Fysiologie Samenvatting Pathologie en Geneenskunde

Endocrinologie en
Nieren
Pathologie en Geneeskunde



Hoofdstuk 13. Aandoeningen van de endocriene
klieren
13.1 Inleiding
Meeste aandoeningen op terrein van stoornissen in de functie  hypo- en hyperfunctie.


13.2 Anatomie en fysiologie algemeen
13.2.1 Anatomie
Endocriene klieren/klieren met interne secretie  klierweefsel dat stoffen (hormonen) afscheidt
die direct door het bloed worden opgenomen en met het bloed naar organen en weefsels worden
vervoerd. Endocriene klieren:
- Schildklier (glandula thyreoidea)
- Bijschildklieren (glandulae parathyreoideae)
- Bijnieren (glandulae suprarenales)
- Eilandjes van Langerhans in alvleesklier (pancreas)
- Geslachtsklieren (ovarium, testis)
- Hersenaanhangsel (hypofyse)
- Pijnappelklier (epifyse, corpus pineale)

13.2.2 Fysiologie
Coördinatie van processen in het lichaam door:
- Neurologische innervatie  door zenuwprikkels worden in periferie opdrachten
overgedragen.
- Hormonale interactie  overdracht via bloed aanwezige chemische stoffen (hormonen).

Regulatie hormonen
Systeem om naar behoefte de afgifte van hormonen te stimuleren of te remmen  negatieve
terugkoppeling (feedback)  regeling hormoonspiegel (concentratie in het bloed)  daling leidt tot
stimulering afgifte en stijging tot remming afgifte. Bij systeem speelt zenuwstelsel in de vorm van
hypofyse-hypothalamussysteem een centrale rol. Hypothalamus produceert releasing hormones die
via bloed naar adenohypofyse worden getransporteerd, waar ze stimulerend of remmend kunnen
werken op secretie hypofysehormonen. Hypofysehormonen  trofe (voedende) hormonen omdat
ze endocriene klieren elders in lichaam aanzetten tot productie hormonen. Door negatieve
terugkoppeling  afname productie trofehormonen.

, 13.3 Aandoeningen van de hypofyse
13.3.1 Anatomie en fysiologie
Hypofyse klein orgaan, gelegen aan onderzijde van hersenen en wordt beschermd door schedelbasis
behorende Turkse zadel (sella turcica). Hypofyse bestaat uit:
- Hypofysevoorkwab (HVK)  adenohypofyse. Produceert hormonen:
 Adrenocorticotroop hormoon (ACTH)  bevordert vorming en afgifte van
glucocorticosteroïden (cortisol) in bijnierschors.
 Thyreoïd stimulerend hormoon of thyreotroop hormoon (TSH)  bevordert vorming en
afgifte van schildklierhormonen T3 en T4.
 Gonadotrope hormonen:
 Follikelstimulerend hormoon (FSH)  bij vrouw stimuleert groei en rijping van
ovariumfollikels en zet aan tot oestrogeenproductie. Bij man ontwikkeling van testis
en vorming sperma.
 Luteïniserend hormoon (LH)  bij vrouw bevordert ovulatie en
progesteronproductie. Bij man stimuleert productie testosteron.
 Prolactine  bevordert ontwikkeling melkklieren en melkvorming
 Groeihormoon (GH), somatroophormoon (STH)  werkt via lever in op koolhydraat-,
eiwit- en vetmetabolisme. Ook stimulering botgroei tot puberteit.
 Melanocyten-stimulerend hormoon (MSH)  pigmentvorming
- Hypofysemiddenkwab (HMK)  nauwelijks ontwikkeld bij de mens.
- Hypofyseachterkwab (HAK)  neurohypofyse. Opslag van dein hypothalamus
geproduceerde hormonen:
 Vasopressine/antidiuretisch hormoon (ADH)  bevordert terugresorptie van water uit
urine de nier in
 Oxytocine  veroorzaakt contracties van glad spierweefsel in uterus en in melkklieren.

13.3.2 Hyperfunctie hypofysevoorkwab
Overproductie hormonen.
- Groeihormoon voor puberteit  reuzengroei met acromegalie (vergroting van neus, kin,
oren, handen, voeten en inwendige organen. Groeihormoon na puberteit  acromegalie.
Ook kan diabetes mellitus hierdoor ontstaan.
- ACTH  overactiviteit van bijnierschors waardoor syndroom van Cushing ontstaat
(overproductie glucocorticosteroïden)
- Prolactine  bij vrouw leidt dit tot galactorroe (overvloedige zogafscheiding) en secundaire
amenorroe (bij vrouw de tevoren wel heeft gemenstrueerd).

13.3.3 Hypofunctie hypofysevoor- en achterkwab
Hypofunctie hypofysevoorkwab  geïsoleerde uitval van één van de trope hormonen met gevolg
verminderde werking van het doelorgaan. Maar kan ook volledig uitvallen van hypofyse 
panhypopituïtarisme. Het is een gevolg van trauma, bloeding, ontsteking of tumor voorkwab.
Belangrijkste is dan uitval ACTH  afweer tegen stress uitgevallen (koorts, trauma, operatie) en
hierdoor ontstaan shockverschijnselen.
Ontbreken ADH (achterkwab)  diabetesinsipidus  patiënt verliest liters vocht via nieren, omdat
er geen terugresorptie plaatsvindt.
Behandeling  bestrijden oorzaak en/of geven van hormonen die door doelorganen geproduceerd
worden. Trofehormonen worden niet toegediend.