HOOFDSTUK 1: THORAXDRAINAGE
1. ANATOMIE EN FYSIOLOGIE
Longen en hart begrensd door:
De ribben
Het sternum
De wervelkolom
Het diafragma (middenrif)
De thoraxholte bestaat uit drie compartimenten:
Linker- én rechterlongcompartiment
o Longweefsel
o Bronchi en alveolen
o Pleura visceralis en pleura parietalis
Mediastinum:
o Hart en grote bloedvaten
o Slokdarm
o Luchtwegen
Anatomie
Het zeer elastische longweefsel vult zich binnen zijn eigen compartiment, dat omgeven is door een beenderig harnas
(costae, sternum). Ad binnenzijde vd thoraxwand bevindt zich het parietale pleuravlies en op het longweefsel het
viscerale pleuravlies. Deze twee vliezen schuiven tijdens in- en uitademing over elkaar. Daartussen is er een transudaat
dat dit proces vergemakkelijkt.
Tussen deze beide vliezen bestaat er een virtuele ruimte, waarbinnen er "een constante negatieve druk" heerst. Deze
druk is noodzakelijk voor het expanderen vd longen binnen de thoraxruimte. Bij het begin van elke inspiratie waarbij
lucht naar binnen wordt gezogen, bedraagt deze druk ongeveer -4cmH20. Tijdens de inademing wordt deze druk nog
negatiever tot ongeveer -8cmH2O. Tijdens de uitademing wijzigt de intrapleurale druk opnieuw richting initiële waarde.
Verder beschikken we over een aantal groepen van spieren, de ademhalingsspieren die via een autonome
zenuwprikkeling onze thorax kunnen doen uitzetten en zorgen voor inspiratie en ontplooiing van de longen. De
belangrijkste speler hierbij is het diafragma. De uitademing kent een passief verloop. Door de elasticiteit ontspant de
thorax zich tot de initiële toestand.
1
,2
,2. PATHOLOGIE
2.1 INTRAPLEURALE COLLECTIES
Pneumothorax
Open pneumothorax = Door een opening id thoraxwand (perforatie) wordt er door de negatieve druk intrapleuraal
lucht aangezogen die zich opstapelt tss beide pleuravliezen en de long doet collaberen
Gesloten pneumothorax = tgv een inwendig letsel (alveolischeur,...) waardoor ingeademde lucht intrapleuraal
aangezogen wordt. In sommige gevallen kan dit leiden tot een spanningspneumothorax (urgentie situatie).
Spanningspneumothorax (urgentie) = Wanneer er progressief lucht intrapleuraal instroomt en bij uitademing die
opening afgesloten wordt (ventieleffect), kan de opgestapelde lucht niet meer ontsnappen. Het gevaar wordt nog
groter bij positieve drukbeademing. De lucht tussen de pleurabladen gaat zich steeds meer opbouwen:
o lucht duwt op hart en longen
o tachycardie in de compensatiefase
o CVD stijgt
o hypotensie
o vena cava superior syndroom (sterk gestuwde halsvenen)
o soms pleurale pijn
o dyspnoe (neusvleugel ademen)
o afwijkend ECG door verminderde coronaire perfusie
Te ondernemen acties: onmiddellijke decompressie van de thorax door plaatsen van thoraxdrain!
Hydro- en/of chylothorax
De intrapleurale negatieve druk wordt hier opgeheven door opstapeling van vocht, gaande van lymfevocht
(=chylothorax), sereus vocht, tot etter (= pyothorax, opstapeling van pus) veroorzaakt door nier-,hart- of
leverpathologie, door maligniteiten of infecties.
Haemothorax
De pleurale negatieve druk wordt opgeheven door bloedcollecties (trauma, heelkunde,...)
2.2 MEDIASTINALE COLLECTIES
Ontstaan obv heelkundige interventies of pathologische primaire toestanden (pericarditis).
3
, Vocht stapelt zich op in het mediastinum ten koste vh hart. Door de beenderige structuur omheen het mediastinum, zal
het vocht onrechtstreeks het hart samendrukken = harttamponnade)
Kenmerken:
o CVD stijgt
o Hypotensie
o Slechte gasuitwisseling
o Moeilijke CPR
Te ondernemen acties: onmiddellijke decompressie door plaatsen thoraxdrain ih mediastinum!!
3. PLAATSEN VAN EEN THORAXDRAIN
De thoraxdrain
= Een stevige plastic drain met verscheidene kleine laterale en distale openingen ter hoogte vd tip.
Doel = evacueren van wat niet thuishoort.
Drain wordt dmv een trocart (dikke metalen naald) tot id pleuraholte gebracht, ad huid vastgehecht en zorgvuldig
gefixeerd met kleefpleister. De plaatsing is een pijnlijke invasieve procedure die strikt steriel en met lokale anesthesie
moet gebeuren. Thv de punctieplaats wordt een incisie gemaakt doorheen de huid en onderliggende weefsellagen om
de (dikke) drain optimaal te kunnen plaatsen.
Afhankelijk vd pathologie kan de patiënt één, twee of soms meerdere drains ingebracht krijgen. De draindiameter
hangt af vd reden van gebruik en vd leeftijd van de patiënt:
o 16 tot 24 French: pneumothorax bij volwassenen
o 28 tot 36 French: drain voor drainage van vocht
Contra-indicaties:
o Stollingsstoornissen
o Anticoagulantia therapie
Punctieplaatsen
Bij evacuatie van lucht thv de tweede intercostale ruimte
Bij evacuatie van vocht (eventueel samen met lucht) thv. de vijfde of zesde intercostale ruimte
4
1. ANATOMIE EN FYSIOLOGIE
Longen en hart begrensd door:
De ribben
Het sternum
De wervelkolom
Het diafragma (middenrif)
De thoraxholte bestaat uit drie compartimenten:
Linker- én rechterlongcompartiment
o Longweefsel
o Bronchi en alveolen
o Pleura visceralis en pleura parietalis
Mediastinum:
o Hart en grote bloedvaten
o Slokdarm
o Luchtwegen
Anatomie
Het zeer elastische longweefsel vult zich binnen zijn eigen compartiment, dat omgeven is door een beenderig harnas
(costae, sternum). Ad binnenzijde vd thoraxwand bevindt zich het parietale pleuravlies en op het longweefsel het
viscerale pleuravlies. Deze twee vliezen schuiven tijdens in- en uitademing over elkaar. Daartussen is er een transudaat
dat dit proces vergemakkelijkt.
Tussen deze beide vliezen bestaat er een virtuele ruimte, waarbinnen er "een constante negatieve druk" heerst. Deze
druk is noodzakelijk voor het expanderen vd longen binnen de thoraxruimte. Bij het begin van elke inspiratie waarbij
lucht naar binnen wordt gezogen, bedraagt deze druk ongeveer -4cmH20. Tijdens de inademing wordt deze druk nog
negatiever tot ongeveer -8cmH2O. Tijdens de uitademing wijzigt de intrapleurale druk opnieuw richting initiële waarde.
Verder beschikken we over een aantal groepen van spieren, de ademhalingsspieren die via een autonome
zenuwprikkeling onze thorax kunnen doen uitzetten en zorgen voor inspiratie en ontplooiing van de longen. De
belangrijkste speler hierbij is het diafragma. De uitademing kent een passief verloop. Door de elasticiteit ontspant de
thorax zich tot de initiële toestand.
1
,2
,2. PATHOLOGIE
2.1 INTRAPLEURALE COLLECTIES
Pneumothorax
Open pneumothorax = Door een opening id thoraxwand (perforatie) wordt er door de negatieve druk intrapleuraal
lucht aangezogen die zich opstapelt tss beide pleuravliezen en de long doet collaberen
Gesloten pneumothorax = tgv een inwendig letsel (alveolischeur,...) waardoor ingeademde lucht intrapleuraal
aangezogen wordt. In sommige gevallen kan dit leiden tot een spanningspneumothorax (urgentie situatie).
Spanningspneumothorax (urgentie) = Wanneer er progressief lucht intrapleuraal instroomt en bij uitademing die
opening afgesloten wordt (ventieleffect), kan de opgestapelde lucht niet meer ontsnappen. Het gevaar wordt nog
groter bij positieve drukbeademing. De lucht tussen de pleurabladen gaat zich steeds meer opbouwen:
o lucht duwt op hart en longen
o tachycardie in de compensatiefase
o CVD stijgt
o hypotensie
o vena cava superior syndroom (sterk gestuwde halsvenen)
o soms pleurale pijn
o dyspnoe (neusvleugel ademen)
o afwijkend ECG door verminderde coronaire perfusie
Te ondernemen acties: onmiddellijke decompressie van de thorax door plaatsen van thoraxdrain!
Hydro- en/of chylothorax
De intrapleurale negatieve druk wordt hier opgeheven door opstapeling van vocht, gaande van lymfevocht
(=chylothorax), sereus vocht, tot etter (= pyothorax, opstapeling van pus) veroorzaakt door nier-,hart- of
leverpathologie, door maligniteiten of infecties.
Haemothorax
De pleurale negatieve druk wordt opgeheven door bloedcollecties (trauma, heelkunde,...)
2.2 MEDIASTINALE COLLECTIES
Ontstaan obv heelkundige interventies of pathologische primaire toestanden (pericarditis).
3
, Vocht stapelt zich op in het mediastinum ten koste vh hart. Door de beenderige structuur omheen het mediastinum, zal
het vocht onrechtstreeks het hart samendrukken = harttamponnade)
Kenmerken:
o CVD stijgt
o Hypotensie
o Slechte gasuitwisseling
o Moeilijke CPR
Te ondernemen acties: onmiddellijke decompressie door plaatsen thoraxdrain ih mediastinum!!
3. PLAATSEN VAN EEN THORAXDRAIN
De thoraxdrain
= Een stevige plastic drain met verscheidene kleine laterale en distale openingen ter hoogte vd tip.
Doel = evacueren van wat niet thuishoort.
Drain wordt dmv een trocart (dikke metalen naald) tot id pleuraholte gebracht, ad huid vastgehecht en zorgvuldig
gefixeerd met kleefpleister. De plaatsing is een pijnlijke invasieve procedure die strikt steriel en met lokale anesthesie
moet gebeuren. Thv de punctieplaats wordt een incisie gemaakt doorheen de huid en onderliggende weefsellagen om
de (dikke) drain optimaal te kunnen plaatsen.
Afhankelijk vd pathologie kan de patiënt één, twee of soms meerdere drains ingebracht krijgen. De draindiameter
hangt af vd reden van gebruik en vd leeftijd van de patiënt:
o 16 tot 24 French: pneumothorax bij volwassenen
o 28 tot 36 French: drain voor drainage van vocht
Contra-indicaties:
o Stollingsstoornissen
o Anticoagulantia therapie
Punctieplaatsen
Bij evacuatie van lucht thv de tweede intercostale ruimte
Bij evacuatie van vocht (eventueel samen met lucht) thv. de vijfde of zesde intercostale ruimte
4
