Overzicht post-its:
- Hoofdstuk 1 - bronnenboek = (grote) blauw
- Hoofdstuk 1 - jurisprudentie = niks
- Hoofdstuk 2 - bronnenboek = niks
- Hoofdstuk 2 - jurisprudentie = niks
- Hoofdstuk 3 - bronnenboek = geel
- Hoofdstuk 3 - jurisprudentie = geel
- Hoofdstuk 4 - bronnenboek = oranje
- Hoofdstuk 4 - jurisprudentie = oranje
- Hoofdstuk 5 - bronnenboek = roos
- Hoofdstuk 5 - jurisprudentie = roos
- Hoofdstuk 6 - bronnenboek = groen
- Hoofdstuk 6 - jurisprudentie = groen
- Hoofdstuk 7 - bronnenboek = paars
- Hoofdstuk 7- jurisprudentie = paars
- Hoofdstuk 8 - bronnenboek = (kleine) blauw
- Hoofdstuk 8 - jurisprudentie = (kleine) blauw
- Hoofdstuk 9 - bronnenboek = rood
- Hoofdstuk 9 - jurisprudentie = rood
Studiemateriaal:
- Ppt als handleiding, extra uitleg, uitleg in andere woorden
- Handboek studeren met uitgeschreven leerstof
- De jurisprudentie die in de ppt presentatie wordt vermeld is te kennen
- Zelf omgaan met bronnen van het Europees Recht (verdragen & arresten HvJ)
→ Hij hecht hier veel belang aan, vb.: HvJ bevat 27 rechters, hij zal dan vragen: ‘waar staat
dit? In een verdrag? Heeft het HvJ dit zelf beslist?’ Onderbouwen wat je zegt! Komt bijna op
elk examen voor.
- Geen notities (woorden/cijfers, wel sterretjes en streepjes) in boeken, wel kleuren, post-its
(verschillende kleuren), omcirkelen, uitroeptekens, vraagtekens, …
- Altijd uitgaan van ppt, vb.: in ppt 1 arrest, in boek 5 → enkel dat ene arrest van toepassing.
- To the point zijn!
- Voorbeeldvraag: wat is de bijdrage van arrest X of Y tot het Europees Recht. Wat zijn de
belangrijke aspecten/overwegingen → Rechtspraak verwerken! Enkel de belangrijke
overwegingen aanhalen, niet het gehele arrest.
- Bijvragen: kent hij eigenlijk niet. Deze vragen zijn om te peilen hoe ver de kennis reikt.
- (Belangrijke) data is belangrijk, zoals verdragen. Minder belangrijke data niet te kennen.
- Jurisprudentieboek: chronologisch.
- Enkel de arresten kennen die in de ppt worden vermeld & enkel de relevante overwegingen
kennen: wordt in de les vermeld
1
,Indeling:
1. Het Europese integratieproces
2. Het Unierecht vandaag: overzicht en wegwijs
3. Fundamentele beginselen van de EU-rechtsorde
4. Het institutionele kader van de EU
5. Besluitvorming in de EU
6. Rechtsbronnen van de EU
7. Rechtsbescherming in de EU
8. Marktintegratiebeleid
9. Het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal in de EU
1. Het Europees integratieproces
1.1. Historische ontwikkeling van de Europese Unie en het recht van de Europese Unie
- ‘Europa’: een lange geschiedenis…
- 1939 – 1945: WO II
Belangrijk kantelpunt.
Tot aan WOII: de grote naties beheersen de politieke, diplomatieke controle.
Na WOII: volledig veranderd, want andere wereld.
1.2. Samenwerking en heropbouw na de Tweede Wereldoorlog
- Post-WO heropbouw, Koude Oorlog met VSA en USSR als 2 nieuwe supermachten, positie
Frankrijk en Duitsland
2 grootmachten blijven open: VS & Sovjet-Unie → willen allebei zoveel mogelijk invloed
kunnen uitoefenen, komen in een rivaliteit terecht = de koude oorlog.
In Europa: Duitsland (verliezer) & Frankrijk (geallieerden, winnaar) → 2 dominante landen +
wat moet er gebeuren met Duitsland?
Enerzijds, als D terug sterk zou worden zouden er mogelijk opnieuw conflicten kunnen
komen. Anderzijds, moet D de kans krijgen zijn rijk wederop te bouwen.
Veel verwoestingen → enorme wederopbouw nodig.
Indien D & Sovjet-Unie samen zouden vallen → werden zij te sterk voor Europa: D moet
daarom terug sterk worden als een westerse bondgenoot.
- Internationale (VN, Wereldbank, IMF, GATT….) en regionale (Benelux) samenwerking
Veel internationale & supranationale samenwerking: VN, int. muntfonds, …
→ Drive tot int. samenwerking.
2
,- 1944: oprichting Benelux (aanvankelijk douane-unie, later economische unie; sedert 2008
‘Benelux Unie’)
Ook op regionaal vlak ging men samenwerken, vb.: BeNeLux → economisch veel succes:
liberalisering, overboord gooien van protectionisme.
- Zürich, 19 september 1946: speech Winston Churchill, “a kind of United States of Europe”
(Bronnenboek p. 465)
Churchill: heeft gedurende 5 jaar het VK geleid. Speech: ‘iets dat u zal verbazen’
1) Hoe erg is Europa eraan toe?
2) Hij heeft het over de remedie. (onderaan p. 465)
3) Churchill lanceerde het idee: de Europese familie verenigen. Een soort VN van
Amerika.
4) p. 467: hij beseft dat D veel schuld heeft, maar nu is het tijd om daar een streep
onder te trekken. ‘We must look to the future’.
5) “Nu ga ik is iets zeggen se”: er moet een samenwerking zijn tussen FR & D.
→ Er moet terug stabiliteit komen in Europa, deze 2 grootmachten gaan daarvoor
zorgen.
6) In het Verenigd EU zullen de kleine landen even belangrijk zijn als de grote landen. Is
nu ook nog terug te vinden binnen de EU.
Dit idee leeft ook in de VS.
- 1948: Organisatie voor Europese Economische Samenwerking (Marshallplan <
Truman-doctrine) (in 1961: OESO)
Truman-doctrine: internationale benadering, vanuit Amerikaans standpunt (handboek p. 4)
“Wij als VS zullen te hulp komen, tegen de strijd tegen mogelijke onderdrukking van buitenaf”.
→ Hij bepleit een actieve buitenlandse rol van de VS. We moeten ondersteuning geven aan
de landen die onderdrukt worden hetzij door gewapende minderheden, hetzij door druk van
buitenaf. De West-Europese landen moeten ondersteund worden zodat ze niet onder de
invloed van de Sovjet-Unie vallen.
Marshallplan: financiële & materiële steun aan Europa. Veel geld wordt in Europese
economie gepompt → Europa krijgt de mogelijkheid economisch vooruit te gaan.
‘Organisatie voor Europese economische samenwerking’: financiële hulp beheren en de
Europese landen tot samenwerking verplichten.
OEES → hervormd tot OESO (vindt haar oorsprong in het Marshallplan)
- 1949: NAVO en Raad van Europa (1950, EVRM)
3
, → Opnieuw samenwerking.
- 9 mei 1950, het Schuman-plan (Monnet/Schuman): “L’Europe ne se fera pas d’un coup, ni
dans une création d’ensemble, elle se fera par des réalisations concrètes, créant d’abord une
solidarité de fait” (Bronnenboek p. 469)
Jean-Monnet: krijgt de opdracht de Franse wederopbouw te leiden.
→ Samenwerking bevorderen tussen FR & D: werkt een plan uit dat wordt overgenomen door
Schuman = het Schumanplan:
Duitse economische reconstructie onder supervisie van een supranationale organisatie.
9 mei = dag van Europa: hier liggen de roots van de EU: ‘de Schuman verklaring’
→ “L’Europe ne se fera pas d’un coup, ni dans une création d’ensemble, elle se fera par des
réalisations concrètes, créant d’abord une solidarité de fait”
→ “Europa wordt niet meteen gemaakt, maar wordt gemaakt door concrete realisaties, eerst
door feitelijke solidariteit tussen landen.”
→ Europa onder hoge autoriteit plaatsen (voorloper EU-commissie), Jean-Monnet is
voorzitter.
● Supranationaal ipv klassiek intergouvernementeel model (overdracht van
bevoegdheden aan hoger, onafhankelijk niveau ipv samenwerking tussen soevereine
Staten)
● Intergouvernementeel = samenwerking tussen soevereine staten, MAAR de
idee is niet dat ze hun soevereiniteit gaan overdragen, ze behouden controle
over de besluitvorming.
● Supranationaal = overdragen naar een hoger gemeenschappelijk niveau,
dat onafhankelijk beslissingen kan nemen waartegen staten bv. geen
vetorecht meer hebben.
D krijgt de kans zich economisch herop te bouwen, maar op een veilige manier
georganiseerd. Dit doet men d.m.v. een vereniging van Europa.
● Concrete, pragmatische aanpak, weliswaar met ambitieuze langetermijnvisie
Bedoeling: gemeenschappelijke organisatie waaraan men macht afstaat =
supranationaal: staat boven de lidstaten.
Soevereine staten gaan samenwerken, maar houden zelf de macht in handen. Vb.:
ze behouden een vetorecht → niets kan beslist worden zonder dat zij dit willen.
⇒ FR & D moeten ermee akkoord gaan dat ze hun macht afstaan & bevoegdheden
overdragen aan een hoger onafhankelijk niveau.
= afstand van macht, afstand van soevereiniteit.
● Kolen en staal
4
- Hoofdstuk 1 - bronnenboek = (grote) blauw
- Hoofdstuk 1 - jurisprudentie = niks
- Hoofdstuk 2 - bronnenboek = niks
- Hoofdstuk 2 - jurisprudentie = niks
- Hoofdstuk 3 - bronnenboek = geel
- Hoofdstuk 3 - jurisprudentie = geel
- Hoofdstuk 4 - bronnenboek = oranje
- Hoofdstuk 4 - jurisprudentie = oranje
- Hoofdstuk 5 - bronnenboek = roos
- Hoofdstuk 5 - jurisprudentie = roos
- Hoofdstuk 6 - bronnenboek = groen
- Hoofdstuk 6 - jurisprudentie = groen
- Hoofdstuk 7 - bronnenboek = paars
- Hoofdstuk 7- jurisprudentie = paars
- Hoofdstuk 8 - bronnenboek = (kleine) blauw
- Hoofdstuk 8 - jurisprudentie = (kleine) blauw
- Hoofdstuk 9 - bronnenboek = rood
- Hoofdstuk 9 - jurisprudentie = rood
Studiemateriaal:
- Ppt als handleiding, extra uitleg, uitleg in andere woorden
- Handboek studeren met uitgeschreven leerstof
- De jurisprudentie die in de ppt presentatie wordt vermeld is te kennen
- Zelf omgaan met bronnen van het Europees Recht (verdragen & arresten HvJ)
→ Hij hecht hier veel belang aan, vb.: HvJ bevat 27 rechters, hij zal dan vragen: ‘waar staat
dit? In een verdrag? Heeft het HvJ dit zelf beslist?’ Onderbouwen wat je zegt! Komt bijna op
elk examen voor.
- Geen notities (woorden/cijfers, wel sterretjes en streepjes) in boeken, wel kleuren, post-its
(verschillende kleuren), omcirkelen, uitroeptekens, vraagtekens, …
- Altijd uitgaan van ppt, vb.: in ppt 1 arrest, in boek 5 → enkel dat ene arrest van toepassing.
- To the point zijn!
- Voorbeeldvraag: wat is de bijdrage van arrest X of Y tot het Europees Recht. Wat zijn de
belangrijke aspecten/overwegingen → Rechtspraak verwerken! Enkel de belangrijke
overwegingen aanhalen, niet het gehele arrest.
- Bijvragen: kent hij eigenlijk niet. Deze vragen zijn om te peilen hoe ver de kennis reikt.
- (Belangrijke) data is belangrijk, zoals verdragen. Minder belangrijke data niet te kennen.
- Jurisprudentieboek: chronologisch.
- Enkel de arresten kennen die in de ppt worden vermeld & enkel de relevante overwegingen
kennen: wordt in de les vermeld
1
,Indeling:
1. Het Europese integratieproces
2. Het Unierecht vandaag: overzicht en wegwijs
3. Fundamentele beginselen van de EU-rechtsorde
4. Het institutionele kader van de EU
5. Besluitvorming in de EU
6. Rechtsbronnen van de EU
7. Rechtsbescherming in de EU
8. Marktintegratiebeleid
9. Het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal in de EU
1. Het Europees integratieproces
1.1. Historische ontwikkeling van de Europese Unie en het recht van de Europese Unie
- ‘Europa’: een lange geschiedenis…
- 1939 – 1945: WO II
Belangrijk kantelpunt.
Tot aan WOII: de grote naties beheersen de politieke, diplomatieke controle.
Na WOII: volledig veranderd, want andere wereld.
1.2. Samenwerking en heropbouw na de Tweede Wereldoorlog
- Post-WO heropbouw, Koude Oorlog met VSA en USSR als 2 nieuwe supermachten, positie
Frankrijk en Duitsland
2 grootmachten blijven open: VS & Sovjet-Unie → willen allebei zoveel mogelijk invloed
kunnen uitoefenen, komen in een rivaliteit terecht = de koude oorlog.
In Europa: Duitsland (verliezer) & Frankrijk (geallieerden, winnaar) → 2 dominante landen +
wat moet er gebeuren met Duitsland?
Enerzijds, als D terug sterk zou worden zouden er mogelijk opnieuw conflicten kunnen
komen. Anderzijds, moet D de kans krijgen zijn rijk wederop te bouwen.
Veel verwoestingen → enorme wederopbouw nodig.
Indien D & Sovjet-Unie samen zouden vallen → werden zij te sterk voor Europa: D moet
daarom terug sterk worden als een westerse bondgenoot.
- Internationale (VN, Wereldbank, IMF, GATT….) en regionale (Benelux) samenwerking
Veel internationale & supranationale samenwerking: VN, int. muntfonds, …
→ Drive tot int. samenwerking.
2
,- 1944: oprichting Benelux (aanvankelijk douane-unie, later economische unie; sedert 2008
‘Benelux Unie’)
Ook op regionaal vlak ging men samenwerken, vb.: BeNeLux → economisch veel succes:
liberalisering, overboord gooien van protectionisme.
- Zürich, 19 september 1946: speech Winston Churchill, “a kind of United States of Europe”
(Bronnenboek p. 465)
Churchill: heeft gedurende 5 jaar het VK geleid. Speech: ‘iets dat u zal verbazen’
1) Hoe erg is Europa eraan toe?
2) Hij heeft het over de remedie. (onderaan p. 465)
3) Churchill lanceerde het idee: de Europese familie verenigen. Een soort VN van
Amerika.
4) p. 467: hij beseft dat D veel schuld heeft, maar nu is het tijd om daar een streep
onder te trekken. ‘We must look to the future’.
5) “Nu ga ik is iets zeggen se”: er moet een samenwerking zijn tussen FR & D.
→ Er moet terug stabiliteit komen in Europa, deze 2 grootmachten gaan daarvoor
zorgen.
6) In het Verenigd EU zullen de kleine landen even belangrijk zijn als de grote landen. Is
nu ook nog terug te vinden binnen de EU.
Dit idee leeft ook in de VS.
- 1948: Organisatie voor Europese Economische Samenwerking (Marshallplan <
Truman-doctrine) (in 1961: OESO)
Truman-doctrine: internationale benadering, vanuit Amerikaans standpunt (handboek p. 4)
“Wij als VS zullen te hulp komen, tegen de strijd tegen mogelijke onderdrukking van buitenaf”.
→ Hij bepleit een actieve buitenlandse rol van de VS. We moeten ondersteuning geven aan
de landen die onderdrukt worden hetzij door gewapende minderheden, hetzij door druk van
buitenaf. De West-Europese landen moeten ondersteund worden zodat ze niet onder de
invloed van de Sovjet-Unie vallen.
Marshallplan: financiële & materiële steun aan Europa. Veel geld wordt in Europese
economie gepompt → Europa krijgt de mogelijkheid economisch vooruit te gaan.
‘Organisatie voor Europese economische samenwerking’: financiële hulp beheren en de
Europese landen tot samenwerking verplichten.
OEES → hervormd tot OESO (vindt haar oorsprong in het Marshallplan)
- 1949: NAVO en Raad van Europa (1950, EVRM)
3
, → Opnieuw samenwerking.
- 9 mei 1950, het Schuman-plan (Monnet/Schuman): “L’Europe ne se fera pas d’un coup, ni
dans une création d’ensemble, elle se fera par des réalisations concrètes, créant d’abord une
solidarité de fait” (Bronnenboek p. 469)
Jean-Monnet: krijgt de opdracht de Franse wederopbouw te leiden.
→ Samenwerking bevorderen tussen FR & D: werkt een plan uit dat wordt overgenomen door
Schuman = het Schumanplan:
Duitse economische reconstructie onder supervisie van een supranationale organisatie.
9 mei = dag van Europa: hier liggen de roots van de EU: ‘de Schuman verklaring’
→ “L’Europe ne se fera pas d’un coup, ni dans une création d’ensemble, elle se fera par des
réalisations concrètes, créant d’abord une solidarité de fait”
→ “Europa wordt niet meteen gemaakt, maar wordt gemaakt door concrete realisaties, eerst
door feitelijke solidariteit tussen landen.”
→ Europa onder hoge autoriteit plaatsen (voorloper EU-commissie), Jean-Monnet is
voorzitter.
● Supranationaal ipv klassiek intergouvernementeel model (overdracht van
bevoegdheden aan hoger, onafhankelijk niveau ipv samenwerking tussen soevereine
Staten)
● Intergouvernementeel = samenwerking tussen soevereine staten, MAAR de
idee is niet dat ze hun soevereiniteit gaan overdragen, ze behouden controle
over de besluitvorming.
● Supranationaal = overdragen naar een hoger gemeenschappelijk niveau,
dat onafhankelijk beslissingen kan nemen waartegen staten bv. geen
vetorecht meer hebben.
D krijgt de kans zich economisch herop te bouwen, maar op een veilige manier
georganiseerd. Dit doet men d.m.v. een vereniging van Europa.
● Concrete, pragmatische aanpak, weliswaar met ambitieuze langetermijnvisie
Bedoeling: gemeenschappelijke organisatie waaraan men macht afstaat =
supranationaal: staat boven de lidstaten.
Soevereine staten gaan samenwerken, maar houden zelf de macht in handen. Vb.:
ze behouden een vetorecht → niets kan beslist worden zonder dat zij dit willen.
⇒ FR & D moeten ermee akkoord gaan dat ze hun macht afstaan & bevoegdheden
overdragen aan een hoger onafhankelijk niveau.
= afstand van macht, afstand van soevereiniteit.
● Kolen en staal
4
