H1 Verandering en agogie
Mensen veranderen. Soms uit zichzelf , soms door verandering in hun situatie. Een agoog is
een ´ingehuurde´ helper, begeleider ofwel beïnvloeder van het veranderingsproces van zijn
cliënt.
je spreekt pas van agogiek als:
● het gaat om een psychosociale verandering (hoe je je gedraagt tegenover anderen,
het sociale, heeft immers te maken met hoe je je voelt, met wat je denkt en wat je
gelooft , dus het psychische)
● de verandering is door de cliënt zelf gewenst
● de beïnvloeder beroepsmatig en doelgericht beïnvloedt en systematisch te werk gaat
● de cliënt volwassen is
● de cliënt zich van de beïnvloeding bewust is en vrijwillig meedoet
● de beïnvloeding niet wederzijds is
vier te onderscheiden niveaus van psychosociaal functioneren:
● individuele personen (micro)
● groepen (micro)
● organisaties (meso)
● grotere samenlevingsverbanden (meso/macro)
Over het begrip verandering:
● verandering: verandering door iets anders of toevoeging van iets nieuws
● Probleem: negatieve uitgangssituatie voor verandering
● niet-veranderen kan ook verandering zijn
● verandering op verschillende dieptes ´in de psyche´; dieper veranderen is moeilijk
● incidenteel verandering is eenmalig. Het incidenteel oplossen van hetzelfde
probleem kent het gevaar van de zogeheten meer-van-hetzelfde-oplossing - > leidt
totdat het probleem erger wordt
● structurele verandering helpt daarentegen voorwaarden scheppen opdat de cliënt
zichzelf kan helpen (veranderen)
● Structurele verandering is doorgaans effectiever.
- Agogiek veronderstelt veranderbaarheid: vrijheid van de cliënt, eerder een groei dan
een fixed mindset en besef van eigen verantwoordelijkheid.
- Een agoog werkt eerder proces- en klantgericht dan productgericht.
- Cliënt en agoog zijn handelende wezens. Agogie gedijt dan ook eerder in termen van
willen, overwegen en kiezen , dan van moeten en (niet)kunnen.
,H2 Wat verandering stimuleert
2.1 Bronnen van verandering
Redenen en oorzaken van veranderen
- Eigen ontwikkeling
- Idealen
- innerlijke drang
- Onvrede met de bestaande situatie
- Informatie in strijd met het gedrag
- Geheel nieuwe informatie
- Verwachting van anderen
- Belangen
- Bedreiging van buitenaf
- (Plotselinge) wijziging in omstandigheden
- Indrukwekkende of confronterende ervaringen
2.2 Motivatie
Een belangrijke factor voor verandering is de motivatie van betrokkenen. Iemand die
gemotiveerd is kan in beweging komen.
Verschil tussen motief en motivatie
- Een motief is de reden om iets te doen of de verwoording van die reden
- Motivatie heeft te maken met de wil iets te doen of iets te bereiken
Intrinsieke en extrinsieke motivatie
- Intrinsieke motivatie is motivatie van binnenuit: gedreven zijn om iets te doen omdat
je je daar direct prettig bij voelt.
- Bij extrinsieke motivatie gaat het je om het effect van wat je doet
Motivatie is sterker naarmate:
- deze ook intrinsiek is
- men zich minder bedreigd voelt
- er meer wenselijk valt te bereiken
- er meer steun uit omgeving bestaat
In de praktijk
- Als agoog moet je met de cliënt grondig nagaan wat hem precies beweegt.
- Een opstelling van een veilige, niet bedreigende sfeer is nodig.
- De intrinsieke motivatie verhogen -> met de cliënt verkennen wat hij nodig heeft of
om zijn gevoel van autonomie, verbondenheid of competentie te versterken
- richten op het behalen en accentueren van kleine successen
, 2.3 Gedrag centraal
Verandering kan zich beter richten op het gedrag dan op de persoon
2.4 Haalbare gedragsalternatieven
Als het om het veranderen van gedrag gaat, is het noodzakelijk dat er ook iets te veranderen
valt. Er moet een duidelijke en haalbare alternatieve gedragsmogelijkheden bestaan.
In de praktijk
Een agoog moet gedragsalternatieven kunnen benoemen of zelfs aanbieden. Er moet een
reëel alternatief worden aangereikt: gedrag waarmee men gewenste omstandigheden kan
bereiken, problemen kan voorkomen of gevaren kan verkleinen.
2.5 Ruimte en veiligheid
Men wil overwegen en proberen alvorens definitief een sprong te wagen. Daarvoor is een
gevoel van ruimte nodig, het besef dat je je niet meteen verplicht en de vrijheid ervaart om
van verandering af te zien of van een voornemen terug te komen.
2.6 Feedback
Feedback stuurt gedrag bij en kan daardoor verandering bevorderen. Positieve feedback
bekrachtigt gedrag, negatieve feedback laat gedrag ophouden
Kritiek
Het woord kritiek wordt vaak gebruikt in de betekenis van afkeuring. Het begrip kritiek is
bovendien bijna een synoniem voor negatief commentaar, terwijl feedback ook neutraal of
positief kan zijn.
In de praktijk
Feedback laat cliënten hun blinde vlekken zien. Wie feedback krijgt kan bewust kiezen om
zich op deze of gene manier te gedragen. Negatieve feedback moet gekoppeld worden aan
een gedragsalternatief. Als dat niet gebeurt, werkt negatieve feedback eerder bedreigend.
2.7 Afstand nemen en bewust worden
Zelfreflectie
Feedback kan een enorme bewustmaker werken. Wat ook veel bijdraagt aan bewustwording
is zelfreflectie, de eigen ´bespiegeling´ over wat je hebt gedaan en doet, hoe je dat ervaart,
wat het effect ervan is enz.
In de praktijk
Om een probleem op te lossen moet men zich bewust worden van die situatie. Men moet
zich ook bewust worden van zijn macht en zijn verantwoordelijkheid voor die situatie.
Feedback is daarbij een krachtig hulpmiddel. Een agoog geeft die feedback, houdt een
spiegel voor, heeft ook voor de blinde vlekken, benoemt wat niet wordt opgemerkt en maakt
bewust. Verder stimuleert hij de cliënt tot zelfreflectie, wellicht zelfs door gerichte opdrachten
te geven.
Mensen veranderen. Soms uit zichzelf , soms door verandering in hun situatie. Een agoog is
een ´ingehuurde´ helper, begeleider ofwel beïnvloeder van het veranderingsproces van zijn
cliënt.
je spreekt pas van agogiek als:
● het gaat om een psychosociale verandering (hoe je je gedraagt tegenover anderen,
het sociale, heeft immers te maken met hoe je je voelt, met wat je denkt en wat je
gelooft , dus het psychische)
● de verandering is door de cliënt zelf gewenst
● de beïnvloeder beroepsmatig en doelgericht beïnvloedt en systematisch te werk gaat
● de cliënt volwassen is
● de cliënt zich van de beïnvloeding bewust is en vrijwillig meedoet
● de beïnvloeding niet wederzijds is
vier te onderscheiden niveaus van psychosociaal functioneren:
● individuele personen (micro)
● groepen (micro)
● organisaties (meso)
● grotere samenlevingsverbanden (meso/macro)
Over het begrip verandering:
● verandering: verandering door iets anders of toevoeging van iets nieuws
● Probleem: negatieve uitgangssituatie voor verandering
● niet-veranderen kan ook verandering zijn
● verandering op verschillende dieptes ´in de psyche´; dieper veranderen is moeilijk
● incidenteel verandering is eenmalig. Het incidenteel oplossen van hetzelfde
probleem kent het gevaar van de zogeheten meer-van-hetzelfde-oplossing - > leidt
totdat het probleem erger wordt
● structurele verandering helpt daarentegen voorwaarden scheppen opdat de cliënt
zichzelf kan helpen (veranderen)
● Structurele verandering is doorgaans effectiever.
- Agogiek veronderstelt veranderbaarheid: vrijheid van de cliënt, eerder een groei dan
een fixed mindset en besef van eigen verantwoordelijkheid.
- Een agoog werkt eerder proces- en klantgericht dan productgericht.
- Cliënt en agoog zijn handelende wezens. Agogie gedijt dan ook eerder in termen van
willen, overwegen en kiezen , dan van moeten en (niet)kunnen.
,H2 Wat verandering stimuleert
2.1 Bronnen van verandering
Redenen en oorzaken van veranderen
- Eigen ontwikkeling
- Idealen
- innerlijke drang
- Onvrede met de bestaande situatie
- Informatie in strijd met het gedrag
- Geheel nieuwe informatie
- Verwachting van anderen
- Belangen
- Bedreiging van buitenaf
- (Plotselinge) wijziging in omstandigheden
- Indrukwekkende of confronterende ervaringen
2.2 Motivatie
Een belangrijke factor voor verandering is de motivatie van betrokkenen. Iemand die
gemotiveerd is kan in beweging komen.
Verschil tussen motief en motivatie
- Een motief is de reden om iets te doen of de verwoording van die reden
- Motivatie heeft te maken met de wil iets te doen of iets te bereiken
Intrinsieke en extrinsieke motivatie
- Intrinsieke motivatie is motivatie van binnenuit: gedreven zijn om iets te doen omdat
je je daar direct prettig bij voelt.
- Bij extrinsieke motivatie gaat het je om het effect van wat je doet
Motivatie is sterker naarmate:
- deze ook intrinsiek is
- men zich minder bedreigd voelt
- er meer wenselijk valt te bereiken
- er meer steun uit omgeving bestaat
In de praktijk
- Als agoog moet je met de cliënt grondig nagaan wat hem precies beweegt.
- Een opstelling van een veilige, niet bedreigende sfeer is nodig.
- De intrinsieke motivatie verhogen -> met de cliënt verkennen wat hij nodig heeft of
om zijn gevoel van autonomie, verbondenheid of competentie te versterken
- richten op het behalen en accentueren van kleine successen
, 2.3 Gedrag centraal
Verandering kan zich beter richten op het gedrag dan op de persoon
2.4 Haalbare gedragsalternatieven
Als het om het veranderen van gedrag gaat, is het noodzakelijk dat er ook iets te veranderen
valt. Er moet een duidelijke en haalbare alternatieve gedragsmogelijkheden bestaan.
In de praktijk
Een agoog moet gedragsalternatieven kunnen benoemen of zelfs aanbieden. Er moet een
reëel alternatief worden aangereikt: gedrag waarmee men gewenste omstandigheden kan
bereiken, problemen kan voorkomen of gevaren kan verkleinen.
2.5 Ruimte en veiligheid
Men wil overwegen en proberen alvorens definitief een sprong te wagen. Daarvoor is een
gevoel van ruimte nodig, het besef dat je je niet meteen verplicht en de vrijheid ervaart om
van verandering af te zien of van een voornemen terug te komen.
2.6 Feedback
Feedback stuurt gedrag bij en kan daardoor verandering bevorderen. Positieve feedback
bekrachtigt gedrag, negatieve feedback laat gedrag ophouden
Kritiek
Het woord kritiek wordt vaak gebruikt in de betekenis van afkeuring. Het begrip kritiek is
bovendien bijna een synoniem voor negatief commentaar, terwijl feedback ook neutraal of
positief kan zijn.
In de praktijk
Feedback laat cliënten hun blinde vlekken zien. Wie feedback krijgt kan bewust kiezen om
zich op deze of gene manier te gedragen. Negatieve feedback moet gekoppeld worden aan
een gedragsalternatief. Als dat niet gebeurt, werkt negatieve feedback eerder bedreigend.
2.7 Afstand nemen en bewust worden
Zelfreflectie
Feedback kan een enorme bewustmaker werken. Wat ook veel bijdraagt aan bewustwording
is zelfreflectie, de eigen ´bespiegeling´ over wat je hebt gedaan en doet, hoe je dat ervaart,
wat het effect ervan is enz.
In de praktijk
Om een probleem op te lossen moet men zich bewust worden van die situatie. Men moet
zich ook bewust worden van zijn macht en zijn verantwoordelijkheid voor die situatie.
Feedback is daarbij een krachtig hulpmiddel. Een agoog geeft die feedback, houdt een
spiegel voor, heeft ook voor de blinde vlekken, benoemt wat niet wordt opgemerkt en maakt
bewust. Verder stimuleert hij de cliënt tot zelfreflectie, wellicht zelfs door gerichte opdrachten
te geven.
