Vrouw als Vrouw
Leerjaar 2
Verloskunde
1
,2
,Voeding
1. Algemene begrippen
1. wat is een dieet
• Gezonde voeding= preventie
• Dieetleer: curatieve aspect en deel van een medische behandeling, als vorm van de therapie
• Basis = de voedingsdriehoek
2. doel van een goede dieetvoeding
• Voorkomen
o vb. voorkomen van hart- en vaatziekten
• Genezen
o vb. glutenvrij dieet
• Verlichten
o vb. gepureerde voeding bij slik- en kauwproblemen
3.1 opvolging van het dieet
• Als verpleegkundigen zijn jullie de eerste die de problemen opmerken
• sleutelrol in de opvolging van het dieet
• “brugfunctie” tussen de arts en de diëtiste
• Motiveren van de patiënt
3.2 opvolging van de patient en familie
• De familie moet goed ingelicht worden over het doel van de aangepaste voeding,
• Vb Sondevoeding
4. de vereisten van een dieet
• Medisch verantwoord zijn
o belang van een dieetvoorschrift
• Volwaardig zijn
• Smakelijk zijn
• Afwisselend zijn in smaak, kleur en geur = soms moeilijk!!
• Deskundig begeleid worden om de therapietrouw te bevorderen
• Rekening houden met de gewoonten van de patiënt, de sociale omstandigheden, de
cultuur,…
• Aangepast aan de evolutie van de pathologie
• Hygiënisch bereid zijn!
2. Hart en vaatziekten
Weten:
• de voeding gerelateerde en andere risicofactoren om hart en vaatziekten te ontwikkelen op
te sommen,
• voedingsstoffen en voedingsmiddelen met een beschermende werking te kennen
• voedingsstoffen en voedingsmiddelen met een ongunstige invloed te kennen
• de mogelijke voedingsadviezen om hart en vaatziekten te behandelen te beschrijven
• praktische voedingsadviezen/ voedingstips te geven aan personen met een hoge bloeddruk.
• voedingsmiddelen op te sommen die niet zijn toegelaten binnen het natriumbeperkte dieet,
• zwangerschapshypertentie en pre- eclampsie uit te leggen
• te weten waarom een zoutarm dieet bij zwangerschapshypertentie en pre- eclampsie niet
nuttig is
3
,Risicofactoren atherosclerose
• Slechte levensstijl als risicofactor:
o roken, geen sport, ongezonde voeding,stress, slecht slapen, alcohol, drugs
• Andee risicofactoren:
o Erfelijkheid, diabetes, hypercholesterolemie, hoge bloeddruk, overgewicht,
chronische nierschade, COPD,…
• Metabool syndroom p395 -> 4 factoren die H&V-ziekten beïnvloeden
o Hyperlipidemie
o Glucose intolerantie en DM type 2
o Hypertensie
o Overgewicht ( appeltype )
Atherosclerose
= vervetting van de slagaders. In binnenste laag van arteriewand. Gevolg:
• vaatwand vernauwt
• minder elastisch
• minder zuurstof voorziening
• minder voedselvoorziening
-> naar de weefsels
Verdere gevolgen:
• Hart:
o angina pectoris = gedeeltelijke afsluiting (pijn bij inspanning bv fietsen, koude)
o Infarct = voll. afsl.: necrose van weefsel of dood
• Hersenen:
o TIA = trans ischemic attack = ged.afsl. = nadien bv. geheugen- of concentratieverlies
o CVA = ged. of voll. afsl. : dood of blijvende letsels bv hemiplegie
• Onderste ledematen:
o claudicatio intermittens = vitrineziekte = gedeelt. afsl.
o Gangreen= vitrineziekte = gedeelt. afsl.
• Nieren:
o nierinsufficiëntie
Hypertensie
= meest voorkomende cardio-vasculaire aandoening
Risisco op:
• beroerte, atherosclerose,
• hartdecompensatie,
• nierinsufficiëntie,
• preëclampsie
Invloed van voeding op hart en vaatziekten
Voedingsfactoren met ongunstige invloed
• Verzadigde vetzuren (VVZ)
• Trans-vetzuren
• Cholesterol
• Natrium
• Alcohol
• Koffie
• Geraffineerde koolhydraten
4
,Voedingsfactoren met ongunstige invloed
• Verzadigde vetzuren: komt voornamelijk voor in dierlijke producten -> LDL ↑ en ook HDL ↑
• Trans-vetzuren: OVZ verliezen soms, door bewerking, hun cholesterolverlagende werking (
bv. koekjes)-> LDL↑ en HDL↓ daarom nog ongunstiger dan VVZ
• Cholesterol: teveel exogene + endogene
o Endogene chol: productie past zich aan: grote exogene aanvoer =) synthese endo ↓
o bij 20-25% van de bevolking faalt dit feedbackmechanisme
• -> Na: snellere slijtage van bloedvaten: sneller vetafzetting + BD ↑
• Alcohol
o Een hoge consumptie meer risico ( vooral bingedrinken )
o Matig en regelmatig alcohol drinken verminderen het risico
• Alcohol remt mogelijk de bloedplatjesaggregatie
• Rode wijn bevat flavonoïdenà antioxidatieve werking -> gunstig effect op
H&V-ziekten niet aangetoond.
• Koffie: ongefilterde koffie verhoogt het risico door het verhogen van de bloeddruk en het
verhogen van de LDL. Cafestol heeft een cholesterolverhogende werking, deze stof wordt
door een filter opgevangen
• Geraffineerde koolhydraten: verhogen de LDL, verhogen de triglycerien en verlagen HDL
• Angst voor vetten geeft een toename van de inname van snelle suikers / (fruit )
Voedingsfactoren met gunstige invloed
• MOVZ
o Omega 6 linolzuur
• Linolzuur ( n-6 vetzuren ) verlaagt het LDL
• en te ruim gebruik gaat steeds ten koste van omega 3
• Voorbeelden: maïsolie, zonnebloemolie, sojaolie, tarwekiemolie, saffloerolie,
druivenpitolie
o Omega 3 alfa-linoleenzuur ( EPA, DHA )
• Het belang van omega 3 vetzuren voor de goede werking van hart en
bloedvaten
▪ Bloeddrukverlagende werking
▪ Verminderen de samenklontering van bloedplaatjes
• Geen duidelijke risicoverlagende effecten van visolie als supplement!
• Voorbeelden: sardienen, zalm, sprot, walnootolie, koolzaadolie, lijnzaadolie,
raapzaadolie.
• EOVZ
o LDL dalen en het totale serumcholesterolgehalte doen dalen,
o Het heeft ook een gunstige invloed op de triglyceriden
o Voorbeelden: avocado, amandelen, hazelnoten, cashew, pinda, olijfolie, olijven.
• Voedingsvezels
o Verlagen LDL en de bloeddruk
o Ze binden zich aan cholesterol in de darm waardoor de heropname van cholesterol
uit de galzurezouten wordt geremd.
o Voornamelijk de vezels uit: Fruit ( pectine ) en granen ( bèta-glucanen )
• Plantsterolen ( p144)
o Plantaardige sterolen verlagen de cholesterolresorptie in de darm,
o Komt voor in peulvruchten - in het bijzonder soja - maar ook in diverse
dieetmargarines, melkdrankjes, enz.
o Produkten zoals Benecol, Danacol of Proactief kunnen het LDL-cholesterolgehalte in
het bloed tot +/-10% verlagen
o -> deze producten mogen niet voor zwangere vrouwen en jonge kinderen!
5
, • Matig alcoholgebruik?
• Thee
o 2 – 5 kopjes thee per dag verlaagt de bloeddruk en zo de kans op een beroerte
o Voornamelijk de flavonoïden: de catechines in groene en zwarte thee werken sterk
anti – oxidatief
o Ze komen ook voor in rode wijn, chocolade, appels, grapefruit en perziken.
Zijn noten en zaden gezond?
• Verlagen LDL holesterol: verlaging risico op hart- en vaatziekten
• Verlagen risico op bepaalde chronische ziekten
• Onverzadigde (goede) vetzuren:
o Gunstig effect op gezondheid
o Mensen die regelmatig een kleine portie noten eten zijn niet zwaarder
• Eiwitten, vezels en verschillende vitaminen en mineralen
Kortom; info die je kan meegeven:
• Gebruik stimuleren van: fruit, groenten, peulvruchten, noten, vis, olie, volkoren
graanproducten, voldoende melkproducten.
• Beperkt gebruik van: zout, bewerkt rood vlees, voedingsmiddelen met geraffineerde
graanproducten, zoals koekjes, gebak en snacks, alcohol en suikerrijke dranken.
Eieren?
• Verhoging cholesterol? Achterhaald
o Geen hoger risico voor hart- en vaatziekten
• Geen aantoonbare voor- of nadelen voor gezondheid
• Rijk aan voedingsstoffen:
o Voornamelijk eiwitten en (grotendeels onverzadigd) vet
o Vitaminen (B12, D, A, B2…) en mineralen (fosfor, seleen, ijzer, zink…)
• Volwaardige vervanger voor vlees
Vis
• Vervang vlees 1 maal per week door vis
o Gezonde voedingsstoffen
o Schadelijke stoffen (contaminanten)
o Milieuaspecten
• Zwanger of borstvoeding? Jonge kinderen? Max 1 maal per week vette vis
Risico op cardiovasculaire problemen
• Geslacht
o zeldzaam bij vrouwen op vruchtbare leeftijd, oestrogeen: gunstige invloed. Na de
menopauze komen meer voor
• Leeftijd
o de kans stijgt met het ouder worden
• Roken
o Verhoogt het risico
• Bloeddruk
• Erfelijkheid
6
Leerjaar 2
Verloskunde
1
,2
,Voeding
1. Algemene begrippen
1. wat is een dieet
• Gezonde voeding= preventie
• Dieetleer: curatieve aspect en deel van een medische behandeling, als vorm van de therapie
• Basis = de voedingsdriehoek
2. doel van een goede dieetvoeding
• Voorkomen
o vb. voorkomen van hart- en vaatziekten
• Genezen
o vb. glutenvrij dieet
• Verlichten
o vb. gepureerde voeding bij slik- en kauwproblemen
3.1 opvolging van het dieet
• Als verpleegkundigen zijn jullie de eerste die de problemen opmerken
• sleutelrol in de opvolging van het dieet
• “brugfunctie” tussen de arts en de diëtiste
• Motiveren van de patiënt
3.2 opvolging van de patient en familie
• De familie moet goed ingelicht worden over het doel van de aangepaste voeding,
• Vb Sondevoeding
4. de vereisten van een dieet
• Medisch verantwoord zijn
o belang van een dieetvoorschrift
• Volwaardig zijn
• Smakelijk zijn
• Afwisselend zijn in smaak, kleur en geur = soms moeilijk!!
• Deskundig begeleid worden om de therapietrouw te bevorderen
• Rekening houden met de gewoonten van de patiënt, de sociale omstandigheden, de
cultuur,…
• Aangepast aan de evolutie van de pathologie
• Hygiënisch bereid zijn!
2. Hart en vaatziekten
Weten:
• de voeding gerelateerde en andere risicofactoren om hart en vaatziekten te ontwikkelen op
te sommen,
• voedingsstoffen en voedingsmiddelen met een beschermende werking te kennen
• voedingsstoffen en voedingsmiddelen met een ongunstige invloed te kennen
• de mogelijke voedingsadviezen om hart en vaatziekten te behandelen te beschrijven
• praktische voedingsadviezen/ voedingstips te geven aan personen met een hoge bloeddruk.
• voedingsmiddelen op te sommen die niet zijn toegelaten binnen het natriumbeperkte dieet,
• zwangerschapshypertentie en pre- eclampsie uit te leggen
• te weten waarom een zoutarm dieet bij zwangerschapshypertentie en pre- eclampsie niet
nuttig is
3
,Risicofactoren atherosclerose
• Slechte levensstijl als risicofactor:
o roken, geen sport, ongezonde voeding,stress, slecht slapen, alcohol, drugs
• Andee risicofactoren:
o Erfelijkheid, diabetes, hypercholesterolemie, hoge bloeddruk, overgewicht,
chronische nierschade, COPD,…
• Metabool syndroom p395 -> 4 factoren die H&V-ziekten beïnvloeden
o Hyperlipidemie
o Glucose intolerantie en DM type 2
o Hypertensie
o Overgewicht ( appeltype )
Atherosclerose
= vervetting van de slagaders. In binnenste laag van arteriewand. Gevolg:
• vaatwand vernauwt
• minder elastisch
• minder zuurstof voorziening
• minder voedselvoorziening
-> naar de weefsels
Verdere gevolgen:
• Hart:
o angina pectoris = gedeeltelijke afsluiting (pijn bij inspanning bv fietsen, koude)
o Infarct = voll. afsl.: necrose van weefsel of dood
• Hersenen:
o TIA = trans ischemic attack = ged.afsl. = nadien bv. geheugen- of concentratieverlies
o CVA = ged. of voll. afsl. : dood of blijvende letsels bv hemiplegie
• Onderste ledematen:
o claudicatio intermittens = vitrineziekte = gedeelt. afsl.
o Gangreen= vitrineziekte = gedeelt. afsl.
• Nieren:
o nierinsufficiëntie
Hypertensie
= meest voorkomende cardio-vasculaire aandoening
Risisco op:
• beroerte, atherosclerose,
• hartdecompensatie,
• nierinsufficiëntie,
• preëclampsie
Invloed van voeding op hart en vaatziekten
Voedingsfactoren met ongunstige invloed
• Verzadigde vetzuren (VVZ)
• Trans-vetzuren
• Cholesterol
• Natrium
• Alcohol
• Koffie
• Geraffineerde koolhydraten
4
,Voedingsfactoren met ongunstige invloed
• Verzadigde vetzuren: komt voornamelijk voor in dierlijke producten -> LDL ↑ en ook HDL ↑
• Trans-vetzuren: OVZ verliezen soms, door bewerking, hun cholesterolverlagende werking (
bv. koekjes)-> LDL↑ en HDL↓ daarom nog ongunstiger dan VVZ
• Cholesterol: teveel exogene + endogene
o Endogene chol: productie past zich aan: grote exogene aanvoer =) synthese endo ↓
o bij 20-25% van de bevolking faalt dit feedbackmechanisme
• -> Na: snellere slijtage van bloedvaten: sneller vetafzetting + BD ↑
• Alcohol
o Een hoge consumptie meer risico ( vooral bingedrinken )
o Matig en regelmatig alcohol drinken verminderen het risico
• Alcohol remt mogelijk de bloedplatjesaggregatie
• Rode wijn bevat flavonoïdenà antioxidatieve werking -> gunstig effect op
H&V-ziekten niet aangetoond.
• Koffie: ongefilterde koffie verhoogt het risico door het verhogen van de bloeddruk en het
verhogen van de LDL. Cafestol heeft een cholesterolverhogende werking, deze stof wordt
door een filter opgevangen
• Geraffineerde koolhydraten: verhogen de LDL, verhogen de triglycerien en verlagen HDL
• Angst voor vetten geeft een toename van de inname van snelle suikers / (fruit )
Voedingsfactoren met gunstige invloed
• MOVZ
o Omega 6 linolzuur
• Linolzuur ( n-6 vetzuren ) verlaagt het LDL
• en te ruim gebruik gaat steeds ten koste van omega 3
• Voorbeelden: maïsolie, zonnebloemolie, sojaolie, tarwekiemolie, saffloerolie,
druivenpitolie
o Omega 3 alfa-linoleenzuur ( EPA, DHA )
• Het belang van omega 3 vetzuren voor de goede werking van hart en
bloedvaten
▪ Bloeddrukverlagende werking
▪ Verminderen de samenklontering van bloedplaatjes
• Geen duidelijke risicoverlagende effecten van visolie als supplement!
• Voorbeelden: sardienen, zalm, sprot, walnootolie, koolzaadolie, lijnzaadolie,
raapzaadolie.
• EOVZ
o LDL dalen en het totale serumcholesterolgehalte doen dalen,
o Het heeft ook een gunstige invloed op de triglyceriden
o Voorbeelden: avocado, amandelen, hazelnoten, cashew, pinda, olijfolie, olijven.
• Voedingsvezels
o Verlagen LDL en de bloeddruk
o Ze binden zich aan cholesterol in de darm waardoor de heropname van cholesterol
uit de galzurezouten wordt geremd.
o Voornamelijk de vezels uit: Fruit ( pectine ) en granen ( bèta-glucanen )
• Plantsterolen ( p144)
o Plantaardige sterolen verlagen de cholesterolresorptie in de darm,
o Komt voor in peulvruchten - in het bijzonder soja - maar ook in diverse
dieetmargarines, melkdrankjes, enz.
o Produkten zoals Benecol, Danacol of Proactief kunnen het LDL-cholesterolgehalte in
het bloed tot +/-10% verlagen
o -> deze producten mogen niet voor zwangere vrouwen en jonge kinderen!
5
, • Matig alcoholgebruik?
• Thee
o 2 – 5 kopjes thee per dag verlaagt de bloeddruk en zo de kans op een beroerte
o Voornamelijk de flavonoïden: de catechines in groene en zwarte thee werken sterk
anti – oxidatief
o Ze komen ook voor in rode wijn, chocolade, appels, grapefruit en perziken.
Zijn noten en zaden gezond?
• Verlagen LDL holesterol: verlaging risico op hart- en vaatziekten
• Verlagen risico op bepaalde chronische ziekten
• Onverzadigde (goede) vetzuren:
o Gunstig effect op gezondheid
o Mensen die regelmatig een kleine portie noten eten zijn niet zwaarder
• Eiwitten, vezels en verschillende vitaminen en mineralen
Kortom; info die je kan meegeven:
• Gebruik stimuleren van: fruit, groenten, peulvruchten, noten, vis, olie, volkoren
graanproducten, voldoende melkproducten.
• Beperkt gebruik van: zout, bewerkt rood vlees, voedingsmiddelen met geraffineerde
graanproducten, zoals koekjes, gebak en snacks, alcohol en suikerrijke dranken.
Eieren?
• Verhoging cholesterol? Achterhaald
o Geen hoger risico voor hart- en vaatziekten
• Geen aantoonbare voor- of nadelen voor gezondheid
• Rijk aan voedingsstoffen:
o Voornamelijk eiwitten en (grotendeels onverzadigd) vet
o Vitaminen (B12, D, A, B2…) en mineralen (fosfor, seleen, ijzer, zink…)
• Volwaardige vervanger voor vlees
Vis
• Vervang vlees 1 maal per week door vis
o Gezonde voedingsstoffen
o Schadelijke stoffen (contaminanten)
o Milieuaspecten
• Zwanger of borstvoeding? Jonge kinderen? Max 1 maal per week vette vis
Risico op cardiovasculaire problemen
• Geslacht
o zeldzaam bij vrouwen op vruchtbare leeftijd, oestrogeen: gunstige invloed. Na de
menopauze komen meer voor
• Leeftijd
o de kans stijgt met het ouder worden
• Roken
o Verhoogt het risico
• Bloeddruk
• Erfelijkheid
6
