Onderzoeksvaardigheden samenvatting

Onderzoeksvaardigheden
1. Kritisch denken
Waarom kritisch denken?
= heel belangrijk in ons leven

Vereist een bepaalde houding en bepaalde vaardigheden:

Vaardigheden:

 betrouwbare informatie zoeken
 bronnen interpreteren en analyseren
 redeneren en reflecteren voordat je een standpunt inneemt of voor je beslist hoe te
handelen
 verklaren waarop je standpunt of handeling gebaseerd is
 onderscheid maken tussen waarschijnlijke en minder waarschijnlijke beweringen
 drogredenen herkennen en vermijden

Bepaalde houding:

 een open geest hebben
 nieuwsgierig en onderzoekend zijn
 de juiste vragen stellen
 jezelf in vraag stellen en twijfelen
 verschillende alternatieven afwegen
 voorzichtig zijn bij het trekken van conclusies
 bereid zijn om je standpunt aan te passen
 eerlijk en open zijn

 niet eenvoudig, maar we kunnen dit trainen

Bedreigingen voor ons kritisch denkvermogen
Hoe denkt ons brein?

= soms een bedreiging voor ons kritisch denkvermogen

2 soorten denken:

- Snel denken: bv. Naar een foto kijken

- Traag denken: bv. Een rekensom

 we moeten het snel denken tegenhouden en het traag denken proberen een kans te geven




Hoe worden we onbewust misleid door ons brein?

,- Selectieve waarneming

- Essentialisme: bv. Soep wordt geroerd met een nieuwe wc-borstel, maar toch vinden we het niet
kunnen

- Onbewuste vooroordelen

- Confirmation bias / tunnelvisie: we hebben alleen oog voor zaken die onze keuze steunen

- Groepsdruk

- Cognitieve dissonantie: bv. Je eet een derde ijsje en zegt ik heb toch al 2 appels op

- Aandachtsblindheid: we focussen zo hard op 1 iets dat we de rest niet opmerken

Hoe worden we misleid door anderen?

- Reclame - Politiek

- Media - Wetenschap

Hoe kan je zelf kritisch leren denken?

- Kritisch omgaan met bronnen: CRAAP-test

Currency (actualiteit)

Relevance (relevantie)

Authority (autoriteit)

Accuracy (volledigheid)

Purpose (bedoeling)

Verschillende soorten bronnen:

3 categorieën:

1) Populaire literatuur: kranten, tijdschriften, Facebook,…
2) Vakliteratuur: websites, vaktijdschriften,…
3) Wetenschappelijke literatuur: nagelezen door collega-wetenschappers
4) Beeldmateriaal & voorwerpen

Primaire bronnen: maker was rechtstreeks betrokken bv. Ooggetuige

Secundaire bronnen: interpretatie van primaire bronnen, niet rechtstreeks betrokken partij

Feiten en meningen onderscheiden

Het is niet altijd gemakkelijk om feiten en meningen te onderscheiden:

 als we onvoldoende kennis hebben om te bepalen of het om een feit of een mening gaat.
 als anderen doen alsof ze spreken over een algemeen bekend feit, terwijl het eigenlijk een
persoonlijke mening is.



Feiten en meningen kunnen we nog verder onderverdelen van zwak naar sterk.

, Meningen van zwak naar sterk:

 Persoonlijke mening van een individu
 Persoonlijke mening van een groep
 Mening van een expert
 Mening van een groep experten

We zijn meestal afhankelijk van een expert, maar toch moeten we rekening houden met:

 De expert moet objectief zijn
 De expert moet competent zijn in het vakgebied waarover hij uitspraken doet
 De bewering van de expert moet correct geïnterpreteerd worden
 De expert moet zijn bewering voldoende onderbouwen of beargumenteren

Omgaan met tegenstrijdige verklaringen:

Kan verschillende oorzaken hebben:

 Het zou kunnen dat één van de bronnen gewoon verkeerd is en bijvoorbeeld onbewezen of
verouderde informatie bevat.
 Het gaat om een thema waarover verschillende meningen bestaan (ethische kwesties).
 De ene bron is objectief (feitelijk), de andere subjectief (mening).
 De context van het onderzoek of het onderzoeksontwerp (zie deel 2 van deze cursus)
verschilt.
 In vele onderzoeksdomeinen is er nog heel wat onzekerheid of onvoldoende kennis.
 ...

 je moet motiveren waarom een bron betrouwbaarder is dan een andere

Om gegevens te ordenen en systematisch te zetten bestaan verschillende hulpmiddelen: mindmap,…

Oef. 1:

Currency: ok

Relevance: ok

Authority: niet ok: website is eigendom van Becel

Accuracy: niet ok: 1-zijdig verhaal (producent)

Purpose: niet ok: bedoeling is om te verkopen  neen, dit is geen goede bron

Oef.2:

Currency: niet ok: verouderde bron

Relevance: ok

Authority: niet ok: auteur heeft slechts 1 artikel geplaatst

Accuracy: ok Purpose: ok  Neen, dit is geen goede bron

Hoe kan je werken aan een kritische houding?