Samenvatting hydrotechniek
2022-2023
Wout Schelfhout
H1: Verdeling van drinkwater in woningen en bedrijfsgebouwen.......................................................... 4
1. Raming van de benodigde hoeveelheden (drink)water .............................................................. 4
1.1. Het gemiddelde dagverbruik ................................................................................................... 4
1.2. Het piekdebiet (het waarschijnlijke max debiet) .................................................................... 5
1.2.1. De empirische methode (ouders methode) ........................................................................ 5
1.2.2. Methode van de gelijktijdigheidscoëfficiënt (oudere methode) ........................................ 5
1.2.3. Methode van de vierkantswortel (oudere methode) ......................................................... 5
1.2.4. Berekening volgens EN 806-3 .............................................................................................. 6
1.2.5. Berekening volgens DIN 1988-300 → realistischer, deze wordt altijd gebruikt ................. 7
2. Ontwerp van (drink)waterleidingen ............................................................................................ 7
2.1. Basisvergelijkingen .................................................................................................................. 7
2.2. Wrijvingsverliezen per éénheidslengte ................................................................................... 8
2.2.1. Methode van Colebrook ...................................................................................................... 8
2.2.2. Methode van Flamant ......................................................................................................... 8
2.2.3. Diagram Geberit .................................................................................................................. 8
2.3. Randvoorwaarden ................................................................................................................... 9
2.4. Voorbeeld ................................................................................................................................ 9
2.5. De installatie .......................................................................................................................... 10
H2: het leidingwater .............................................................................................................................. 11
1. De distributie van leidingwater ................................................................................................. 11
2. Technisch reglement voor water bestemd voor menselijke aanwending ................................ 11
2.1. Aftakkingen (aansluiting bij de gebruikers) ........................................................................... 11
2.2. Dimensionering van de aftakking .......................................................................................... 12
2.3. De binnen installatie voor drinkwater (menselijke consumptie) .......................................... 13
2.4. De binnen installatie voor tweedecicuitwater ...................................................................... 13
2.5. Legionellapreventie / veteranenziekte ................................................................................. 14
2.6. Keuring installatie ( ook voor ééngezinswoningen) .............................................................. 15
H3: drukverhogingsinstallaties .............................................................................................................. 16
1. Basis drukverhogingsinstallatie → boosterpump ..................................................................... 16
2. Basis drukverhogingsinstallatie met drukregelaar .................................................................... 16
1
Samenvatting: Hydrotechniek 2022-2023 Wout Schelfhout
, 3. Basis drukverhogingsinstallatie met voorraadvat ..................................................................... 17
4. Basis drukverhogingsinstallatie met hooggelegen voorraadvat ............................................... 17
5. Basis drukverhogingsinstallatie met hooggelegen voorraadvat en constante druk ................. 17
6. Drukverhogingsinstallatie met voorraadvat en constante druk ............................................... 17
7. Drukverhogingsinstallatie met variabele snelheidspompen ..................................................... 18
8. Drukverhogingsinstallatie met variabele snelheidspompen en hooggelegen voorraadvat ..... 18
9. Drukverhogingsinstallatie met bovenaan gelegen reservoir .................................................... 18
H4: De afvoer van afvalwater in woningen en bedrijven ...................................................................... 19
1. Het afvoersysteem .................................................................................................................... 19
2. Benamingen van onderdelen in de binnen riolering ................................................................. 19
2.1. Benamingen van afvoerleidingen ............................................................................................... 19
2.2. Benamingen van hulpstukken in de binnenriolering ................................................................. 20
3. Algemene eisen aan de binnenriolering.................................................................................... 20
3.1. Verstoppingen ............................................................................................................................ 20
3.2. Stankoverlast / sifon ................................................................................................................... 21
3.3. Geluidshinder door afvoerleidingen........................................................................................... 21
3.4. Schuim in binnenrioleringen ...................................................................................................... 22
4. Pompen in binnenriolering ........................................................................................................ 22
4.1. De verschillende uitvoeringsvormen van pompen..................................................................... 22
4.2. Algemene eisen aan de pompinstallaties ................................................................................... 22
5. Toe te passen materialen voor binnenrioleringen .................................................................... 23
5.1. Algemeen.................................................................................................................................... 23
5.2. Afvoerbuizen in PVC-AFVOER-BENOR (grijs/bruinrood) ............................................................ 23
5.3. Afvoerbuizen in PE-AFVOER-BENOR (zwart) .............................................................................. 23
5.4. Afvoerbuizen in PP (sifons) ......................................................................................................... 23
6. Specifieke voorschriften voor onderdelen van de binnenriolering........................................... 23
6.1. Aansluitleidingen en verzamelleidingen .................................................................................... 23
6.2. Standleidingen ............................................................................................................................ 24
6.3. Verluchtingsleidingen ................................................................................................................. 24
6.4. Beluchtingsklep (binnenrioleringsbeluchter) ............................................................................. 25
7. Dimensionering van de afvoerinstallatie volgens TV 265 ......................................................... 25
8. De huisriool buiten de woning: opmaak van een rioleringsplan............................................... 27
9. Keuring installatie ...................................................................................................................... 28
H5: De stroming in open kanalen .......................................................................................................... 29
1. Inleiding ..................................................................................................................................... 29
2. De stroming in een open kanaal................................................................................................ 29
2
Samenvatting: Hydrotechniek 2022-2023 Wout Schelfhout
, 3. Formules voor de stroomsnelheid ............................................................................................ 29
4. Formules voor het debiet .......................................................................................................... 30
5. Specifieke energie ..................................................................................................................... 31
5.1. Uitdrukkingen voor een constante specifieke energie E ............................................................ 31
5.2. Uitdrukkingen voor een constant specifiek debiet q ................................................................. 32
5.3. Uitdrukkingen hydraulisch sterk en hydraulisch zwak ............................................................... 32
5.4. Het getal van Froude .................................................................................................................. 32
5.5. Het getal van Reynolds ............................................................................................................... 33
5.6. Uniforme verdeling..................................................................................................................... 33
6. Niet uniforme stroming ............................................................................................................. 33
6.1. De golfsnelheid ........................................................................................................................... 33
6.2. De (water)val .............................................................................................................................. 33
6.3. De (water)sprong........................................................................................................................ 33
6.4. De bewegingsvergelijking voor niet-uniforme stroming ............................................................ 33
6.5. Mogelijke verhanglijnen bij zwakke hellingen ........................................................................... 33
6.6. Mogelijke verhanglijnen bij sterke hellingen ............................................................................. 33
6.7. De vrije overstorting bij hydraulisch zwakke hellingen .............................................................. 33
6.8. De bovendrempeluitstroming .................................................................................................... 33
6.9. Waterhoogte na de sprong ........................................................................................................ 33
7. Mogelijke verhanglijnen bij eenvoudige rechthoekige kanalen met constante bodemhelling en
gekend debiet .................................................................................................................................... 33
7.1. Voorbeelden van mogelijke verhanglijnen................................................................................. 33
8. De invloed van een vernauwing ................................................................................................ 33
3
Samenvatting: Hydrotechniek 2022-2023 Wout Schelfhout
, H1: Verdeling van drinkwater in woningen en bedrijfsgebouwen
1. Raming van de benodigde hoeveelheden (drink)water
• het gemiddelde dagverbruik: de hoeveelheid water gemiddeld per dag verbruikt wordt door
het bedrijf of de woning
• Het piekdebiet: het waarschijnlijk maximale debiet dat op een bepaald ogenblik gevraagd
kan worden en waarop het leidingennetwerk gedimensioneerd wordt
1.1. Het gemiddelde dagverbruik
Het is vooral van belang bij het ontwerpen van een buffersysteem (watertoren of spaarbekken). Het
wordt uitgedrukt per seconde (kleiner dan maxima). In woningen en bedrijven wordt sporadisch
water afgenomen → groot debiet.
Bij de lage waarden in de Baltische staten kan het voorbehoud gemaakt worden dat er 30% van de
huishoudens gebruik maakt van eigen bronnen. (België komt meer en meer in de buurt.)
De evolutie van het gemiddeld huishoudelijk verbruik heeft sinds de tweede wereldoorlog een
spectaculaire groei gemaakt en die sinds begin deze eeuw gekeerd is.
Tabel 1.3 en 1.4 geven een idee van het gemiddelde leidingwaterverbruik in woningen, openbare
instellingen en industrieën.
4
Samenvatting: Hydrotechniek 2022-2023 Wout Schelfhout
2022-2023
Wout Schelfhout
H1: Verdeling van drinkwater in woningen en bedrijfsgebouwen.......................................................... 4
1. Raming van de benodigde hoeveelheden (drink)water .............................................................. 4
1.1. Het gemiddelde dagverbruik ................................................................................................... 4
1.2. Het piekdebiet (het waarschijnlijke max debiet) .................................................................... 5
1.2.1. De empirische methode (ouders methode) ........................................................................ 5
1.2.2. Methode van de gelijktijdigheidscoëfficiënt (oudere methode) ........................................ 5
1.2.3. Methode van de vierkantswortel (oudere methode) ......................................................... 5
1.2.4. Berekening volgens EN 806-3 .............................................................................................. 6
1.2.5. Berekening volgens DIN 1988-300 → realistischer, deze wordt altijd gebruikt ................. 7
2. Ontwerp van (drink)waterleidingen ............................................................................................ 7
2.1. Basisvergelijkingen .................................................................................................................. 7
2.2. Wrijvingsverliezen per éénheidslengte ................................................................................... 8
2.2.1. Methode van Colebrook ...................................................................................................... 8
2.2.2. Methode van Flamant ......................................................................................................... 8
2.2.3. Diagram Geberit .................................................................................................................. 8
2.3. Randvoorwaarden ................................................................................................................... 9
2.4. Voorbeeld ................................................................................................................................ 9
2.5. De installatie .......................................................................................................................... 10
H2: het leidingwater .............................................................................................................................. 11
1. De distributie van leidingwater ................................................................................................. 11
2. Technisch reglement voor water bestemd voor menselijke aanwending ................................ 11
2.1. Aftakkingen (aansluiting bij de gebruikers) ........................................................................... 11
2.2. Dimensionering van de aftakking .......................................................................................... 12
2.3. De binnen installatie voor drinkwater (menselijke consumptie) .......................................... 13
2.4. De binnen installatie voor tweedecicuitwater ...................................................................... 13
2.5. Legionellapreventie / veteranenziekte ................................................................................. 14
2.6. Keuring installatie ( ook voor ééngezinswoningen) .............................................................. 15
H3: drukverhogingsinstallaties .............................................................................................................. 16
1. Basis drukverhogingsinstallatie → boosterpump ..................................................................... 16
2. Basis drukverhogingsinstallatie met drukregelaar .................................................................... 16
1
Samenvatting: Hydrotechniek 2022-2023 Wout Schelfhout
, 3. Basis drukverhogingsinstallatie met voorraadvat ..................................................................... 17
4. Basis drukverhogingsinstallatie met hooggelegen voorraadvat ............................................... 17
5. Basis drukverhogingsinstallatie met hooggelegen voorraadvat en constante druk ................. 17
6. Drukverhogingsinstallatie met voorraadvat en constante druk ............................................... 17
7. Drukverhogingsinstallatie met variabele snelheidspompen ..................................................... 18
8. Drukverhogingsinstallatie met variabele snelheidspompen en hooggelegen voorraadvat ..... 18
9. Drukverhogingsinstallatie met bovenaan gelegen reservoir .................................................... 18
H4: De afvoer van afvalwater in woningen en bedrijven ...................................................................... 19
1. Het afvoersysteem .................................................................................................................... 19
2. Benamingen van onderdelen in de binnen riolering ................................................................. 19
2.1. Benamingen van afvoerleidingen ............................................................................................... 19
2.2. Benamingen van hulpstukken in de binnenriolering ................................................................. 20
3. Algemene eisen aan de binnenriolering.................................................................................... 20
3.1. Verstoppingen ............................................................................................................................ 20
3.2. Stankoverlast / sifon ................................................................................................................... 21
3.3. Geluidshinder door afvoerleidingen........................................................................................... 21
3.4. Schuim in binnenrioleringen ...................................................................................................... 22
4. Pompen in binnenriolering ........................................................................................................ 22
4.1. De verschillende uitvoeringsvormen van pompen..................................................................... 22
4.2. Algemene eisen aan de pompinstallaties ................................................................................... 22
5. Toe te passen materialen voor binnenrioleringen .................................................................... 23
5.1. Algemeen.................................................................................................................................... 23
5.2. Afvoerbuizen in PVC-AFVOER-BENOR (grijs/bruinrood) ............................................................ 23
5.3. Afvoerbuizen in PE-AFVOER-BENOR (zwart) .............................................................................. 23
5.4. Afvoerbuizen in PP (sifons) ......................................................................................................... 23
6. Specifieke voorschriften voor onderdelen van de binnenriolering........................................... 23
6.1. Aansluitleidingen en verzamelleidingen .................................................................................... 23
6.2. Standleidingen ............................................................................................................................ 24
6.3. Verluchtingsleidingen ................................................................................................................. 24
6.4. Beluchtingsklep (binnenrioleringsbeluchter) ............................................................................. 25
7. Dimensionering van de afvoerinstallatie volgens TV 265 ......................................................... 25
8. De huisriool buiten de woning: opmaak van een rioleringsplan............................................... 27
9. Keuring installatie ...................................................................................................................... 28
H5: De stroming in open kanalen .......................................................................................................... 29
1. Inleiding ..................................................................................................................................... 29
2. De stroming in een open kanaal................................................................................................ 29
2
Samenvatting: Hydrotechniek 2022-2023 Wout Schelfhout
, 3. Formules voor de stroomsnelheid ............................................................................................ 29
4. Formules voor het debiet .......................................................................................................... 30
5. Specifieke energie ..................................................................................................................... 31
5.1. Uitdrukkingen voor een constante specifieke energie E ............................................................ 31
5.2. Uitdrukkingen voor een constant specifiek debiet q ................................................................. 32
5.3. Uitdrukkingen hydraulisch sterk en hydraulisch zwak ............................................................... 32
5.4. Het getal van Froude .................................................................................................................. 32
5.5. Het getal van Reynolds ............................................................................................................... 33
5.6. Uniforme verdeling..................................................................................................................... 33
6. Niet uniforme stroming ............................................................................................................. 33
6.1. De golfsnelheid ........................................................................................................................... 33
6.2. De (water)val .............................................................................................................................. 33
6.3. De (water)sprong........................................................................................................................ 33
6.4. De bewegingsvergelijking voor niet-uniforme stroming ............................................................ 33
6.5. Mogelijke verhanglijnen bij zwakke hellingen ........................................................................... 33
6.6. Mogelijke verhanglijnen bij sterke hellingen ............................................................................. 33
6.7. De vrije overstorting bij hydraulisch zwakke hellingen .............................................................. 33
6.8. De bovendrempeluitstroming .................................................................................................... 33
6.9. Waterhoogte na de sprong ........................................................................................................ 33
7. Mogelijke verhanglijnen bij eenvoudige rechthoekige kanalen met constante bodemhelling en
gekend debiet .................................................................................................................................... 33
7.1. Voorbeelden van mogelijke verhanglijnen................................................................................. 33
8. De invloed van een vernauwing ................................................................................................ 33
3
Samenvatting: Hydrotechniek 2022-2023 Wout Schelfhout
, H1: Verdeling van drinkwater in woningen en bedrijfsgebouwen
1. Raming van de benodigde hoeveelheden (drink)water
• het gemiddelde dagverbruik: de hoeveelheid water gemiddeld per dag verbruikt wordt door
het bedrijf of de woning
• Het piekdebiet: het waarschijnlijk maximale debiet dat op een bepaald ogenblik gevraagd
kan worden en waarop het leidingennetwerk gedimensioneerd wordt
1.1. Het gemiddelde dagverbruik
Het is vooral van belang bij het ontwerpen van een buffersysteem (watertoren of spaarbekken). Het
wordt uitgedrukt per seconde (kleiner dan maxima). In woningen en bedrijven wordt sporadisch
water afgenomen → groot debiet.
Bij de lage waarden in de Baltische staten kan het voorbehoud gemaakt worden dat er 30% van de
huishoudens gebruik maakt van eigen bronnen. (België komt meer en meer in de buurt.)
De evolutie van het gemiddeld huishoudelijk verbruik heeft sinds de tweede wereldoorlog een
spectaculaire groei gemaakt en die sinds begin deze eeuw gekeerd is.
Tabel 1.3 en 1.4 geven een idee van het gemiddelde leidingwaterverbruik in woningen, openbare
instellingen en industrieën.
4
Samenvatting: Hydrotechniek 2022-2023 Wout Schelfhout
