17/20 - Samenvatting Urologie prof. Van der Aa prof prof. Everaerts (vak nier en urinewegen S1M1 GNK KUL)

Urologie Prof. F. Van der Aa en prof. W. Everaerts




H2: LUTS
2.1. LUTS: ANAMNESE

 Symptoom- (eerste lijn, niet bij alarmtekens/complicaties) vs. diagnosegerichte benadering (uroloog)
 3 te bevragen onderdelen
o Moeite met ophouden  vullingssymptomen – storage (“irritatief”)
 Moet u overdag (te) vaak plassen? Hoe vaak? (toegenomen mictiefrequentie overdag)
 Moet u ’s nachts opstaan om te plassen? (nycturie)
 Als u voelt dat u moet plassen, moet u dan onmiddellijk gaan? (aandrang, urine incontinentie)
o Moeite met plassen  ledigingssymptomen – voiding (“obstructief”)
 Hesitatie, onderbroken straal, zwakke straal, sproeien, persen nodig om urinestraal op gang te
laten komen, eind-druppelen (lange eindfase van mictie, straal neemt af tot druppelen)
o Klachten net na plassen  post-mictie symptomen – post-micturition
 Gevoel dat de blaas niet leeg is, nadruppelen (meteen na mictie, meestal na verlaten van toilet)
 Hoofdklacht uitdiepen: wat is de meest storende klacht?
o Incontinentie? Pollakisurie? Urgency? Mictievolumes? Straal? Hesitatie? Pijn? Hematurie?
 Types van urinaire incontinentie
o Urgency incontinentie (“aandrang”)
o Stress incontinentie
o Gemengde incontinentie
o Continue incontinentie/(overloop)
 CAVE: HEMATURIE EN PIJN  ALARMSYMPTOMEN
o TCC, urineweginfectie, nierkoliek o.b.v. uretersteen, blaassteen

2.3. LUTS: KLINISCH ONDERZOEK

 Man
o Suprapubisch palperen/percuteren
o Externe genitalia inspecteren
o Perineum/OL
o PPA
o Globus? Pinpoint fimosis? Prostaat afmeting? Prostaatkanker? Neurologische afwijkingen?
 Vrouw
o Suprapubisch palperen/percuteren
o Gynaecologische houding (atrofie, hypermobiliteit, verzakking, kracht/proprioceptie)
o Perineum/OL

2.4. LUTS: BIJKOMENDE ONDERZOEKEN

 Mictiedagboek
 Urine analyse
o Dipstick (midstream urine)
o Microscopie
o Urinecultuur (midstream urine)
 > 105 CFU/mL
 Indicatie: symptomatische urineweginfectie; niet bij ongecompliceerde cystitis (klinisch!)



Nier en urinewegen B-KUL-E0C06A 1

,Urologie Prof. F. Van der Aa en prof. W. Everaerts


 Bloedname
o PSA  bij LUTS door BPH
  PSA correleert met prostaat volume
 Uroflowmetrie (+ postmictioneel residu)
 Urodynamisch onderzoek (vullingscystometrie)
 Beeldvorming
o Echo
 TREP (TransRectale Echo van de Prostaat)
o RX contrast onderzoek (IV vs. urinewegen)
o CT (à blanc, trifasisch)
o (Urethro)cystoscopie

2.5. OVERACTIEF BLAASLIJDEN +/ - INCONTINENTIE (URGENCY INCONTINENTIE)

 Definitie/terminologie
o Overactief blaas syndroom (OAB = OverActief Blaaslijden)
 Detrusor overactiviteit incontinentie
 Neurogene detrusor overactiviteit
 Idiopathische detrusor overactiviteit (meestal)
 Andere aandoeningen bv. secundair aan een infravesicale obstructie (BPH)
 Diagnose
o Vullingssymptomen navragen (zie 2.1. Anamnese)
 Behandeling
o Conservatieve behandeling
 Levensstijlmaatregelen + eenvoudige klinische interventies
 Blaastraining (multimodaal)
o Farmacologische behandeling (blaasrelaxerende medicatie)
 Antimuscarinica (oraal – transdermaal) (bv. oxybutinine)
 CI: glaucoom
 Neveneffecten: droge mond, constipatie, geheugenstoornissen, oogklachten
 β3-adrenoreceptor agonisten (bv. mirabegron)
 CI: ongecontroleerde hypertensie
 Neveneffecten: urineweginfecties, tachycardie
 (Lokale oestrogenen)
o Derdelijnstherapie
 Botulinum Neurotoxine A injecties
 CAVE: urineretentie  nood aan sondage
 Neuromodulatie
 Neurogene blaas = “detrusor sfincter dyssynergie”
o Stoornis in de normale bezenuwing van de blaas
o Vier verschillende varianten (o.a. overactieve blaas en overactieve sluitspier  dwarslaesies!)
  verschillende symptomen/klachten
o Diagnose van meest gevaarlijke variant  overactieve blaas en overactieve sluitspier
 Blaasledigingssymptomen: intermittency, hesitatie, residu
 Blaasvullingssymptomen: urgency, urgency incontinentie
 Gevolgen
 Detrusor hypertrofie, VUJ obstructie, compliantieverlies
 Vesico-ureterale reflux, UTI’s, nierfunctieverlies, pyelonefritis



Nier en urinewegen B-KUL-E0C06A 2

,Urologie Prof. F. Van der Aa en prof. W. Everaerts


o Behandeling
 Blaasvullingsstoornissen: zie OAB + augmentatie (ileocystoplastie)
 Blaasledigingsstoornissen: intermittente zelfsondage (CISC), verblijfssonde, derivatie

2.6. STRESS INCONTINENTIE

 Definitie
o Inspanningsgebonden urineverlies in afwezigheid van een detrusorcontractie bij hoesten, heffen, …
 Oorzaak
o Onvoldoende sluiting van de mid-urethra
 Risicofactoren
o Vrouwen (meer prevalent): multifactorieel o.a. genetische factoren (collageenmetabolisme), vaginale
bevalling, obesitas, COPD, constipatie, leeftijd, vroegere heelkunde voor prolaps of incontinentie
o Mannen: iatrogeen (radicale prostatectomie) of neurogeen
 Pathofysiologie
o Urethrale hypermobiliteit en intrinsieke sfincterdeficiëntie
 Behandeling
o Levensstijl aanpassingen
o Fysiotherapie = bekkenbodem tonificatie oefeningen, proprioceptie trainen
 ALTIJD EERST FYSIOTHERAPIE!!
o (Medicatie: duloxetine)  wanneer niets anders kan, niet standaard
o Heelkunde: mid urethrale sling (TOT, TVT)

2.7. CONTINUE INCONTINENTIE (OVERLOOP – FISTELS)

2.7.1. OVERLOOP INCONTINENTIE

 Wie?
o Oudere populatie
 Wat?
o Continue kleine beetjes verlies – kleine frequente micties
 Oorzaken
o Polyfarmacie, constipatie, BPH, neurogeen lijden, …
 Pathofysiologie
o Outflow obstructie met eventueel detrusor falen
 Diagnose
o KO (evt. globe) en indien twijfel echografie
 Behandeling
o Vaak behandelen met katheterisatie (permanent/intermittent)

2.7.2. FISTELS

 Incidentie
o Obstetrische fistels (groter, slechte weefsel kwaliteit, complex)  armere landen
o Iatrogene fistels (kleiner, goede weefsel kwaliteit, eenvoudig)  rijkere landen
 Diagnose
o Anamnese
 Urinaire incontinentie, continu, (kort) na (gynaecologische) ingreep; vaak dubieus!



Nier en urinewegen B-KUL-E0C06A 3

, Urologie Prof. F. Van der Aa en prof. W. Everaerts


o Klinisch onderzoek
 In speculo: opening/granulatieweefsel/lekkage
 Palpatie
 Methyleenblauw: 3 cotton swab test
 Je vult blaas met methyleenblauw en je plaatst 3 kompressen in de vagina
 Bij een vesicovaginale fistel gaat kompres blauw worden
 Bij een uretero-vaginale fistel gaat kompres geel worden
o Technische onderzoek
 Rx cystografie

2.8. PLASPROBLEMEN BIJ DE MAN (“MALE LUTS”)

2.8.1. BENIGNE PROSTAATHYPERPLASIE (BPH)

 Terminologie
o De patiënt heeft LUTS suggestief voor BPO, veroorzaakt door BPE met onderliggend BPH
 Prevalentie
o Zeer prevalent
o Elke man ontwikkelt BPH als hij maar oud genoeg wordt
 Omdat prostaat groeit o.i.v. testosteron
 Diagnose
o Anamnese
 Plasklachten (voiding) + opslagklachten (storage) (zie 2.1. Anamnese)
 Combinatie is typisch!
 Evt. IPSS vragenlijst
o Klinisch onderzoek
 PPA
o Technische onderzoeken
 Dipstick/urinecultuur
 Flowmetrie + residubepaling
 Complicaties
o Van de lagere urinewegen
 Urinaire retentie(s)
 Blaasstenen
 Recidiverende infecties
 Blaasdivertikels
 Hematurie
o Van de hogere urinewegen
 Hydroureteronefrose
 Postrenaal nierfalen
o Andere: vallen (nycturie)
 Behandeling
o Afwachtend beleid (“watchful waiting”)
 Milde (tot matige) LUTS
 Na anamnese en klinisch onderzoek
o Medicatie
 α-blokkers (bv. tamsulosine, silodosine, …)
 Snelwerkend en verbeteren urinestraal via relaxatie gladde spiervezels



Nier en urinewegen B-KUL-E0C06A 4