Samenvatting neurofysiologie boek

OPVANG VAN INFORMATIE : DE SENSORIEK
INLEIDING

Prikkels naar zenuwimpuls
sensoren
→ prikkels omzetten (transductie) zodat dit tot bewuste waarneming kan leiden (perceptie)
→ Exteroceptoren : prikkels uit buitenwereld
 Nociceptoren : beschadiging van weefsels
→ Interoceptoren : veranderingen in lichaam
→ Proprioceptoren : houding van lichaam
→ indeling op basis van vorm van prikkelenergie
 Mechanosensoren : rekkingsgevoelige ionenkanalen in de sensormembraan die een
verandering in de membraanpotentiaal veroorzaken (bv. osmosensoren)
 Chemosensoren : via chemische prikkels een receptorpotentiaal veroorzaken (bv. G-
proteïne gekoppelde receptoren)
 Fotosensoren : door fysische lichtprikkel een fotochemische reactie (bv. netvlies
van oog)

Generatorpotentiaal
Overdracht van sensor naar afferent neuron
→ sensorcellen
 Bij prikkeling wordt transmitter vrijgegeven die generatorpotentiaal opwekt in afferent
neuron
→ zintuigzenuwcellen
 Cellichaam van gemodificeerd neuron
 Receptorpotentiaal = generatorpotentiaal
 Afferente vezel is axon van de zintuigzenuwcel
→ sensorische neuron
 Begin van dendriet van afferente neuron bevat zelf receptoren die kunnen reageren op
zintuiglijke prikkeling waardoor receptorpotentiaal ontstaat
 Receptorpotentiaal = generatorpotentiaal
 Naakte vrije zenuwuiteinden of omgeven door kapsel

Generatorpotentiaal
→ ontstaat in intitiële deel van dendriet
→ hangt in hoogte af van sterkte van zintuigprikkeling
 Neemt exponentieel af
→ wet van Weber-Fechner
 Sterkte van de waarneming is evenredig met de logaritme van de prikkelintensiteit
→ passief voortgeleid dus dooft op korte afstand uit
 Voor voortgeleiding op lange afstand vertaald tot AP : in intiële deel van afferente vezel door
depolarisatie potentiaal
→ hogere amplitude van zintuigprikkel omgezet in hogere frequentie van voortgeleide
actiepotentialen

Aantal geprikkelde sensoren bevatten info over sterkte prikkel
Belang voor intensiteit prikkel
→ bij lichte druk , lage frequentie
→ bij hoge druk , hoge frequentie en meer vezels gerekruteerd



1

,Mechanisme
→ vele sensoren in contact met dunne takjes van 1 zenuwcel
 Inkomende receptorpotentialen tot 1 generatorpotentiaal
→ receptief veld
 Gebied waarin sensoren van 1 afferent neuron zitten

Adaptatie
Perifere adaptatie
→ in zintuigcellen zelf
→ bij aanhoudende zintuigprikkeling daalt de ontladingsfrequentie in afferent neuron

Centrale adaptatie
→ positief of negatief
→ bv klok horen tikken

Snelheid van adaptatie
→ sensoren in huid rond haarwortels : snel
→ lichaampje van Pacini : snel
→ spier en gewrichtssensoren adapteren niet

Mate van adaptatie
→ snell adapterende sensoren
 Fasisch of dynamisch
→ traag adapterende sensoren
 Statisch of tonisch

Gevoeligheid voor sensoren
Wet van Muller
→ sensor enkel gevoelig voor prikkelenergie van bijhorende waarneming
→ adequate prikkel : prikkel waarin sensor gespecialiseerd is
→ bv retina voor licht

Impulsstroom door CZS
Veranderingen in impulsstroom
→ integratie van inhiberende en exciterende schakelneuronen
→ divergentie
 Vertakking axon (collaterale vezels) waardoor impuls zich over meerdere wegen kan
verspreiden
→ convergentie
 Eindtakjes van verschillende neuronen
komen samen op 1 volgend neuron

→ laterale inhibitie
 Afbuiging van afferenten wordt geïnhibeerd
waardoor enkel middelste schakelneuron
ontlaadt
 Verscherping lokalisatie van sensorische
prikkel
→ zie andere SV




2

,3 niveaus in sensorisch systeem
Perifere ingangsniveau
→ prikkels door zintuigcellen/sensoren opgevangen en omgezet tot AP
→ AP geleid tot ruggenmerg
→ overschakeling op 2e neuron

Centrale verwerkingsniveau
→ binnenkomende informatie overgedragen op secundaire neuronen
 Aanleiding geven tot reflexen
 Beweginspatroon oproepen
 Impulsgeleiding tot schakelniveau in diencephalon (thalamus)
 Regeling van bewustzijn door aftakkingen die toekomen in FR

Bewustwordingsniveau
→ informatie vanuit thalamus via tertiaire neuronen doorleiden naar hersenschors
→ specifieke thalamocorticale systeem
 AP naar specifiek projectiegebied zenden
 Visuele info : occipitale deel
 Auditieve info : temporale deel
 Somatosensorische info : parietale deel
→ aspecifiek thalamocorticale systeem
 Neuronen naar alle delen van cortex om via info van FR bewustzijn te regelen
 Interactie tussen sensorische , frontale en motorische deel (sensomotorische integratie)

SOMATOSENSORIEK

Bewustwording van lichaam
Somesthesie
→ sensibiliteit van huid en subcutane structuren
→ gevoel

Statesthesie en kinesthesie
→ houdings en bewegingsgevoel
→ sensoren in spieren en gewrichten (proprioceptoren)

Sensoren in huid
→ mechanosensoren
→ thermosensoren
→ nociceptoren : bij beschadiging
9.2.2 & 9.2.3 : zie sv

Dermatomen
Overlapping
→ receptieve velden van zenuwvezels overlappen elkaar
→ afferente vezels verenigen zich samen met efferente motorische vezels
 Vormt bundel die als spinale zenuw in ruggenmerg terecht komt
→ sensorische en motorische vezels uiteen in foramen intervertebrale
 Sensorische vormen achterwortel , cellichamen net buiten ruggenmerg in spinale ganglion



3

,  Motorische vormen voorwortel


Segmentale innervatie
→ sclerotomen : skeletdelen die op bovenstaande manier in verbinding staan
met ruggenmerg
→ myotomen : spierdelen met ruggenmerg
→ dermatomen : huidarealen met ruggenmerg
 Geordend in ruggenmergsegmenten
 Scheiding vertoon overlap : discriminatievermogen ( grootte van
receptieve velden is medebepalend voor nauwkeurigheid waarmee 2
nabijgelegen prikkels als 2 afzonderlijke stimuli worden herkend)

Stereognosie
Definitie
→ ruimtelijk herkennen van voorwerp zonder het te zien

Mechanisme
→ aard van oppervlak : gnostisch
→ soort materiaal met temperatuurzin : vitaal
→ drukzin
→ grootte van voorwerp door gewrichtszin : proprioceptief

Sensibiliteit : zie SV

REUK EN SMAAK

Functie
Chemische prikkeling
→ beschermende functie
 Ook door tast en temperatuurzin
→ mijden van schadelijke stoffen

Reuk
→ gasvormige, vetoplosbare stoffen
→ duizenden geuren
 Heel veel receptoreiwitten met elk een verschillende gevoeligheid voor reukstoffen
→ telesensorische functie
→ verwerking van feromonen
 Stoffen die invloed hebben op seksueel gedrag
→ geringe prikkeling van reukcellen
 Vezelbanen via bulbus olfactorius in verbinding met
limbisch systeem en hypothalamus
→ gasvormige reukstoffen via reukepitheel (ademlucht) of via
diffusie in lichaam
→ reukeptiheel
 Klieren van Bowman : scheiden lipiderijk secreet af
 Pigmentkorrels
 Sensorcellen : apicale deel bevat microvilli
(zintuigzenuwcellen)
→ snelle adaptatie


4