Organen en hun werking
1 Benoeming bestuur
Inleiding
● We bekijken de contractuele verhouding tussen bestuurder en vennootschap als
lastgeving.
○ Lastgevingsrecht kan soms een nuttige aanvulling zijn voor onopgeloste
problemen in het WVV. +Oorsprong WVV ligt vaak in lastgevingswetten.
● 1991 BW: als lasthebber zijn mandaat beëindigt moet die blijven tot er redelijke
vervanging is als dat in het vennootschapsbelang is en vennootschap het vraagt.
○ Deze regel is niet toepasbaar als je de enige bestuurder bent, dan zou je het
aan jezelf moeten vragen.
○ Geldt ENKEL voor bestuurder!! NIET voor leden directieraad/dagelijks
bestuur
● Beëindiging mandaat
○ Algemene regel: een mandaat kan ad nutum verbroken worden, MAAR
deze regel is van aanvullend recht, je kan ervan afwijken.
■ ad nutum=zonder specifieke reden/uitleg
■ Bij een ad nutum, kan er wel een onherroepelijk volmacht gegeven
worden
○ Statutair bestuurder: onherroepelijk mandaat
■ Wordt benoemd in de vennootschapsovereenkomst. Dit geeft een
WEERLEGBAAR vermoeden dat het een onherroepelijk mandaat is.
● Benoeming in statuten is NIET altijd een onherroepelijk
mandaat, geeft enkel een weerlegbaar vermoeden.
■ Kan wel ontslaan worden wegens wettige reden
■ Soms neemt men impliciet aan dat een mandaat onherroepelijk is
Hoedanigheidsvoorwaarden om als bestuurder benoemd te worden
1. Handelingsbekwaamheid
● Minderjarigen zouden in principe kunnen worden aangesteld aangezien ze
handelingsbekwaam zijn.
○ Je kan hiervan afwijken met minderjarigheidsvoorwaarde in
statuten!!
○ Een bestuurder zal verbintenissen aangaan voor de venn en niet voor
zichzelf. Een minderjarige zou je niet persoonlijk aansprakelijk kunnen
stellen op grond van 1990 BW.
○ Niet zo slim als onderneming om iemand te benoemen die niet
aansprakelijk gesteld kan worden voor zijn daden. -> Moral hazard.
1
,2. Leeftijd
● Moeilijk om een max leeftijd in statuten te zetten omwille van discriminatie op
leeftijd. Alternatief: een maximum zetten op het aantal mandaten dat iemand
kan uitvoeren. Goed om vernieuwing te hebben binnen venn.
3. Burgerlijke staat
● Regel: echtgenoten doen beroep dat ze willen
● Indien ene vindt dat hier een ernstig nadeel aan hangt, kan die naar de
familierechtbank stappen om partner te verbieden beroep uit te oefenen.
○ Heeft enkel huwelijksvermogensrechtelijke gevolgen, geen gevolgen
voor mandaat.
■ Normaal vallen beroepsactiviteiten met schulden in het
gemeenschappelijk vermogen. Stel dat, ondanks verbod, toch
bestuursmandaat uitoefent: schulden enkel voor bestuurder.
4. Geslacht en gender
● Voor genoteerde vennootschappen zijn er regels
○ ⅓ moet het ander geslacht zijn.
○ Indien de genderquota niet behaald zijn: als je dan toch een extra man
benoemt, kan deze benoeming nietig worden verklaard door de
rechter.
■ de handelingen uitgevoerd door de bestuurder blijven wel
geldig
■ MAAR alle financiële voordelen die aan hem waren toegekend,
worden opgeschort tot het genderquotum is hersteld.
5. Nationaliteit
● Zal moeilijk zijn om specifieke regels in verband met nationaliteit in je statuten
te zetten aangezien dit in strijd is met regels opgelegd door Europa.
● Keuze van woonplaats is wel belangrijk. art 2:147
○ Leden van bestuursorgaan, dagelijks bestuurders,
commissarissen en vereffenaars die hun woonplaats in het
buitenland hebben, moeten deze gedurende de gehele duur van
hun taak kiezen op de statutaire zetel van de RP.
■ zodat ze daar hun dagvaardingen en kennisgeving kunnen
ontvangen.
6. Opleidingsniveau en bekwaamheid
● NIET vereist vanuit de wet dat een bestuurder een bepaald diploma moet
hebben. ‘Good practice’ dat u een bekwame en zorgvuldige bestuurder
aanstelt.
● Financiële sector: hier wordt bekwaamheid en deskundigheid wel zorgvuldig
getoetst.
7. Zelfstandigheid
● Bestuurder is GEEN werknemer!
2
, ○ Een bestuurder is NIET door een arbeidsovereenkomst met de venn
verbonden.
● Wel mogelijk om NAAST bestuursmandaat werknemer te zijn.
○ Moeten onderscheiden functies zijn
○ Er moet een onderschikkende relatie zijn tussen bestuurder en
werknemer (moeilijk als u de enige bestuurder bent)
8. Aandeelhouderschap
● Een bestuurder moet in principe geen aandeelhouder zijn.
● Maar volgens corporate governance code is het wel aangeraden dat een
bestuurder een aantal aandelen heeft om zijn commitment te verhogen.
○ de CGC geeft een minimum drempel
● In CommV: stille vennoot mag niet besturen
● M/VOF/CommV: ZV kan een externe zijn. Die is NIET hoofdelijk aansprakelijk
want is geen vennoot.
9. Bestuurder-rechtspersoon
● In de regel kan een RP bestuurder zijn, er kan van worden afgeweken in
statuten OF als er uitdrukkelijke bepalingen zijn die het verbieden (vb. in de
publieke sector is er een wettelijk verbod tegen
managementvennootschappen)
● STEEDS een vaste vertegenwoordiger nodig
○ deze moet verplicht een natuurlijke persoon zijn.
○ moet op dezelfde manier benoemd worden als normaal bestuurder
○ moet steeds dezelfde zijn, wel mogelijk om een plaatsvervanger aan
te duiden.
○ Aangeduid door de RVB van de bestuurder-RP
■ Wel mogelijk om in te voeren dat de bestuurde venn hier
goedkeuring over moet geven.
○ Openbaar gemaakt door de bestuurde vennootschap.
● Mag niet in twee hoedanigheden in RVB zitten (vb. als bestuurder en als
vaste vertegenwoordiger van een andere bestuurder-RP)
10. Onafhankelijke bestuurders
● Regels staan in corporate governance code
○ vb. bestuurder mag geen lid zijn van het uitvoerend management, niet
langer in de venn zitten dan 12 jaar,...
Wettelijke onverenigbaarheden: verbod om bestuurder te zijn.
● Bedrijfsrevisor: “cooling off” periode tussen het zijn van revisor en bestuurder (2 jaar)
● Advocaat: mag maar er zijn een aantal verboden.
● Politici mogen niet in publieke vennootschappen zitten
3
, Burgerlijk beroepsverbod
● U mag een beroep niet doen in het belang van derden en de maatschappij.
(<-> Handelingsonbekwaamheid: u mag het niet doen in eigen belang vb. dementie)
● Verbiedt u om ELKE onderneming uit te baten op Belgisch grondgebied.
○ Moet beperkt zijn in duur, max 10 jaar.
● Een kennelijk grove fout zal een beroepsverbod rechtvaardigen, maar een
beroepsverbod is ook mogelijk obv een andere grond.
○ Kennelijk grove fout leidt NIET altijd tot beroepsverbod.
○ Het niet meewerken met een curator of vereffenaar kan ook leiden tot een
beroepsverbod (max 3 jaar)
○ Kan een extra sanctie zijn bij een misdrijf
● Als u een beroepsverbod overtreedt, gelden er strafsancties
Benoemingswijzen
● Aanvaarding: goed om een bewijs van aanvaarding te hebben
● Aantal bestuurders
○ NV
1. Eén statutair bestuurder
2. Een collegiaal model bij monistisch bestuur
a. monistisch: bestuurd door RVB die bestaat uit minstens 3
bestuurders, met uitzondering twee
b. collegiaal: men beslist via een interactief debat, de essentie is
dat je dan tot betere beslissingen komt omdat je elkaar aanvult
en tegenspreekt
3. Dualistisch bestuur
● Duur mandaat
○ In principe vrij te kiezen
○ Uitzondering: In NV is er geen benoeming zonder beperking in duur en
een bestuursmandaat kan max 6 jaar duren
■ Tenzij enig, statutair bestuurder die voor altijd kan worden
benoemd.
○ Normaal gezien wordt een bestuurder benoemd door de AV.
■ Mogelijk dat (vb. bij overlijden) de overige bestuurders een nieuwe
bestuurder coöpteren.
● Gekozen door RVB/andere bestuurders
● Deze nieuwe bestuurder vervolgt het mandaat van de vorige
● Wordt goedgekeurd op de volgende AV.
○ “Staggered board of elections”: Bestuursmandaten niet parallel laten lopen
zodat de knowhow kan worden overgedragen.
4
1 Benoeming bestuur
Inleiding
● We bekijken de contractuele verhouding tussen bestuurder en vennootschap als
lastgeving.
○ Lastgevingsrecht kan soms een nuttige aanvulling zijn voor onopgeloste
problemen in het WVV. +Oorsprong WVV ligt vaak in lastgevingswetten.
● 1991 BW: als lasthebber zijn mandaat beëindigt moet die blijven tot er redelijke
vervanging is als dat in het vennootschapsbelang is en vennootschap het vraagt.
○ Deze regel is niet toepasbaar als je de enige bestuurder bent, dan zou je het
aan jezelf moeten vragen.
○ Geldt ENKEL voor bestuurder!! NIET voor leden directieraad/dagelijks
bestuur
● Beëindiging mandaat
○ Algemene regel: een mandaat kan ad nutum verbroken worden, MAAR
deze regel is van aanvullend recht, je kan ervan afwijken.
■ ad nutum=zonder specifieke reden/uitleg
■ Bij een ad nutum, kan er wel een onherroepelijk volmacht gegeven
worden
○ Statutair bestuurder: onherroepelijk mandaat
■ Wordt benoemd in de vennootschapsovereenkomst. Dit geeft een
WEERLEGBAAR vermoeden dat het een onherroepelijk mandaat is.
● Benoeming in statuten is NIET altijd een onherroepelijk
mandaat, geeft enkel een weerlegbaar vermoeden.
■ Kan wel ontslaan worden wegens wettige reden
■ Soms neemt men impliciet aan dat een mandaat onherroepelijk is
Hoedanigheidsvoorwaarden om als bestuurder benoemd te worden
1. Handelingsbekwaamheid
● Minderjarigen zouden in principe kunnen worden aangesteld aangezien ze
handelingsbekwaam zijn.
○ Je kan hiervan afwijken met minderjarigheidsvoorwaarde in
statuten!!
○ Een bestuurder zal verbintenissen aangaan voor de venn en niet voor
zichzelf. Een minderjarige zou je niet persoonlijk aansprakelijk kunnen
stellen op grond van 1990 BW.
○ Niet zo slim als onderneming om iemand te benoemen die niet
aansprakelijk gesteld kan worden voor zijn daden. -> Moral hazard.
1
,2. Leeftijd
● Moeilijk om een max leeftijd in statuten te zetten omwille van discriminatie op
leeftijd. Alternatief: een maximum zetten op het aantal mandaten dat iemand
kan uitvoeren. Goed om vernieuwing te hebben binnen venn.
3. Burgerlijke staat
● Regel: echtgenoten doen beroep dat ze willen
● Indien ene vindt dat hier een ernstig nadeel aan hangt, kan die naar de
familierechtbank stappen om partner te verbieden beroep uit te oefenen.
○ Heeft enkel huwelijksvermogensrechtelijke gevolgen, geen gevolgen
voor mandaat.
■ Normaal vallen beroepsactiviteiten met schulden in het
gemeenschappelijk vermogen. Stel dat, ondanks verbod, toch
bestuursmandaat uitoefent: schulden enkel voor bestuurder.
4. Geslacht en gender
● Voor genoteerde vennootschappen zijn er regels
○ ⅓ moet het ander geslacht zijn.
○ Indien de genderquota niet behaald zijn: als je dan toch een extra man
benoemt, kan deze benoeming nietig worden verklaard door de
rechter.
■ de handelingen uitgevoerd door de bestuurder blijven wel
geldig
■ MAAR alle financiële voordelen die aan hem waren toegekend,
worden opgeschort tot het genderquotum is hersteld.
5. Nationaliteit
● Zal moeilijk zijn om specifieke regels in verband met nationaliteit in je statuten
te zetten aangezien dit in strijd is met regels opgelegd door Europa.
● Keuze van woonplaats is wel belangrijk. art 2:147
○ Leden van bestuursorgaan, dagelijks bestuurders,
commissarissen en vereffenaars die hun woonplaats in het
buitenland hebben, moeten deze gedurende de gehele duur van
hun taak kiezen op de statutaire zetel van de RP.
■ zodat ze daar hun dagvaardingen en kennisgeving kunnen
ontvangen.
6. Opleidingsniveau en bekwaamheid
● NIET vereist vanuit de wet dat een bestuurder een bepaald diploma moet
hebben. ‘Good practice’ dat u een bekwame en zorgvuldige bestuurder
aanstelt.
● Financiële sector: hier wordt bekwaamheid en deskundigheid wel zorgvuldig
getoetst.
7. Zelfstandigheid
● Bestuurder is GEEN werknemer!
2
, ○ Een bestuurder is NIET door een arbeidsovereenkomst met de venn
verbonden.
● Wel mogelijk om NAAST bestuursmandaat werknemer te zijn.
○ Moeten onderscheiden functies zijn
○ Er moet een onderschikkende relatie zijn tussen bestuurder en
werknemer (moeilijk als u de enige bestuurder bent)
8. Aandeelhouderschap
● Een bestuurder moet in principe geen aandeelhouder zijn.
● Maar volgens corporate governance code is het wel aangeraden dat een
bestuurder een aantal aandelen heeft om zijn commitment te verhogen.
○ de CGC geeft een minimum drempel
● In CommV: stille vennoot mag niet besturen
● M/VOF/CommV: ZV kan een externe zijn. Die is NIET hoofdelijk aansprakelijk
want is geen vennoot.
9. Bestuurder-rechtspersoon
● In de regel kan een RP bestuurder zijn, er kan van worden afgeweken in
statuten OF als er uitdrukkelijke bepalingen zijn die het verbieden (vb. in de
publieke sector is er een wettelijk verbod tegen
managementvennootschappen)
● STEEDS een vaste vertegenwoordiger nodig
○ deze moet verplicht een natuurlijke persoon zijn.
○ moet op dezelfde manier benoemd worden als normaal bestuurder
○ moet steeds dezelfde zijn, wel mogelijk om een plaatsvervanger aan
te duiden.
○ Aangeduid door de RVB van de bestuurder-RP
■ Wel mogelijk om in te voeren dat de bestuurde venn hier
goedkeuring over moet geven.
○ Openbaar gemaakt door de bestuurde vennootschap.
● Mag niet in twee hoedanigheden in RVB zitten (vb. als bestuurder en als
vaste vertegenwoordiger van een andere bestuurder-RP)
10. Onafhankelijke bestuurders
● Regels staan in corporate governance code
○ vb. bestuurder mag geen lid zijn van het uitvoerend management, niet
langer in de venn zitten dan 12 jaar,...
Wettelijke onverenigbaarheden: verbod om bestuurder te zijn.
● Bedrijfsrevisor: “cooling off” periode tussen het zijn van revisor en bestuurder (2 jaar)
● Advocaat: mag maar er zijn een aantal verboden.
● Politici mogen niet in publieke vennootschappen zitten
3
, Burgerlijk beroepsverbod
● U mag een beroep niet doen in het belang van derden en de maatschappij.
(<-> Handelingsonbekwaamheid: u mag het niet doen in eigen belang vb. dementie)
● Verbiedt u om ELKE onderneming uit te baten op Belgisch grondgebied.
○ Moet beperkt zijn in duur, max 10 jaar.
● Een kennelijk grove fout zal een beroepsverbod rechtvaardigen, maar een
beroepsverbod is ook mogelijk obv een andere grond.
○ Kennelijk grove fout leidt NIET altijd tot beroepsverbod.
○ Het niet meewerken met een curator of vereffenaar kan ook leiden tot een
beroepsverbod (max 3 jaar)
○ Kan een extra sanctie zijn bij een misdrijf
● Als u een beroepsverbod overtreedt, gelden er strafsancties
Benoemingswijzen
● Aanvaarding: goed om een bewijs van aanvaarding te hebben
● Aantal bestuurders
○ NV
1. Eén statutair bestuurder
2. Een collegiaal model bij monistisch bestuur
a. monistisch: bestuurd door RVB die bestaat uit minstens 3
bestuurders, met uitzondering twee
b. collegiaal: men beslist via een interactief debat, de essentie is
dat je dan tot betere beslissingen komt omdat je elkaar aanvult
en tegenspreekt
3. Dualistisch bestuur
● Duur mandaat
○ In principe vrij te kiezen
○ Uitzondering: In NV is er geen benoeming zonder beperking in duur en
een bestuursmandaat kan max 6 jaar duren
■ Tenzij enig, statutair bestuurder die voor altijd kan worden
benoemd.
○ Normaal gezien wordt een bestuurder benoemd door de AV.
■ Mogelijk dat (vb. bij overlijden) de overige bestuurders een nieuwe
bestuurder coöpteren.
● Gekozen door RVB/andere bestuurders
● Deze nieuwe bestuurder vervolgt het mandaat van de vorige
● Wordt goedgekeurd op de volgende AV.
○ “Staggered board of elections”: Bestuursmandaten niet parallel laten lopen
zodat de knowhow kan worden overgedragen.
4
