Samenvatting Gerechtelijke geneeskunde en criminaliteit 2023/2024 Prof. Van de Voorde/ GESLAAGD 1e ZIT MET 15/20

GERECHTELIJKE GENEESKUNDE &
CRIMINALISTIEK
INLEIDEND DEEL

HOOFDSTUK 1. JUSTITIE EN GENEESKUNDE (DE RELATIE TUSSEN DE 2)

1. JUSTITIE – HET GERECHT

 De staande magistratuur = het parketmagistraat = OM

o Sporen misdrijven op = opsporingsonderzoek

o Misdrijven vervolgen = verdachten voor de rechtbank brengen (requisitoir)

 = iemand beschuldigen van bepaalde misdrijven  zijn dus niet neutraal

o Het openbaar ministerie bestaan uit de procureur des Konings en de substituten

 Deze substituten zijn niet ondergeschikt aan de procureur, maar procureur
zal het onderzoek wel leiden.

o Zowel de openbare aanklager als de terechtgestelde persoon kunnen het vonnis in
beroep stellen

 De zetelende magistratuur = de rechtbank bestaande uit onafhankelijke rechters

o Oordelen over de schuldvraag

 Hebben als taak: beoordelen over de schuldzaak: is er een misdrijf?

 Wie is er verantwoordelijk voor? (Schuldvraag)?

 Als de rechter innerlijk overtuigd is dat deze persoon misdrijf gepleegd heeft
wordt deze veroordeeld

o Zijn onafhankelijk van het gerechtelijk onderzoeken  zijn dus wel neutraal

 Terechtzitting

 De onderzoeksrechter (is geen procureur) doet vooronderzoek (à charge EN
à décharge: dus zowel in het voordeel als in het nadeel van de verdachte
onderzoeken)




1

,  Onderzoeksrechter moet dus zo neutraal mogelijk de waarheid te
achterhalen

 Hij is dus ook een neutrale/onafhankelijke rechter en zal zelf nooit
oordelen over die schuldvraag maar moet wel alle elementen
verzamelen waardoor je een oordeel kan maken om deze
schuldvraag te beoordelen


1.1 HET RECHTBANKSTELSEL
 Rechtbank – vonnis (mogelijk om in beroep te gaan)

 Hof – arrest (onmogelijk om in beroep te gaan)

o MAAR indien fouten in de procedure,… wel mogelijk om naar het Hof van Cassatie te
gaan (de hoogste rechtbank)

 Elke zaak begint op niveau van rechtbank van 1 ste aanleg (er zijn uitzonderingen)

o eerste aanleg bestaat uit de procureur des konings en medewerkers (subsituten) en
substituut heeft zelfde bevoegdheden als procureur en is dus niet ondergeschikt
hieraan

 Burgerlijke rechtbank + strafrechtbank (rechters hiervan noemen rechters en vormen een
vonnis)

 Hof van beroep:

o Je kan in beroep gaan tegen vonnis van eerste beroep door in hoger beroep te gaan
als je dus bv schuldig bent verklaard: actoren worden hier anders genoemd

 procureur generaal vanboven de de substituten noemen dan substituut
generaal

o Rechters hiervan noemt men nu raadsheren en zij vormen een arrest. Vonnis kan
hierbij weerlegt worden (strafmaat kan verminderd of verzwaard worden) of
bevestigd worden

 geen hoger beroep meer mogelijk

 Hof van Cassatie

o Staan hoogst in hiërarchie en kunnen door procedurefouten een arrest verbreken >
gaan dossier naar een andere rechtbank verwijzen dan de rechtbank die dat heeft
veroordeeld



2

,  Het Hof van Assisen

o Een tijdelijke rechtbank: samenstelling op het moment van die rechtszaak = een
rechtzaak rond doodslag/moord

o Verschillen met behandeling op rechtbank van eerste aanleg of behandeling door hof
van assisen:

1. De strafmaat is geringer -> hof van asissen kan levenslang uitspreken,
rechtbank van eerste aanleg kan dit nooit
2. Gebeurt schriftelijk bij hof van assissen, niet mondeling
3. Mogelijkheid om in beroep te gaan

o Bestaat uit voorzitter (= moet een raadsheer van Hof van Beroep zijn) + 2 bijzitters
(kunnen raadsheren zijn maar kunnen ook rechters van 1 ste aanleg)

 deze rechters hebben niet de macht om te beoordelen over deze zaken,
dit wordt door 12 juryleden/leken gedaan

Zijn burgers die worden opgeroepen, kunnen 9 maanden niet gaan werken
en moeten de schuldvraag beantwoorden

 gaan unaniem of bij stemming beslissen over de schuldvraag: hof van
assisen moet sinds de laatste jaren ook motivatie geven waarom ze beslissing
hebben gemaakt

o Commentaar want wordt gezegd over hof van assissen dat het te subjectief zou zijn
en er teveel op gevoelens wordt gespeeld


1.2 STRAFRECHT
Strafrecht = opsporen van misdrijven

 Wanneer spreken we van misdrijven? Wanneer een strafwetsartikel is overtreden

 Om na te kijken of er een misdrijf is wordt parket ingeschakeld (procureur des konings) die
opsporingsonderoek start

Opsporingsonderzoek (OO) door het parket/ procureur des Konings = het vooronderzoek

a. De procureur kan het onderzoek seponeren & vervolgen

b. Ook indien betrapt op heterdaad kan de procureur iemand aanhouden maar nooit
langer dan 48 uur

c. Gebeurt nadat er een klacht bij de politie is ingediend en er daarom een PV is
opgesteld (een PV is altijd de waarheid)



3

, 2. Gerechtelijk (voor)onderzoek door de rechtbanken

a. Door de onderzoeksrechter

b. Geeft dwangmaatregelen (voorlopige hechtenis) of doet inbreuken op de privacy
(huiszoeking)  kan alleen door een onderzoeksrechter dus een procureur geeft zo
zijn bevoegdheid op

3. De Raadkamer (=een rechtbank)

a. Op basis van de elementen van de onderzoeksrechter moet de Raadkamer beslissen
over verwijzing naar de rechtbank OF buitenvervolgingstelling

b. Moet ook een voorlopige hechtenis bekrachtigen indien die langer dan 5 dagen duurt

c. Beroep is mogelijk bij de Kamer van Inbeschuldigingstelling (eventuele
doorverwijzing naar hof van assissen zal hier plaatsvinden)

HET VERLOOP VAN HET STRAFRECHTELIJK ONDERZOEK
 De procedure die moet gevolgd worden staat uitgeschreven in het wetboek strafvordering.
De misdrijven staan omschreven in het strafwetboek.

 Zo’n onderzoek gebeurt in het geheim (zeker deskundigen, die sporenonderzoek doen, zijn
verplicht te zwijgen). Als er sprake is van overlijden kan de procureur des konings een
deskundigen aanstellen

 soms komen belangrijke zaken toch in de buitenwereld (interviews, media,…maar
niet door deskundigen)

 Wet Franchimont: advocaten van de beschuldigde mogen het dossier inzien, maar
hierdoor lekt er vaak informatie, ook politie & hulpdiensten kunnen info lekken.

 onderzoek gebeurt niet-tegensprekelijk: deskundigen mogen zelf beslissen hoe ze
het onderzoek voeren, zonder pottekijkers (ze moeten wel een eenmalige eed
afleggen). De uitspraak van een deskundige mag niet in vraag gesteld worden. (
burgerlijke zaken)


1.3 BURGERLIJKE RECHT (GESCHREVEN DOOR NAPOLEON, WEL GEMODERNISEERD)
 Principe van burgerlijk recht is dat iedereen recht heeft op schadevergoeding, maar
verzekeringsmaatschappijen kunnen betwisten of zij de schade moeten vergoeden.

 Kan in strafzaken waar iemand veroordeeld is en de schade moet betalen, kan je u
burgerlijk stellen en zo een schadevergoeding eisen MAAR wanneer je alleen naar
een burgerlijke rechtbank gaat, moet je wel zelf bewijs kunnen voorleggen




4