Anatomie en fysiologie van het oor en het
vestibulair systeem
Uitwendig oor
➢ Oorschelp
- Grillig stuk kraakbeen bedekt met huid en perichondrium
- Oorlel, aanhangsel, bestaat uit vet en huid
- Belangrijkste onderdelen: tragus, cavum conchae, helix, de anithelix en
antitragus
- Functie: geluidsopvangende functie (hoge tonen) draagt bij aan
richtinghoren
➢ Uitwendige gehoorgang
- 3 cm lang met huid bekleed
- Kraakbenig gedeelte (lateraal): om oorschelp te bestuderen dit naar
achter-boven trekken. Veel bind- en vetweefsel dus geen pijnlijke
aanraking.
- Benig gedeelte (mediaal): dunne huid dus pijnlijke aanraking
- Vernauwing aan overgang van kraakbenig gedeelte naar benig
gedeelte blijven corpora aliena (voorwerpen van buiten lichaam)
steken
- Voor trommelvlies verwijdt en verdiept gehoorgang water kan zich hier
ophopen
- Openen van mond verwijding gehoorgang & sluiten van mond vernauwing
- Hoestreflex ontstaat bij prikkeling in gehoorgang verloopt via n. vagus
- Functie: bescherming tegen beschadiging van buitenaf, mede door:
tragus, haren aan ingang, vernauwing en gebogen vorm.
- Geleidt geluid onveranderd voort
- Pas klachten van gehoorverlies als cerumenophoping volledige gehoorgang
afsluit
cerumen (oorsmeer)
- In kraakbenig gedeelte cerumenklieren
- Zeer complexe samenstelling
- Functie: beschermt gehoorgang tegen infecties en indringen van water
- Consistentie en kleur zijn verschillend en kunnen veranderen bij prikkeling
(oorstok)
- Bij ontsteking of bestraling kan de productie stoppen
Middenoor (anatomie)
➢ Trommelholte (cavum tympani)
- Verdeeld in: epitympanum (boven), mesotympanum en hypotympanum
(onder)
- Mesotympanum: gedeelte achter trommelvlies (ook trommelholte
genoemd)
, ➔ Bevat: stijgbeugel (stapes), trommelvliesspanner en stijgbeugelspier
➔ In mediale wand achter-boven: ovale venster & achter-onder: ronde
venster
➔ Midden promineert en wordt promontorium genoemd
➔ Achter: cochleawinding (slakkenhuis)
- Epitympanum = koepelholte
➔ Bevat: hamer (malleus) , aambeeld (incus) met daarrond aantal
luchtpockets
➔ Beluchting: via 2 openingen in het slijmvliesblad tussen
koepelholte en trommelholte. Slijmvliesbladen spelen rol bij
uitbreiding van ontstekingen
- Gehoorteenketen in meso- en epitympanum
- Hypotympanum
➔ Bevindt zich onder bodem van gehoorgang en bevat geen structuren
- In voorwand: binnenste halsslagader, loopt langs
trommelvliesspanner, vormt craniale wand van buis van Eustachius
- Bekleed met slijmvlies dat in buurt van tuba auditiva trilharen en
serieuze (ouderen) en muceuze (bij kinderen) spieren bevat, in de
rest van middenoor zeer dun eenlagig slijmvlies
- Er is een gemeenschappelijke innervatie van kaakgebied en oor bij
kaakklachten
kan er uitstralende pijn zijn naar oor
➢ Trommelvlies
- Dunne, glanzende, parelgrijze membraan
- Blauwe doorschemering door luchthoudende trommelholte
- Het midden: umbo (uiteinde hamersteel)
- Twee horizontaal verlopende ligamenten aan hamerhals, vormen
grens tussen pars tensa en pars flaccida (membraan van Shrapnell)
➔ Pars tensa: 3 lagen buitenste laag is huidlaag, middelste laag bestaat
uit
bindweefselvezels (zorgen voor stevigheid en elasticiteit van
membraan), binnenste laag is slijmvlieslaag. Men verdeelt het in
4 kwadranten door umbo en verloop van hamersteel
➔ Pars flaccida = Shrapnell membraan: slapper door ongestructureerde
bouw.
- Bij transparant trommelvlies kan achter-boven lange been van
aambeeld gezien worden en achter-onder de ronde vensternis
➢ Oriëntatiepunten
Punten die je zou moeten herkennen als je klinisch onderzoek doet van oor:
- Processus brevis: wit uitstekend knobbeltje van hamersteel
- Umbo
- Lichtreflex: ontstaat bij het inwerpen van licht op trommelvlies,
, enkel in het normale aanwezig
➢ Gehoorbeenketen
- Malleus: (hamer) steel in trommelvlies en aan hals opgehangen met
2 horizontale ligamenten, kop in epitympanum en grenst aan
aambeeld
- Incus (aambeeld): aan 2 ligamenten in epitympanum opgehangen:
aan lichaam en korte been (lange been in mesotympanum en vormt
echt gewricht met kop van stapes)
- Stapes: (stijgbeugel) is dmv ligament met voetplaat aan ovale
venster opgehangen (aan binnenoor)
➢ Middenoorspiertjes en peesjes:
- M. stapedius: stijgbeugelspier: loopt van achterwand van middenoor naar
de kop van de stapes
- M. tensor tympani: trommelvliesspanner: loopt van mediale wand
van trommelholte naar de hals van de hamer
➢ Buis van Eustachius (tuba auditiva)
- Zandlopervormige buis in verbinding staat met neus-keelholte
- Belucht middenoor en voert secreet af
- Bestaat uit: kraakbenig gedeelte en benig gedeelte met als overgang de
isthmus
- Bekleed met trilharen
- In rust = gesloten & bij slikken/ geeuwen = kraakbenig gedeelte geopend
➢ Mastoïd
- Bekleed met eenlagig epitheel
- Communiceert via grote cel (antrum) met middenoor
- In 1ste levensjaar: zeer klein zonder veel cellen & 2 de-5de levensjaar:
uitbreiden van de holten & 6de-12de levensjaar: maximale
ontwikkeling
- Grote variatie in uitgebreidheid van pneumatisatie (kleine
luchtbevattende holten in bot) genetisch bepaald en kan geremd
worden in vroege jeugd = gescleroseerd mastoïd
- Boven begrenzing: tegmen tympani (dak van trommelholte) &
achter begrenzing: achterste schedelgroeve & mediale begrenzing:
booggangen van evenwichtsorgaan & onderwand: bloedvat onder en
langs het middenoor (bulbus) & voorwand: achterwand gehoorgang
nervus facialis = aangezichtszenuw
- Belangrijke zenuw dat loopt door middenoor en mastoïd
- Grens tussen meso – en epitympanum en loopt boven ovale venster
voorbij ovale nis buigt de zenuw naar caudaal. Verloopt door
voorwand van mastoïd en via het mastoïdpunt naar buiten
- Is dun en dehiscent (ligt bloot)
, Middenoor (fysiologie)
➢ Transformatorfunctie
- Brengt luchttrillingen (zonder verlies) over aan het binnenoor: zie
blz. 12 voor werking. Het middenoorsysteem functioneert als
transformator die het verschil in akoestische impedantie tussen
lucht en vocht overbrugt.
➢ Beluchting
- Luchtdruk in middenoor moet gelijk zijn aan die van buitenlucht
- Door openen van buis van Eustachius kan de beluchting van de
trommelholte plaats vinden
- Via middenoorslijmvlies zal er een gelijke aanwezigheid van O2 en CO2 zijn
- Negatieve druk van 200daPa --> disfunctie van buis van Eustachius
blijvende veranderingen in mucosa en middenoor wordt verkleind
- Waarom buis van Eustachius gesloten?
➔ Open buis leidt tot hinderlijk waarnemen van eigen stem
➔ Afgesloten buis beschermt tegen indringen van vloeistoffen tijdens
drinken
➢ Drainage en afweer
- Afvoer van secreet door trilhaarbewegingen van slijmvlies en tuba auditiva
- Ophoping leidt tot stoornissen
- Secreet en slijmvlies bezitten afweerfunctie tegen infecties uit neus en keel
Anatomie van het binnenoor (cochlea)
Het labyrint is heel het binnenoor = slakkenhuis + evenwichtsorgaan. In
de as, de modiolus, bevinden zich het ganglion spirale en de zenuwen
vaatvoorziening.
➢ Endolymfe- en perilymfecompartimenten
- De opgerolde buis (35mm) is door twee membranen in 3 compartimenten
verdeeld:
➔ Scala vestibuli
➔ Scala tympani
➔ Scala media: gevuld met endolymfe
- Scala vestibuli en scala tympani staan in de apex van cochlea en in
open verbinden met elkaar door helicotrema. Ze zijn gevuld met
perilymfe
- Endolymfe en perilymfe hebben een verschillende samenstellingen (blz. 13)
- Het elektrolytenverschil zorgt voor spanning die de haarcellen laten
functioneren
➢ Ductus en saccus endolymphaticus
- Endolymfe systeem bevat naast de scala media ook de ductus en
saccus endolymphaticus
vestibulair systeem
Uitwendig oor
➢ Oorschelp
- Grillig stuk kraakbeen bedekt met huid en perichondrium
- Oorlel, aanhangsel, bestaat uit vet en huid
- Belangrijkste onderdelen: tragus, cavum conchae, helix, de anithelix en
antitragus
- Functie: geluidsopvangende functie (hoge tonen) draagt bij aan
richtinghoren
➢ Uitwendige gehoorgang
- 3 cm lang met huid bekleed
- Kraakbenig gedeelte (lateraal): om oorschelp te bestuderen dit naar
achter-boven trekken. Veel bind- en vetweefsel dus geen pijnlijke
aanraking.
- Benig gedeelte (mediaal): dunne huid dus pijnlijke aanraking
- Vernauwing aan overgang van kraakbenig gedeelte naar benig
gedeelte blijven corpora aliena (voorwerpen van buiten lichaam)
steken
- Voor trommelvlies verwijdt en verdiept gehoorgang water kan zich hier
ophopen
- Openen van mond verwijding gehoorgang & sluiten van mond vernauwing
- Hoestreflex ontstaat bij prikkeling in gehoorgang verloopt via n. vagus
- Functie: bescherming tegen beschadiging van buitenaf, mede door:
tragus, haren aan ingang, vernauwing en gebogen vorm.
- Geleidt geluid onveranderd voort
- Pas klachten van gehoorverlies als cerumenophoping volledige gehoorgang
afsluit
cerumen (oorsmeer)
- In kraakbenig gedeelte cerumenklieren
- Zeer complexe samenstelling
- Functie: beschermt gehoorgang tegen infecties en indringen van water
- Consistentie en kleur zijn verschillend en kunnen veranderen bij prikkeling
(oorstok)
- Bij ontsteking of bestraling kan de productie stoppen
Middenoor (anatomie)
➢ Trommelholte (cavum tympani)
- Verdeeld in: epitympanum (boven), mesotympanum en hypotympanum
(onder)
- Mesotympanum: gedeelte achter trommelvlies (ook trommelholte
genoemd)
, ➔ Bevat: stijgbeugel (stapes), trommelvliesspanner en stijgbeugelspier
➔ In mediale wand achter-boven: ovale venster & achter-onder: ronde
venster
➔ Midden promineert en wordt promontorium genoemd
➔ Achter: cochleawinding (slakkenhuis)
- Epitympanum = koepelholte
➔ Bevat: hamer (malleus) , aambeeld (incus) met daarrond aantal
luchtpockets
➔ Beluchting: via 2 openingen in het slijmvliesblad tussen
koepelholte en trommelholte. Slijmvliesbladen spelen rol bij
uitbreiding van ontstekingen
- Gehoorteenketen in meso- en epitympanum
- Hypotympanum
➔ Bevindt zich onder bodem van gehoorgang en bevat geen structuren
- In voorwand: binnenste halsslagader, loopt langs
trommelvliesspanner, vormt craniale wand van buis van Eustachius
- Bekleed met slijmvlies dat in buurt van tuba auditiva trilharen en
serieuze (ouderen) en muceuze (bij kinderen) spieren bevat, in de
rest van middenoor zeer dun eenlagig slijmvlies
- Er is een gemeenschappelijke innervatie van kaakgebied en oor bij
kaakklachten
kan er uitstralende pijn zijn naar oor
➢ Trommelvlies
- Dunne, glanzende, parelgrijze membraan
- Blauwe doorschemering door luchthoudende trommelholte
- Het midden: umbo (uiteinde hamersteel)
- Twee horizontaal verlopende ligamenten aan hamerhals, vormen
grens tussen pars tensa en pars flaccida (membraan van Shrapnell)
➔ Pars tensa: 3 lagen buitenste laag is huidlaag, middelste laag bestaat
uit
bindweefselvezels (zorgen voor stevigheid en elasticiteit van
membraan), binnenste laag is slijmvlieslaag. Men verdeelt het in
4 kwadranten door umbo en verloop van hamersteel
➔ Pars flaccida = Shrapnell membraan: slapper door ongestructureerde
bouw.
- Bij transparant trommelvlies kan achter-boven lange been van
aambeeld gezien worden en achter-onder de ronde vensternis
➢ Oriëntatiepunten
Punten die je zou moeten herkennen als je klinisch onderzoek doet van oor:
- Processus brevis: wit uitstekend knobbeltje van hamersteel
- Umbo
- Lichtreflex: ontstaat bij het inwerpen van licht op trommelvlies,
, enkel in het normale aanwezig
➢ Gehoorbeenketen
- Malleus: (hamer) steel in trommelvlies en aan hals opgehangen met
2 horizontale ligamenten, kop in epitympanum en grenst aan
aambeeld
- Incus (aambeeld): aan 2 ligamenten in epitympanum opgehangen:
aan lichaam en korte been (lange been in mesotympanum en vormt
echt gewricht met kop van stapes)
- Stapes: (stijgbeugel) is dmv ligament met voetplaat aan ovale
venster opgehangen (aan binnenoor)
➢ Middenoorspiertjes en peesjes:
- M. stapedius: stijgbeugelspier: loopt van achterwand van middenoor naar
de kop van de stapes
- M. tensor tympani: trommelvliesspanner: loopt van mediale wand
van trommelholte naar de hals van de hamer
➢ Buis van Eustachius (tuba auditiva)
- Zandlopervormige buis in verbinding staat met neus-keelholte
- Belucht middenoor en voert secreet af
- Bestaat uit: kraakbenig gedeelte en benig gedeelte met als overgang de
isthmus
- Bekleed met trilharen
- In rust = gesloten & bij slikken/ geeuwen = kraakbenig gedeelte geopend
➢ Mastoïd
- Bekleed met eenlagig epitheel
- Communiceert via grote cel (antrum) met middenoor
- In 1ste levensjaar: zeer klein zonder veel cellen & 2 de-5de levensjaar:
uitbreiden van de holten & 6de-12de levensjaar: maximale
ontwikkeling
- Grote variatie in uitgebreidheid van pneumatisatie (kleine
luchtbevattende holten in bot) genetisch bepaald en kan geremd
worden in vroege jeugd = gescleroseerd mastoïd
- Boven begrenzing: tegmen tympani (dak van trommelholte) &
achter begrenzing: achterste schedelgroeve & mediale begrenzing:
booggangen van evenwichtsorgaan & onderwand: bloedvat onder en
langs het middenoor (bulbus) & voorwand: achterwand gehoorgang
nervus facialis = aangezichtszenuw
- Belangrijke zenuw dat loopt door middenoor en mastoïd
- Grens tussen meso – en epitympanum en loopt boven ovale venster
voorbij ovale nis buigt de zenuw naar caudaal. Verloopt door
voorwand van mastoïd en via het mastoïdpunt naar buiten
- Is dun en dehiscent (ligt bloot)
, Middenoor (fysiologie)
➢ Transformatorfunctie
- Brengt luchttrillingen (zonder verlies) over aan het binnenoor: zie
blz. 12 voor werking. Het middenoorsysteem functioneert als
transformator die het verschil in akoestische impedantie tussen
lucht en vocht overbrugt.
➢ Beluchting
- Luchtdruk in middenoor moet gelijk zijn aan die van buitenlucht
- Door openen van buis van Eustachius kan de beluchting van de
trommelholte plaats vinden
- Via middenoorslijmvlies zal er een gelijke aanwezigheid van O2 en CO2 zijn
- Negatieve druk van 200daPa --> disfunctie van buis van Eustachius
blijvende veranderingen in mucosa en middenoor wordt verkleind
- Waarom buis van Eustachius gesloten?
➔ Open buis leidt tot hinderlijk waarnemen van eigen stem
➔ Afgesloten buis beschermt tegen indringen van vloeistoffen tijdens
drinken
➢ Drainage en afweer
- Afvoer van secreet door trilhaarbewegingen van slijmvlies en tuba auditiva
- Ophoping leidt tot stoornissen
- Secreet en slijmvlies bezitten afweerfunctie tegen infecties uit neus en keel
Anatomie van het binnenoor (cochlea)
Het labyrint is heel het binnenoor = slakkenhuis + evenwichtsorgaan. In
de as, de modiolus, bevinden zich het ganglion spirale en de zenuwen
vaatvoorziening.
➢ Endolymfe- en perilymfecompartimenten
- De opgerolde buis (35mm) is door twee membranen in 3 compartimenten
verdeeld:
➔ Scala vestibuli
➔ Scala tympani
➔ Scala media: gevuld met endolymfe
- Scala vestibuli en scala tympani staan in de apex van cochlea en in
open verbinden met elkaar door helicotrema. Ze zijn gevuld met
perilymfe
- Endolymfe en perilymfe hebben een verschillende samenstellingen (blz. 13)
- Het elektrolytenverschil zorgt voor spanning die de haarcellen laten
functioneren
➢ Ductus en saccus endolymphaticus
- Endolymfe systeem bevat naast de scala media ook de ductus en
saccus endolymphaticus
