulse release = elke 21ste dag een ontwormingsstoot welke alle aanwezige
vormen afdoodt vb. Repidose
, ▪ Capsules
- Inactieve omhulsel van GM
- Uit zetmeel of uit gelatine
- In gevallen waar een geneesmiddel beschermd moet worden voor o.a.
metabolisatie door micro-organismen of voor afbraak door de zure pH dient een
coating aangebracht worden
- Harde capsules bevatten meestal een poeder of granulaat
- Zachte capsules bevatten meestal een niet-waterig oplossing (vb. olie)
▪ Orale toediening tabletten en boli aan dieren:
- Manueel:
• Hou bovenkaak van dier vast met 1 hand
• Duw medicatie over de tong van het dier
• Sluit mond van het dier
• Wek slikken op door te blazen in de neus of wrijven over keel
- Pillenpistool:
- Boluspistool:
Vloeibare geneesmiddelenvormen:
▪ Oplossing:
- Homogeen mengsel van een gas, vloeistof of vaste stof met een vloeistof
▪ Suspensie:
- Verspreiding van fijn verdeelde onoplosbare vaste deeltjes in vloeibaar vehiculum (olie of
water)
- Goed schudden voor gebruik
▪ Emulsie:
- Mengsel van 2 niet met elkaar mengbare vloeistoffen waarbij de ene vloeistof zich in fijn
verdeelde toestand in de andere bevindt
- Meestal een water- en een oliefase
- 2 types emulsies:
• Olie in water emulsie
• Water in olie emulsie
- Stabiliteit van emulsies wordt verhoogd door toevoegen van
emulgatoren
, ▪ Orale toediening vloeibare GM
- Via drinkwater bij exoten
- Via spuit zonder naald
- Via beknopte kropsonde bij vogels
- Maagsonde via mond
- Maagsonde via neus
▪ Opletten voor aspiratiepneumonie:
- = verslikkingspneumonie of longproblemen veroorzaakt door vloeistof die in de luchtwegen
terechtkomt
- Door te snel vloeistof oraal in te spuiten
- Door verkeerde plaatsing van maagsonde
Half vaste geneesmiddelenvormen:
▪ Pasta of gel
▪ Minder risico op verslikkingspneumonie
▪ Toediening:
- Via tube
- Via gekalibreerde spuit
PARENTERALE TOEDIENING
▪ Buiten de darm om (injectie, infuus)
▪ Injecteerbare geneesmiddelenvorm:
- Ééndosis:
• Flesjes
• Wordt afgedankt na éénmalig gebruik
• Verzegeld met rubberstop
- Meerdosis:
• Flesjes
• Bevat bewaarmiddelen wat meermalig gebruik mogelijk maakt
• Verzegeld met rubberstop
- Ampullen:
• Bevatten dosis medicatie in kleine glazen flesje met dunne, lange nek welke
makkelijk afgebroken kan worden
- Flessen of zakken
, - Inspuitbare GM:
• Spuiten en naalden
• Steriel
• Scherpe naald
• Verschillende stappen:
A. Maak de rubberstop van het flesje met het
geneesmiddel en van het flesje met het
oplossingsmiddel proper met een gaasje
met wat alcohol.
B. Verwijder het dopje dat de naald beschermt
en trek de stamper van de spuit naar
achteren ten einde de spuit te vullen met
een hoeveelheid lucht gelijk aan de
gewenste hoeveelheid oplossingsmiddel. Injecteer deze hoeveelheid lucht in het
flesje met oplossingsmiddel om een positieve druk in het flesje te creëren wat
optrekken van de vloeistof zal vergemakkelijken. Keer het flesje met
oplossingsmiddel om en trek de gewenste hoeveelheid op.
C. Spuit het oplossingsmiddel in het flesje met medicatie. Verwijder de spuit met
naald. Schud met het flesje voor een goede menging.
D. Positieve druk kan gecreëerd worden in het flesje met medicatie vooraleer men
de gewenste hoeveelheid geneesmiddel optrekt.
• Ex tempore: geneesmiddelen welke onstabiel zijn in oplossing, worden ex tempore
opgelost in steriel water of een ander oplossingsmiddel of diluent en dienen
onmiddellijk toegediend te worden aan de patiënt
• Medicatie mag nooit lange tijd in spuit zelf bewaard worden vooraleer toegediend
aangezien sommige GM geabsorbeerd worden door het plastieken materiaal →
onvoldoende dosis
• Naaldnummer verwijst naar de diameter binnenin de naald: hoe hoger het
naaldnummer, hoe kleiner de diameter
- Meerdosis spuit:
• Bij grote huisdieren wanneer verschillende dieren dezelfde injectie nodig hebben
- Insuline spuit:
• 25-naald gebruiken
• Geen dode ruimte (zone waarin vloeistof achterblijft wanneer de stamper van de
spuit volledig beneden is
• Spuit is onderverdeeld in eenheden (units)
H2 WEGEN EN TECHNIEKEN VOOR TOEDIENEN VAN GENEESMIDDELEN
ORALE TOEDIENING
▪ Toediening via de mond
Vaste geneesmiddelenvormen:
▪ Poeders
- Bereidingen bekomen door plantaardige, dierlijke of scheikundige stoffen tot een
voldoende en homogene fijnheidsgraad te brengen
- Fijn poeder
- Vb. Flubenol 5%: ontwormingsmiddel o.b.v. flubendazole in poedervorm
▪ Granulaten
- Poeders die een bepaalde bewerking hebben ondergaan zodanig dat ze het
uitzicht krijgen van min of meer gelijkvormig korreltjes
- Korrelig poeder
- Vb. AbPrazole: maagzuurremmer op basis van omeprazole in granulaatvorm
▪ Tabletten
- 1 vastgestelde dosis werkzame stof (poeder of granulaat) + vulstoffen (zetmeel,
sucrose, lactose) geperst in een mal
- Verschillende vormen en afmetingen
- In blister of pot
- Voor kleine huisdieren
- Vb. Panacur: ontwormingsmiddel o.b.v. fenbendazole in tabletvorm
- Tabletten niet breken omdat dosis dan vaak niet meer klopt
▪ Dragee
- Tablet + coating (suiker + smaak + kleurstof)
- Coating lost volledig op in de maag dus geen verlengde afgifte van GM
- Aantrekkelijk uitzicht
- Bescherming farmaca tegen licht
- Bevordert doorslikken door betere smaak
- Gemakkelijker te hanteren in geval van kleine dosis GM
▪ Boli
- Speciale cilindervormige tabletten voor grote huisdieren
- Vb. Sustain III: antibioticum o.b.v.sulfamethazine in bolusvorm
▪ Naast de conventionele tabletten en boli worden ook tabletten en boli geformuleerd
waarbij de vrijstelling van de actieve stof niet dadelijk na toediening gebeurt:
- Tabletten of boli met vertraagde of uitgestelde afgifte:
• SR = slow release = elke dag een beetje werkzame stof afgeven waarin de vorm niet
kan gedijen vb. Panacur
• RR = retarded release
- Tabletten of boli met afgifte op bepaalde tijdstippen:
• PR = pulse release = elke 21ste dag een ontwormingsstoot welke alle aanwezige
vormen afdoodt vb. Repidose
, ▪ Capsules
- Inactieve omhulsel van GM
- Uit zetmeel of uit gelatine
- In gevallen waar een geneesmiddel beschermd moet worden voor o.a.
metabolisatie door micro-organismen of voor afbraak door de zure pH dient een
coating aangebracht worden
- Harde capsules bevatten meestal een poeder of granulaat
- Zachte capsules bevatten meestal een niet-waterig oplossing (vb. olie)
▪ Orale toediening tabletten en boli aan dieren:
- Manueel:
• Hou bovenkaak van dier vast met 1 hand
• Duw medicatie over de tong van het dier
• Sluit mond van het dier
• Wek slikken op door te blazen in de neus of wrijven over keel
- Pillenpistool:
- Boluspistool:
Vloeibare geneesmiddelenvormen:
▪ Oplossing:
- Homogeen mengsel van een gas, vloeistof of vaste stof met een vloeistof
▪ Suspensie:
- Verspreiding van fijn verdeelde onoplosbare vaste deeltjes in vloeibaar vehiculum (olie of
water)
- Goed schudden voor gebruik
▪ Emulsie:
- Mengsel van 2 niet met elkaar mengbare vloeistoffen waarbij de ene vloeistof zich in fijn
verdeelde toestand in de andere bevindt
- Meestal een water- en een oliefase
- 2 types emulsies:
• Olie in water emulsie
• Water in olie emulsie
- Stabiliteit van emulsies wordt verhoogd door toevoegen van
emulgatoren
, ▪ Orale toediening vloeibare GM
- Via drinkwater bij exoten
- Via spuit zonder naald
- Via beknopte kropsonde bij vogels
- Maagsonde via mond
- Maagsonde via neus
▪ Opletten voor aspiratiepneumonie:
- = verslikkingspneumonie of longproblemen veroorzaakt door vloeistof die in de luchtwegen
terechtkomt
- Door te snel vloeistof oraal in te spuiten
- Door verkeerde plaatsing van maagsonde
Half vaste geneesmiddelenvormen:
▪ Pasta of gel
▪ Minder risico op verslikkingspneumonie
▪ Toediening:
- Via tube
- Via gekalibreerde spuit
PARENTERALE TOEDIENING
▪ Buiten de darm om (injectie, infuus)
▪ Injecteerbare geneesmiddelenvorm:
- Ééndosis:
• Flesjes
• Wordt afgedankt na éénmalig gebruik
• Verzegeld met rubberstop
- Meerdosis:
• Flesjes
• Bevat bewaarmiddelen wat meermalig gebruik mogelijk maakt
• Verzegeld met rubberstop
- Ampullen:
• Bevatten dosis medicatie in kleine glazen flesje met dunne, lange nek welke
makkelijk afgebroken kan worden
- Flessen of zakken
, - Inspuitbare GM:
• Spuiten en naalden
• Steriel
• Scherpe naald
• Verschillende stappen:
A. Maak de rubberstop van het flesje met het
geneesmiddel en van het flesje met het
oplossingsmiddel proper met een gaasje
met wat alcohol.
B. Verwijder het dopje dat de naald beschermt
en trek de stamper van de spuit naar
achteren ten einde de spuit te vullen met
een hoeveelheid lucht gelijk aan de
gewenste hoeveelheid oplossingsmiddel. Injecteer deze hoeveelheid lucht in het
flesje met oplossingsmiddel om een positieve druk in het flesje te creëren wat
optrekken van de vloeistof zal vergemakkelijken. Keer het flesje met
oplossingsmiddel om en trek de gewenste hoeveelheid op.
C. Spuit het oplossingsmiddel in het flesje met medicatie. Verwijder de spuit met
naald. Schud met het flesje voor een goede menging.
D. Positieve druk kan gecreëerd worden in het flesje met medicatie vooraleer men
de gewenste hoeveelheid geneesmiddel optrekt.
• Ex tempore: geneesmiddelen welke onstabiel zijn in oplossing, worden ex tempore
opgelost in steriel water of een ander oplossingsmiddel of diluent en dienen
onmiddellijk toegediend te worden aan de patiënt
• Medicatie mag nooit lange tijd in spuit zelf bewaard worden vooraleer toegediend
aangezien sommige GM geabsorbeerd worden door het plastieken materiaal →
onvoldoende dosis
• Naaldnummer verwijst naar de diameter binnenin de naald: hoe hoger het
naaldnummer, hoe kleiner de diameter
- Meerdosis spuit:
• Bij grote huisdieren wanneer verschillende dieren dezelfde injectie nodig hebben
- Insuline spuit:
• 25-naald gebruiken
• Geen dode ruimte (zone waarin vloeistof achterblijft wanneer de stamper van de
spuit volledig beneden is
• Spuit is onderverdeeld in eenheden (units)
