Sociaal recht
Inhoudsopgave
1. Ontstaan en definitie sociaal recht .................................................................................................. 4
1.1 Ontstaan arbeidsrecht en sociale zekerheid in België ........................................................... 4
1.2 Een poging tot definitie sociaal .............................................................................................. 4
2. Bronnen en rechtsverhoudingen ..................................................................................................... 4
2.1. Sociale overlegorganen in een poging tot schema ................................................................ 5
2.2. Hoe komen de sociale wetten tot stand?............................................................................... 5
3. De arbeidsovereenkomst................................................................................................................. 6
3.1 Algemene inleiding ................................................................................................................ 6
3.2 3.2. Problematiek van de schijnzelfstandigheid ..................................................................... 6
3.3 De arbeidovereenkomstenwet dd. 3 juli 1978 ....................................................................... 6
3.4 De totstandkoming van een arbeidsovereenkomst ............................................................... 6
3.4.1 Geldigheidsvereisten ......................................................................................................... 6
3.4.2 Ontstaan en duur ............................................................................................................... 7
3.4.3 Goed te onthouden ........................................................................................................... 7
3.4.4 Bijzondere bedieningen van arbeidsovereenkomsten (bedragen van jaarlonen niet van
buiten kennen) ................................................................................................................................ 8
3.4.5 Rechten en plichten van partijen ..................................................................................... 10
Mogelijke examenvragen............................................................................................................... 10
3.5 Schorsing van de uitvoering van de OA................................................................................ 11
3.5.1 Schorsing begrip en soorten ............................................................................................ 11
3.5.2 Oorzaken tot schorsing .................................................................................................... 11
Mogelijke examenvragen............................................................................................................... 13
Mogelijke examenvragen – arbeiders............................................................................................ 16
Mogelijke examenvragen – bedienden ......................................................................................... 17
3.7 Einde van de arbeidsovereenkomst ..................................................................................... 20
3.6.1. Einde arbeidsovereenkomst ........................................................................................ 20
3.6.2. Opzeggingstermijn....................................................................................................... 21
3.6.3. Ontslag om dringende reden....................................................................................... 22
3.6.4. Algemene wijzen van beëindiging ............................................................................... 22
3.6.5. Ontslagmotivering ....................................................................................................... 23
3.6.6. Outplacement.............................................................................................................. 23
3.6.7. Documenten uit dienst ................................................................................................ 23
3.8 Geen nieuwe job? Werkloosheid ......................................................................................... 24
Sociaal Recht 2023-2024
Soumaya Ben Ali
, 3.8.1 Werkloos? ........................................................................................................................ 24
3.8.2 Recht op een werkloosheidsuitkering?............................................................................ 24
3.8.3 Recht op een werkloosheidsvergoeding? Toelaatbaarheidsvoorwaarden ...................... 24
3.8.4 Werkloosheidsvergoeding ............................................................................................... 25
Mogelijke examenvragen............................................................................................................... 25
3.9 Diverse arbeidsovereenkomsten.......................................................................................... 26
3.9.1 De studenten ................................................................................................................... 26
3.9.2 Telewerk ........................................................................................................................... 27
3.9.3 Interimarbeid ................................................................................................................... 27
3.9.4 Deeltijdse arbeid (EXAMEN) ............................................................................................ 27
3.9.5 Flexijobs ........................................................................................................................... 28
Mogelijke vragen ........................................................................................................................... 28
Oefeningen diverse soorten arbeidsovereenkomsten .................................................................. 29
3.10 Het eenheidsstatuut tussen arbeiders en bedienden .......................................................... 29
4. Loon en RSZ ................................................................................................................................... 30
4.1. Begrip loon ........................................................................................................................... 30
4.2. Modaliteiten......................................................................................................................... 30
4.2.1. Munt ............................................................................................................................ 30
4.2.2. Wijze van betaling ....................................................................................................... 30
4.2.3. Tijdstip uitbetaling ....................................................................................................... 31
4.2.4. Plaats ........................................................................................................................... 31
4.2.5. Document bij loonbetaling .......................................................................................... 31
4.3. Loon in natura ...................................................................................................................... 32
4.4. Gewaarborgd minimummaandinkomen .............................................................................. 32
4.5. Ingehouden op het loon....................................................................................................... 32
4.6. Loon dat vatbaar is voor overdracht of beslag..................................................................... 33
4.6.1. Overdracht van loon .................................................................................................... 33
4.6.2. Beslag op loon ............................................................................................................. 33
Mogelijke examenvragen................................................................................................................... 33
5. Rijkdienst voor sociale zekerheid (rsz) ........................................................................................... 34
5.1. Algemeen doel sociale zekerheid ......................................................................................... 34
5.1.1. Algemeen residuair vangnet ....................................................................................... 34
5.1.2. Gegevens inzake sociale zekerheid.............................................................................. 34
5.2. Structuur RSZ........................................................................................................................ 35
5.3. Handvest van de sociale verzekerde: wet 11/04/1995 (EXAMEN) ...................................... 35
2
Sociaal Recht 2023-2024
, 5.4. Toepassingsgebied sociale zekerheidswetgeving ................................................................. 36
5.5. Verplichtingen werkgever t.o.v. RSZ ..................................................................................... 36
Mogelijke examenvragen............................................................................................................... 36
6. Arbeidsongevallen ......................................................................................................................... 37
6.1 Toepassingsgebied ............................................................................................................... 37
6.2 Arbeids(weg)ongeval ........................................................................................................... 38
6.2.1 Arbeidsongeval – sensu stricto ............................................................................................ 38
6.3 Arbeidsongeval..................................................................................................................... 40
6.4 Arbeidswegongeval .............................................................................................................. 41
6.4.1 De fout van het slachtoffer .............................................................................................. 42
6.4.2 Vergoeding van de schade ............................................................................................... 42
6.4.3 Burgerlijke aansprakelijkheid ........................................................................................... 45
6.5 Procedure ............................................................................................................................. 45
3
Sociaal Recht 2023-2024
, 1. Ontstaan en definitie sociaal recht
1.1 Ontstaan arbeidsrecht en sociale zekerheid in België
- Waarom bestaat er geen sociaal wetboek?
o Omdat er te veel verschillende wetten zijn en veranderen te snel. Materie is te
uitgebreid.
- Wat is de concrete aanleiding geweest tot overgaan tot regels van arbeids- en sociaal
zekerheidsrecht?
o Sociale omlusten in Luik (arbeiders die protesteren tegen arm en rijk) die Leopold 2
heeft beloofd om een sociaal wetboek op te maken.
1.2 Een poging tot definitie sociaal
Sociaal recht beschermt de rechten van werknemers en kwetsbare groepen door middel van
arbeidsrecht, sociale zekerheid en sociale bijstand.
Inkomen uit:
1. Arbeid
- De rechten tussen arbeiders en bedienden
2. Sociale zekerheid:
- Inkomen in geval van ziekte/ ongeval/ zwangerschap
- Verbetert in risico’s wanneer mensen niet kunnen werken
3. Sociale bijstand:
- Alles wat niet in de sociale zekerheid geregeld wordt, is hier geregeld
- Bv: OCMW
Doel?
Het doel van sociaal recht is om sociale rechtvaardigheid en bescherming binnen de samenleving te
bevorderen.
2. Bronnen en rechtsverhoudingen
Er zijn internationale bronnen
- Europese rechtsregels is de meest gekend: van belang wanneer bv een Belg in een ander EU
land gaat werken inzake de bevoegdheid
En nationale bronnen
- Wetten/ decreten/ ordonnanties: Federaal/ gemeenschappen/ gewesten niveau
- CAO’s: op niveau van de bedrijfstak
- Arbeidsreglement: niveau van de onderneming
→ Collectief arbeidsrecht: = alles wat geen individuele ao is
belang van sociaal overleg
→ Individuele arbeidsovereenkomst:
Individueel arbeidsrecht
4
Sociaal Recht 2023-2024
Inhoudsopgave
1. Ontstaan en definitie sociaal recht .................................................................................................. 4
1.1 Ontstaan arbeidsrecht en sociale zekerheid in België ........................................................... 4
1.2 Een poging tot definitie sociaal .............................................................................................. 4
2. Bronnen en rechtsverhoudingen ..................................................................................................... 4
2.1. Sociale overlegorganen in een poging tot schema ................................................................ 5
2.2. Hoe komen de sociale wetten tot stand?............................................................................... 5
3. De arbeidsovereenkomst................................................................................................................. 6
3.1 Algemene inleiding ................................................................................................................ 6
3.2 3.2. Problematiek van de schijnzelfstandigheid ..................................................................... 6
3.3 De arbeidovereenkomstenwet dd. 3 juli 1978 ....................................................................... 6
3.4 De totstandkoming van een arbeidsovereenkomst ............................................................... 6
3.4.1 Geldigheidsvereisten ......................................................................................................... 6
3.4.2 Ontstaan en duur ............................................................................................................... 7
3.4.3 Goed te onthouden ........................................................................................................... 7
3.4.4 Bijzondere bedieningen van arbeidsovereenkomsten (bedragen van jaarlonen niet van
buiten kennen) ................................................................................................................................ 8
3.4.5 Rechten en plichten van partijen ..................................................................................... 10
Mogelijke examenvragen............................................................................................................... 10
3.5 Schorsing van de uitvoering van de OA................................................................................ 11
3.5.1 Schorsing begrip en soorten ............................................................................................ 11
3.5.2 Oorzaken tot schorsing .................................................................................................... 11
Mogelijke examenvragen............................................................................................................... 13
Mogelijke examenvragen – arbeiders............................................................................................ 16
Mogelijke examenvragen – bedienden ......................................................................................... 17
3.7 Einde van de arbeidsovereenkomst ..................................................................................... 20
3.6.1. Einde arbeidsovereenkomst ........................................................................................ 20
3.6.2. Opzeggingstermijn....................................................................................................... 21
3.6.3. Ontslag om dringende reden....................................................................................... 22
3.6.4. Algemene wijzen van beëindiging ............................................................................... 22
3.6.5. Ontslagmotivering ....................................................................................................... 23
3.6.6. Outplacement.............................................................................................................. 23
3.6.7. Documenten uit dienst ................................................................................................ 23
3.8 Geen nieuwe job? Werkloosheid ......................................................................................... 24
Sociaal Recht 2023-2024
Soumaya Ben Ali
, 3.8.1 Werkloos? ........................................................................................................................ 24
3.8.2 Recht op een werkloosheidsuitkering?............................................................................ 24
3.8.3 Recht op een werkloosheidsvergoeding? Toelaatbaarheidsvoorwaarden ...................... 24
3.8.4 Werkloosheidsvergoeding ............................................................................................... 25
Mogelijke examenvragen............................................................................................................... 25
3.9 Diverse arbeidsovereenkomsten.......................................................................................... 26
3.9.1 De studenten ................................................................................................................... 26
3.9.2 Telewerk ........................................................................................................................... 27
3.9.3 Interimarbeid ................................................................................................................... 27
3.9.4 Deeltijdse arbeid (EXAMEN) ............................................................................................ 27
3.9.5 Flexijobs ........................................................................................................................... 28
Mogelijke vragen ........................................................................................................................... 28
Oefeningen diverse soorten arbeidsovereenkomsten .................................................................. 29
3.10 Het eenheidsstatuut tussen arbeiders en bedienden .......................................................... 29
4. Loon en RSZ ................................................................................................................................... 30
4.1. Begrip loon ........................................................................................................................... 30
4.2. Modaliteiten......................................................................................................................... 30
4.2.1. Munt ............................................................................................................................ 30
4.2.2. Wijze van betaling ....................................................................................................... 30
4.2.3. Tijdstip uitbetaling ....................................................................................................... 31
4.2.4. Plaats ........................................................................................................................... 31
4.2.5. Document bij loonbetaling .......................................................................................... 31
4.3. Loon in natura ...................................................................................................................... 32
4.4. Gewaarborgd minimummaandinkomen .............................................................................. 32
4.5. Ingehouden op het loon....................................................................................................... 32
4.6. Loon dat vatbaar is voor overdracht of beslag..................................................................... 33
4.6.1. Overdracht van loon .................................................................................................... 33
4.6.2. Beslag op loon ............................................................................................................. 33
Mogelijke examenvragen................................................................................................................... 33
5. Rijkdienst voor sociale zekerheid (rsz) ........................................................................................... 34
5.1. Algemeen doel sociale zekerheid ......................................................................................... 34
5.1.1. Algemeen residuair vangnet ....................................................................................... 34
5.1.2. Gegevens inzake sociale zekerheid.............................................................................. 34
5.2. Structuur RSZ........................................................................................................................ 35
5.3. Handvest van de sociale verzekerde: wet 11/04/1995 (EXAMEN) ...................................... 35
2
Sociaal Recht 2023-2024
, 5.4. Toepassingsgebied sociale zekerheidswetgeving ................................................................. 36
5.5. Verplichtingen werkgever t.o.v. RSZ ..................................................................................... 36
Mogelijke examenvragen............................................................................................................... 36
6. Arbeidsongevallen ......................................................................................................................... 37
6.1 Toepassingsgebied ............................................................................................................... 37
6.2 Arbeids(weg)ongeval ........................................................................................................... 38
6.2.1 Arbeidsongeval – sensu stricto ............................................................................................ 38
6.3 Arbeidsongeval..................................................................................................................... 40
6.4 Arbeidswegongeval .............................................................................................................. 41
6.4.1 De fout van het slachtoffer .............................................................................................. 42
6.4.2 Vergoeding van de schade ............................................................................................... 42
6.4.3 Burgerlijke aansprakelijkheid ........................................................................................... 45
6.5 Procedure ............................................................................................................................. 45
3
Sociaal Recht 2023-2024
, 1. Ontstaan en definitie sociaal recht
1.1 Ontstaan arbeidsrecht en sociale zekerheid in België
- Waarom bestaat er geen sociaal wetboek?
o Omdat er te veel verschillende wetten zijn en veranderen te snel. Materie is te
uitgebreid.
- Wat is de concrete aanleiding geweest tot overgaan tot regels van arbeids- en sociaal
zekerheidsrecht?
o Sociale omlusten in Luik (arbeiders die protesteren tegen arm en rijk) die Leopold 2
heeft beloofd om een sociaal wetboek op te maken.
1.2 Een poging tot definitie sociaal
Sociaal recht beschermt de rechten van werknemers en kwetsbare groepen door middel van
arbeidsrecht, sociale zekerheid en sociale bijstand.
Inkomen uit:
1. Arbeid
- De rechten tussen arbeiders en bedienden
2. Sociale zekerheid:
- Inkomen in geval van ziekte/ ongeval/ zwangerschap
- Verbetert in risico’s wanneer mensen niet kunnen werken
3. Sociale bijstand:
- Alles wat niet in de sociale zekerheid geregeld wordt, is hier geregeld
- Bv: OCMW
Doel?
Het doel van sociaal recht is om sociale rechtvaardigheid en bescherming binnen de samenleving te
bevorderen.
2. Bronnen en rechtsverhoudingen
Er zijn internationale bronnen
- Europese rechtsregels is de meest gekend: van belang wanneer bv een Belg in een ander EU
land gaat werken inzake de bevoegdheid
En nationale bronnen
- Wetten/ decreten/ ordonnanties: Federaal/ gemeenschappen/ gewesten niveau
- CAO’s: op niveau van de bedrijfstak
- Arbeidsreglement: niveau van de onderneming
→ Collectief arbeidsrecht: = alles wat geen individuele ao is
belang van sociaal overleg
→ Individuele arbeidsovereenkomst:
Individueel arbeidsrecht
4
Sociaal Recht 2023-2024
