Kwaliteit van leven - mensen met een beperking 1ste semester
Mensen met een fysieke
beperking
Overzicht te kennen stof (Handboek)
• H1: ❌
• H2: ❌
• H3: Personen met een fysieke beperking
• 1. Inleiding
• 2. Geschiedenis
• 3. Begrippenkader
• 4. Beeldvorming
• H4: Personen met een visuele beperking
• 1. Inleiding
• 2. Geschiedenis
• 3. Begrippenkader
• 4. Beeldvorming
- Sensorische ontwikkeling
- Motorische ontwikkeling
- Cognitieve ontwikkeling
- Taal en communicatie
- Psychosociale ontwikkeling
- Levensloop-gerelateerde ontwikkeling
• 5. Orthopedagogische ondersteuning
- Visuele stimulatie en training
- Zelfredzaamheid en mobiliteit
- Apps en technologie
- Communicatie
- Psycho-educatie
• H5: Personen met een auditieve beperking
• 1. Inleiding
• 2. Geschiedenis
• 3. Begrippenkader
• 4. Beeldvorming
• 5. Orthopedagogische ondersteuning
© Eveline Vandenberghe 2024
, Kwaliteit van leven - mensen met een beperking 1ste semester
H3: Personen met een fysieke beperking
3.1 Inleiding
Fysieke beperking ⇢ Containerbegrip
3.2 Geschiedenis
Hoe een samenleving kijkt naar “een fysieke beperking” is afhankelijk van diverse factoren:
• Geogra sch
• Historisch
• Cultureel
• Economisch
Neuromotorische beperking
Pramedisch
Beknopte evolutie:
• Jean Jack Rousseau
• Eerste Orthopedagogen
• Industrialisering - terugval, geen ruimte voor mindervaliden
• Aktion T4 - genadedoding met oog op uitroeien van beperkingen en ontwikkelen uberras
• Oorlog - ontwikkeling op vlak van medische verzorging en invaliditeit door de oorlog
• 20ste eeuw - Aandacht voor individueel leerondersteuning, burgerrechten, gelijke rechten (VN-
Verdrag)
• M-Decreet - Doorstroom kinderen met een beperking regulier onderwijs
• Decreet Leersteun - Selectieve doorstroom naar het regulier onderwijs (individueel)
Type 4 onderwijs ⇢ voor kinderen met een neuromotore beperking
3.3 Begrippenkader
Handicap, een beladen woord
20ste eeuw - Herclassi catie: Onderscheid impairment (medische functionele beperkingen) en
disability, “handicap” ⇢ individuele situaties
“Handicap” wordt gebruikt binnen een grotere context: een beperking/obstakel binnen de maatschappij
Classificatiesystemen
WHO ⇢ World health Organization
ICD ⇢ International Classification of Diseases (gemeenschappelijke standaardtaal ontwikkeld om over
gezondheid(szorg) te praten.
ICF ⇢ International Classification of Functioning, Disability, and Health (betere omschrijving van een ziekte
op het menselijke functioneren.
• Stoornis: Afwijking of verlies van functies of anatomische eigenschappen (body impairment -
organisch)
• Beperking: Beperking in activiteiten (persoonlijk)
• Handicap: Maatschappelijk participatieprobleem (sociaal)
VAPH ⇢ Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap
• Elk langdurig en belangrijk participatieprobleem van een persoon te wijten aan het samenspel tussen
functiestoornissen van mentale, psychische, lichamelijke of zintuigelijke aard, beperkingen bij het
uitvoeren van activiteiten en persoonlijk en externe factoren.
• Dynamische combinatie tussen “beperkingen”, “stoornissen”, “participatie”.
Orthopedagoog ⇢ Kijkt naar het volledig geheel: Zowel impairment als disability, medische factoren en
bredere, genuanceerde beeldvorming. Functioneren van de volledige persoon, die nooit samenvalt met
zijn diagnose of fysieke conditie
© Eveline Vandenberghe 2024
fi fi
, Kwaliteit van leven - mensen met een beperking 1ste semester
3.4 Beeldvorming
Er zijn verschillende ziektes en aandoeningen die een fysieke beperking veroorzaken:
• Cerebrale parese
• Spina bi da
• Neuromusculaire aandoeningen
• Muskoloskeletale aandoeningen (MSA): verzamelnaam voor problemen ter hoogte van botten,
kraakbeen, gewrichten, pezen, ligamenten. bv. Achondroplasie (in de volksmond ook wel
'dwerggroei'), scoliose,...
• Amputaties van bovenste of onderste ledematen
• Dwarslaesie: beschadiging van het ruggenmerg, bv. door een ongeval
• Niet-aangeboren hersenletsel
• Mobiliteitsproblemen bij ouderen: hoe ouder iemand wordt, hoe groter de kans dat er
muscoloskeletale pijn en problemen optreden, wat kan leiden tot mobiliteitsproblemen.
Cerebrale Parese (CP)
Heterogeen klinisch syndroom ≠types ≠ernst
Terminologie
De nitie en incidentie → Parapluterm voor een groep blijvende aandoeningen van de
ontwikkeling van houding en beweging die leiden tot beperkingen in
beweging en mobiliteit.
• Veel voorkomende secundaire stoornissen: perceptie, cognitie,
communicatie, gedrag en epilepsie (sensomotoriek)
• Niet-progressief letsel v/d hersenen tijdens zwangerschap of na
geboorte (secundaire problemen kunnen wel progressief zijn)
• Aangeboren of verworven
Diagnosestelling • Kinderneuroloog
• Vanaf 2 jaar
• Motoriek, spierspanning, voorgeschiedenis, intelligentie (testen)
• MRI-scan of CT-scan
Etiologie • Niet éénduidig (pre- en perinatale factoren 75%, maar ook postnataal)
Implicatie voor praktijk • Grote impact ouders (emotioneel, fysiek, mentaal - rouwproces, …)
• Hechtingsproblematiek
• Nood aan perspectief
• Externe zorg noodzakelijk
• Motorische zorg bij kinderen (mijlpalen later)
• Hersenschade wordt vaak pas later vastgesteld
© Eveline Vandenberghe 2024
fi fi
, Kwaliteit van leven - mensen met een beperking 1ste semester
Classi catie
Lokalisatie → Plegie = verzwakking
→ Parese = verlamming
→ Monoplegie of parse
→ Hemiplegie of parse
→ Diplegie of parse
→ Quadri/tetraplegie of parse
→ Bilaterale plegie of parse (beide zijden volledig)
Aard/kwaliteit van → Spasticiteit (oorzaak: motorische cortex)
bewegingen • Overactieve spieren (stijf, strak, hypertonisch)
• Verminderde spierlengte + pijn
• Vervorming lidmaat (op termijn, door blijvende spierspanning)
→ Dyskinetisch
• Dystonie ( uctuerende spiertonus - draaiende of wringende
bewegingen, afwijkende houding)
• Athetose (langzaam en grove bewegingen - aangezichtspieren - in
rust minder - ongecontroleerd - slikken, kauwen, ademhaling etc.
moeilijk) (oorzaak: basale ganglia)
→ Ataxie (oorzaak: cerebellum)
• Tremor en schokkende bewegingen
• Verlies spiercoördinatie (abnormaal kracht + ritme)
• Gebrekkig lichaamsgewicht, wankele gang
• Verlies spiertonus, afwezigheid re exen, dysartrie, intentietremor,
apraxie, …
→ Mengvormen
• Vaakst voorkomend = spasticiteit en athetose/dyskinesie
© Eveline Vandenberghe 2024
fi fl fl
Mensen met een fysieke
beperking
Overzicht te kennen stof (Handboek)
• H1: ❌
• H2: ❌
• H3: Personen met een fysieke beperking
• 1. Inleiding
• 2. Geschiedenis
• 3. Begrippenkader
• 4. Beeldvorming
• H4: Personen met een visuele beperking
• 1. Inleiding
• 2. Geschiedenis
• 3. Begrippenkader
• 4. Beeldvorming
- Sensorische ontwikkeling
- Motorische ontwikkeling
- Cognitieve ontwikkeling
- Taal en communicatie
- Psychosociale ontwikkeling
- Levensloop-gerelateerde ontwikkeling
• 5. Orthopedagogische ondersteuning
- Visuele stimulatie en training
- Zelfredzaamheid en mobiliteit
- Apps en technologie
- Communicatie
- Psycho-educatie
• H5: Personen met een auditieve beperking
• 1. Inleiding
• 2. Geschiedenis
• 3. Begrippenkader
• 4. Beeldvorming
• 5. Orthopedagogische ondersteuning
© Eveline Vandenberghe 2024
, Kwaliteit van leven - mensen met een beperking 1ste semester
H3: Personen met een fysieke beperking
3.1 Inleiding
Fysieke beperking ⇢ Containerbegrip
3.2 Geschiedenis
Hoe een samenleving kijkt naar “een fysieke beperking” is afhankelijk van diverse factoren:
• Geogra sch
• Historisch
• Cultureel
• Economisch
Neuromotorische beperking
Pramedisch
Beknopte evolutie:
• Jean Jack Rousseau
• Eerste Orthopedagogen
• Industrialisering - terugval, geen ruimte voor mindervaliden
• Aktion T4 - genadedoding met oog op uitroeien van beperkingen en ontwikkelen uberras
• Oorlog - ontwikkeling op vlak van medische verzorging en invaliditeit door de oorlog
• 20ste eeuw - Aandacht voor individueel leerondersteuning, burgerrechten, gelijke rechten (VN-
Verdrag)
• M-Decreet - Doorstroom kinderen met een beperking regulier onderwijs
• Decreet Leersteun - Selectieve doorstroom naar het regulier onderwijs (individueel)
Type 4 onderwijs ⇢ voor kinderen met een neuromotore beperking
3.3 Begrippenkader
Handicap, een beladen woord
20ste eeuw - Herclassi catie: Onderscheid impairment (medische functionele beperkingen) en
disability, “handicap” ⇢ individuele situaties
“Handicap” wordt gebruikt binnen een grotere context: een beperking/obstakel binnen de maatschappij
Classificatiesystemen
WHO ⇢ World health Organization
ICD ⇢ International Classification of Diseases (gemeenschappelijke standaardtaal ontwikkeld om over
gezondheid(szorg) te praten.
ICF ⇢ International Classification of Functioning, Disability, and Health (betere omschrijving van een ziekte
op het menselijke functioneren.
• Stoornis: Afwijking of verlies van functies of anatomische eigenschappen (body impairment -
organisch)
• Beperking: Beperking in activiteiten (persoonlijk)
• Handicap: Maatschappelijk participatieprobleem (sociaal)
VAPH ⇢ Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap
• Elk langdurig en belangrijk participatieprobleem van een persoon te wijten aan het samenspel tussen
functiestoornissen van mentale, psychische, lichamelijke of zintuigelijke aard, beperkingen bij het
uitvoeren van activiteiten en persoonlijk en externe factoren.
• Dynamische combinatie tussen “beperkingen”, “stoornissen”, “participatie”.
Orthopedagoog ⇢ Kijkt naar het volledig geheel: Zowel impairment als disability, medische factoren en
bredere, genuanceerde beeldvorming. Functioneren van de volledige persoon, die nooit samenvalt met
zijn diagnose of fysieke conditie
© Eveline Vandenberghe 2024
fi fi
, Kwaliteit van leven - mensen met een beperking 1ste semester
3.4 Beeldvorming
Er zijn verschillende ziektes en aandoeningen die een fysieke beperking veroorzaken:
• Cerebrale parese
• Spina bi da
• Neuromusculaire aandoeningen
• Muskoloskeletale aandoeningen (MSA): verzamelnaam voor problemen ter hoogte van botten,
kraakbeen, gewrichten, pezen, ligamenten. bv. Achondroplasie (in de volksmond ook wel
'dwerggroei'), scoliose,...
• Amputaties van bovenste of onderste ledematen
• Dwarslaesie: beschadiging van het ruggenmerg, bv. door een ongeval
• Niet-aangeboren hersenletsel
• Mobiliteitsproblemen bij ouderen: hoe ouder iemand wordt, hoe groter de kans dat er
muscoloskeletale pijn en problemen optreden, wat kan leiden tot mobiliteitsproblemen.
Cerebrale Parese (CP)
Heterogeen klinisch syndroom ≠types ≠ernst
Terminologie
De nitie en incidentie → Parapluterm voor een groep blijvende aandoeningen van de
ontwikkeling van houding en beweging die leiden tot beperkingen in
beweging en mobiliteit.
• Veel voorkomende secundaire stoornissen: perceptie, cognitie,
communicatie, gedrag en epilepsie (sensomotoriek)
• Niet-progressief letsel v/d hersenen tijdens zwangerschap of na
geboorte (secundaire problemen kunnen wel progressief zijn)
• Aangeboren of verworven
Diagnosestelling • Kinderneuroloog
• Vanaf 2 jaar
• Motoriek, spierspanning, voorgeschiedenis, intelligentie (testen)
• MRI-scan of CT-scan
Etiologie • Niet éénduidig (pre- en perinatale factoren 75%, maar ook postnataal)
Implicatie voor praktijk • Grote impact ouders (emotioneel, fysiek, mentaal - rouwproces, …)
• Hechtingsproblematiek
• Nood aan perspectief
• Externe zorg noodzakelijk
• Motorische zorg bij kinderen (mijlpalen later)
• Hersenschade wordt vaak pas later vastgesteld
© Eveline Vandenberghe 2024
fi fi
, Kwaliteit van leven - mensen met een beperking 1ste semester
Classi catie
Lokalisatie → Plegie = verzwakking
→ Parese = verlamming
→ Monoplegie of parse
→ Hemiplegie of parse
→ Diplegie of parse
→ Quadri/tetraplegie of parse
→ Bilaterale plegie of parse (beide zijden volledig)
Aard/kwaliteit van → Spasticiteit (oorzaak: motorische cortex)
bewegingen • Overactieve spieren (stijf, strak, hypertonisch)
• Verminderde spierlengte + pijn
• Vervorming lidmaat (op termijn, door blijvende spierspanning)
→ Dyskinetisch
• Dystonie ( uctuerende spiertonus - draaiende of wringende
bewegingen, afwijkende houding)
• Athetose (langzaam en grove bewegingen - aangezichtspieren - in
rust minder - ongecontroleerd - slikken, kauwen, ademhaling etc.
moeilijk) (oorzaak: basale ganglia)
→ Ataxie (oorzaak: cerebellum)
• Tremor en schokkende bewegingen
• Verlies spiercoördinatie (abnormaal kracht + ritme)
• Gebrekkig lichaamsgewicht, wankele gang
• Verlies spiertonus, afwezigheid re exen, dysartrie, intentietremor,
apraxie, …
→ Mengvormen
• Vaakst voorkomend = spasticiteit en athetose/dyskinesie
© Eveline Vandenberghe 2024
fi fl fl
