samenvatting KCMT

1 : Kwantitatieve criminologische methoden en technieken




Hoofdstuk 1 : De plaats van de criminologie binnen de wetenschap


1.1. Inleiding

 Wetenschap
== een stijl van denken en doen
--> het wetenschappelijke denken streeft naar rationaliteit en objectiviteit
o Rationaliteit
--> coherentie
o Objectiviteit
--> wetenschap moet met de feiten overeenkomen
--> het ideaal van die wetenschappelijke objectiviteit is het langzaam opbouwen van patronen van
kennis over de maatschappelijke werkelijkheid
≠ wetenschappelijke kennis (= eindproduct)
 Een eerste begripsomschrijving van wetenschap
o (1) streven naar kennis
--> de precieze vorm van kennis waarnaar gestreefd wordt, kan verschillen per vakgebied en hangt af
van de uitgangspunten van de onderzoeker
--> die kan uiteindelijk worden ondergebracht in een theorie
 Theorie
== een inherent coherent samenhangend geheel van uitspraken over de werkelijkheid
--> samenhangende feiten en stabiele patronen in de werkelijkheid ontdekken en vormgeven in een theorie
≠ religie – aanwezigheid van een theorie maar over hoe de samenleving er zou moeten uitzien (niet
werkelijkheid)
o (2) empirisch karakter
--> waarnemingen in de werkelijkheid, zaken die we kunnen observeren
 Waarnemingen kunnen zelf gedaan zijn (waarnemingen uit eerste hand)
 Waarnemingen door anderen gedaan (waarnemingen uit tweede hand)
o (3) systematische benadering
--> toetsbaarheid of testbaarheid
--> cruciaal want wie je onderzoek later nabootst, moet dezelfde resultaten bekomen
--> conform een procedure tewerk gaan + beschrijven hoe we die hebben gevolgd
≠ pseudowetenschappen (vb. psychoanalyse)

1.2. Taxonomieën van wetenschappelijke disciplines

 Formele wetenschappen (deductieve wetenschappen)
--> leren niets over de werkelijkheid rondom ons, maar verschaffen ons symbolensystemen of vormen, die
bruikbaar zijn om deze werkelijkheid uit te drukken
o Vb. logica, wiskunde
o Baseren zich op axioma’s, deductie
== men vertrekt van een aantal basisformules (= axioma’s) en door logische afleiding (= deductie),
volgens vooraf vastgelegde regels, komt men tot stellingen
--> We redeneren dat bepaalde dingen zijn hoe ze zijn op basis van logisch redenen zonder dat daar ook
een toets van in de praktijk aanwezig is.

,2 : Kwantitatieve criminologische methoden en technieken

 Ervaringswetenschappen (feitwetenschappen)
--> men onderzoekt hoe de werkelijkheid, dat wil zeggen de totaliteit van dingen, in elkaar zit
o Vb. fysica, sociologie, criminologie
o Baseren zich op empirie, inductie
--> op basis van observaties in de realiteit
o Onderverdeling in natuurwetenschappen >< sociale wetenschappen
 Natuurwetenschappen == waarom natuurlijke fenomenen doen wat ze doen
 Sociale wetenschappen == hoe mensen invulling geven aan het leven

 andere onderverdelingen

 Natuurwetenschappen, gedragswetenschappen, cultuurwetenschappen
o Natuurwetenschappen
--> vb. natuurkunde (fysica), scheikunde (‘life sciences’) en geologie
o Gedragswetenschappen / sociale wetenschappen
--> menswetenschappen, wetenschappen waarin het gedrag van de mens als individu of in groep wordt
onderzocht (vb. psychologie, sociologie, economie)
o Cultuurwetenschappen
--> hebben de producten van de menselijke creativiteit tot voorwerp (vb. filologie, kunst- en
literatuurwetenschap, taalkunde, rechtswetenschap, archeologie, geschiedenis
 Zuivere wetenschappen, toegepaste wetenschappen
o Zuivere wetenschappen == genereren van kennis
o Toegepaste wetenschappen == kennis toepassen in de praktijk ; men gebruikt wetenschappelijke
gegevens en methodes om praktische problemen op te lossen en menselijke node te bevredigen
 Maar…is dit onderscheid zinvol?
o Geen vaste grenzen
--> In veel gevallen zijn vragen die wij fundamenteel hebben, die kennisvragen zijn, komen ook voort uit
de praktijk.
--> Onderzoek die we doen levert nuttige kennis op voor die praktijk.
o Kruisbestuiving mogelijk en wenselijk : tendens naar interdisciplinariteit
--> Vb. gedragsecologie in criminologie

1.3. De criminologie blijft in hoofdzaak een multidisciplinaire objectwetenschap

 Criminologie heeft een eigen ‘materieel’ maar geen eigen ‘formeel’ voorwerp.
o Materiaal voorwerp
== het object, het onderwerp van een wetenschapsbeoefening
o Formeel voorwerp
== methodologie = de wijze waarop aan wetenschapsbeoefening wordt gedaan,
--> de theorie(ën) en methode(n)
 Ontleent methoden en inzichten uit diverse invalshoeken.
o “The criminologist is a king without a kingdom’ (T. Sellin)
--> Taak van criminoloog bestaat erin syntheses te maken van hetgeen aangereikt wordt uit ‘belendende
wetenschapspercelen’.
Eigen wetenschappelijk criminologisch onderzoek en theorievorming verricht de criminoloog niet,
hij ontleent en brengt samen.  multidisciplinair (=/= interdisciplinair)

,3 : Kwantitatieve criminologische methoden en technieken

 Definitie : ‘Crimineel gedrag is strafbaar gesteld gedrag’
o ‘Smalle’ definitie
--> Vb. Pesten is niet strafbaar, maar kan samenhangen met crimineel gedrag. Pesten is dus belangrijk
om te onderzoeken.
o Geen ‘harde’ definitie
--> onderhevig aan tijdsinvloeden (Vb. decriminalisering en invoering van strafbaarstelling)
o ‘Nationale’ definitie
--> andere kwalificering in verschillende landen (Vb. Zware mishandeling anders in Nederland dan in België)
 Is er een eenduidig “object”?
 “Dé” criminaliteit bestaat niet! Verschillende soorten en verschijningsvormen van criminaliteit.
 Streven naar criminaliteit-specifieke verklaringen : verschillende types van criminaliteit hebben verschillende
motivaties, verschijningsvormen en verklaringen. (interdisciplinaire integratie)
 Criminologie als soort van synthesewetenschap, een kruispunt van diverse disciplines, omtrent criminaliteit.

1.4. De invloedrijkste wetenschappelijke paradigma’s binnen de criminologie

 Wetenschappelijk paradigma
--> bevat een door een groep wetenschappers gedeelde opvatting over
o Wat wetenschap is;
o Waar een wetenschappelijke theorie aan moet voldoen;
o Op welke manier wetenschap bedreven dient te worden;
o Ideeën over sociale structuren die in de werkelijkheid aanwezig zijn;
o Die een rol spelen in het leven van mensen in samenlevingen
 Ontologie
== ‘de leer van het zijn’ of ‘studie van dingen die bestaan’
--> ontologische uitspraken (= uitspraken over dingen die volgens hen in de werkelijkheid aanwezig zijn)
o Wat is de werkelijkheid?
o Vb. bestaat ‘criminaliteit’? Stemmen handeling en label overal en altijd overeen?
 Epistemologie
== kennisleer
--> opvattingen over de wijze waarop kennis over werkelijkheid verkregen dient te worden
o Hoe kennis verwerven over de werkelijkheid?

 criminologie : drie belangrijke paradigma’s

1.4.1. De empirisch-analytische benadering

 Geworteld in natuurwetenschappen
 Combineert rationeel denken met empirisch denken
 Multi-methodologie, natuurwetenschappelijke methode (maar niet exclusief!)
--> onderzoekers gebruiken reeks van methoden en analysetechnieken van de exacte wetenschappen
o Kwantitatieve methoden en technieken
 Nastreven van waardenvrijheid : derde-persoonsperspectief
o Kijken, observeren, reflecteren, maar niet participeren
o Reproduceerbaarheid en intersubjectiviteit als maatstaf
 Wat is “intersubjectiviteit”?
 Bijleveld : “De observatie door onderzoeker A van een bepaalde situatie mag niet tot
andere gegevens leiden dan de observatie van onderzoeker B”.
 Standaardisatie van onderzoekssituaties
 Openbaarheid van regels (transparant)
 Repliceerbaarheid van onderzoek
 Rationeel
 Geen intern tegenstrijdige conclusies

, 4 : Kwantitatieve criminologische methoden en technieken

1.4.2. Interpretatieve benadering

 Geworteld in de hermeneutiek, fenomenologie en symbolisch interactionisme
 Belevingsonderzoek : begrijpen van de ervaarde werkelijkheid
o Kwalitatieve methoden en technieken
 Statistische data zijn een sociale constructie en gekleurd door processen binnen de strafrechtsbedeling (labeling)

1.4.3. Kritisch-emancipatoire benadering

 Geworteld in structuralisme, conflicttheorie, marxisme
 Maatschappij-kritisch, wetenschapskritisch
 Er is geen waardenvrijheid, sterk maatschappelijk engagement, “belief in belief”
o Mixed methods onderzoek

1.5. Fundamenteel en toegepast onderzoek

 Fundamenteel onderzoek
o “basisonderzoek”
o Theoriegestuurd, kennisvermeerdering
 Praktijkgericht onderzoek
o “toegepast onderzoek”
o Toepassingsgericht, vraaggestuurd
o Onderbouwd door theorie en wetenschappelijke kennis




1.6. Op zoek naar betrouwbare kennis

 Postulaat
== centrale stelling die men behoudt totdat er verpletterend tegenbewijs wordt gevonden
=/= dogma == aanname die niet in vraag gesteld wordt, blijft behouden ondanks tegenbewijs
 Het ideaal van betrouwbare kennis
o (a) streng gecontroleerde observatie en experiment
o (b) het formuleren van de resultaten in een ondubbelzinnige taal
o (c) het met elkaar verbinden van die resultaten in algemene wetten, die dan weer in theorieën worden
veralgemeend