Samenvatting ouderdom

OUDERDOM
1 Persoonlijke ontwikkeling en gelukkig oud worden...............................................................3

1.1 Continuïteit en verandering in de persoonlijkheid tijdens de ouderdom.........................3

1.1.1 Ik-integriteit vs wanhoop: Eriksons laatste stadium.................................................4

1.1.2 De ontwikkelingstaken van Peck.............................................................................4

1.1.3 Levinsons laatste seizoen: de winter van het leven.................................................5

1.1.4 Omgaan met ouder worden: het onderzoek van neugarten.....................................6

1.1.5 Life review en herinneringen ophalen: het gemeenschappelijke thema van de
persoonlijke ontwikkeling..................................................................................................7

1.2 Leeftijdsstratificatie........................................................................................................ 8

1.3 Komt wijsheid met de jaren?..........................................................................................9

1.3.1 Vraag: komt wijsheid met de jaren?........................................................................9

1.3.2 Methode voor het meten van wijsheid:..................................................................10

1.4 Gelukkig ouder worden: wat is het geheim?................................................................11

1.4.1 Disengagement theory: geleidelijk terugtrekken....................................................11

1.4.2 Activity theory: voortdurende ontwikkeling.............................................................13

1.4.3 Continuity theory: een synthese............................................................................14

1.4.4 Selectieve optimalisering met compensatie: een algemeen model van gelukkig
ouder worden................................................................................................................. 15

2 Het dagelijks leven tijdens de ouderdom............................................................................16

2.1 Inleiding....................................................................................................................... 16

2.2 Woonvormen: waar en met wie...................................................................................17

2.2.1 Thuis wonen..........................................................................................................17

2.2.2 Gespecialiseerde woonomgeving..........................................................................19

2.2.3 Hospitalisering en aangeleerde hulpeloosheid......................................................20

2.3 financiële kwesties: economische aspecten van de ouderdom....................................22

2.4 werk en pensionering tijdens de oduerdom..................................................................24

2.4.1 Oudere werknemers: vechten tegen leeftijdsdiscriminatie.....................................24

Pagina | 1

, 2.4.2 Pensionering: altijd vrije tijd...................................................................................26

3 Relaties: in ziekte en gezondheid.......................................................................................27

3.1 Het huwelijk op hoge leeftijd: eerst samen, later alleen...............................................27

3.1.1 Scheiding.............................................................................................................. 28

3.1.2 Omgaan met gepensioneerd zijn: te vaak samen is ook niet goed........................29

3.1.3 Zorgen voor een ouder wordende partner.............................................................29

3.1.4 De dood van een partner.......................................................................................30

3.2 Het sociale netwerk tijdens de ouderdom....................................................................33

3.2.1 Vriendschap: waarom vrienden belangrijk zijn tijdens de ouderdom.....................33

3.2.2 Sociale steun: het belang van anderen.................................................................34

3.3 Mishandeling van ouderen...........................................................................................35




Pagina | 2

,1 PERSOONLIJKE ONTWIKKELING EN GELUKKIG OUD WORDEN

1.1 CONTINUÏTEIT EN VERANDERING IN DE PERSOONLIJKHEID TIJDENS
DE OUDERDOM

 Is persoonlijkheid tijdens de volwassenheid stabiel of kan ze radicaal veranderen?

- Afhankelijk van welke aspecten van persoonlijkheid worden bekeken.

- Volgens Paul Costa en Robert McCrae:

 De Big Five-persoonlijkheidstrekken (neuroticisme, extraversie, openheid,
aangenaamheid, en consciëntieusheid) blijven opmerkelijk stabiel tijdens de
volwassenheid

 Mensen die op 20-jarige leeftijd gelijkmoedig zijn, blijven dit vaak tot hun 75ste

 Personen met een positief zelfbeeld tijdens de vroege volwassenheid behouden
vaak een positief zelfbeeld tot op latere leeftijd

 Longitudinale onderzoeken tonen aan dat persoonlijkheidstrekken tamelijk stabiel blijven:

- Persoonlijkheid lijkt op fundamenteel niveau onveranderlijk te zijn
- Ondanks fundamentele stabiliteit kan persoonlijkheid in de loop der tijd veranderen:

 Ingrijpende sociale veranderingen tijdens volwassenheid kunnen leiden tot
schommelingen en veranderingen in persoonlijkheid

 Wat belangrijk is op tachtigjarige leeftijd kan verschillen van wat belangrijk was op
veertigjarige leeftijd

 Theorieën over verandering in persoonlijkheid richten zich op de discontinuïteit van
ontwikkeling:

- Erik Erikson, Robert Peck, Daniel Levinson en Bernice Neugarten
- Onderzochten veranderingen in persoonlijkheid als reactie op nieuwe uitdagingen
tijdens de ouderdom




Pagina | 3

, 1.1.1 IK-INTEGRITEIT VS WANHOOP: ERIKSONS LAATSTE STADIUM

 Eriksons laatste stadium: Ik-integriteit versus wanhoop:

- Het laatste stadium van psychosociale ontwikkeling volgens Erik Erikson
- Dit stadium markeert de ouderdom en omvat een proces van terugkijken op het eigen
leven, evalueren en vrede vinden.

 Succesvol doorlopen van het stadium:

- Mensen voelen zich tevreden en voldaan
- Erikson noemt dit gevoel van tevredenheid 'integriteit'
- Personen hebben het gevoel dat ze mogelijkheden hebben benut en geen spijt
hebben.

 Mislukken in het stadium:

- Sommige mensen ervaren onvrede en kijken met spijt terug op hun leven
- Ze voelen dat belangrijke kansen zijn gemist of dat doelen niet zijn bereikt
- Deze mensen ervaren gevoelens van wanhoop: ze zijn vaak gekweld, gedeprimeerd,
boos of moedeloos over wat ze hebben gedaan of nagelaten

1.1.2 DE ONTWIKKELINGSTAKEN VAN PECK

 Eriksons benadering: biedt een globaal beeld van ontwikkelingsmogelijkheden tijdens de
ouderdom.

 Uitwerking door Robert Peck (1968):

- Peck bouwt voort op Eriksons benadering met specifiekere theorieën
- Hij stelt dat de ontwikkeling van persoonlijkheid bij ouderen wordt gekenmerkt door 3
grote ontwikkelingstaken of uitdagingen

 Eerste taak tijdens de ouderdom:

- Mensen moeten zichzelf opnieuw definiëren, los van hun werkrol of beroep.
- Dit proces heet: Herdefiniëren van het ik versus preoccupatie met de werkrol.
- Uitdagingen:

 Sommigen vinden het moeilijk om te stoppen met werken.

 Het verlies van werk en status beïnvloedt hun zelfbeeld.

- Pecks advies:

 Waarden herzien en nadruk leggen op eigenschappen die niet met werk te maken
hebben


Pagina | 4