Samenvatting - soc & gedrag - semester 2 (5de jaar HW)

SAMENVATTING – SOCIALE &
GEDRAGSWETENSCHAPPEN –
SEMESTER 2




2023-2024
HUMANE WETENSCHAPPEN – 5DE JAAR – REGINA PACIS HOVE

,THEMA 2 – PEDAGOGIEK

HOOFDSTUK 3 – BASISELEMENTEN VAN DE OPVOEDING


5) OPVOEDINGSMIDDELEN

5.1) REGELS

Voorwaarden  succesvolle regels:

 Resultaat van overleg en communicatie (in samenspraak + uitleggen van de regel)
 Duidelijkheid (bv. om 23u thuis ipv op tijd thuis zijn)
 Consequente toepassing (optreden wanneer regels worden overschreden)
 Overeenstemmend met ontwikkelingsniveau van het kind
 Waardering tonen bij goed gedrag

5.2) STRAFFEN

Regels overtreden:

 Doel: gepaste straf geven  slecht gedrag afleren + band opvoeder-kind niet beschadigen
 Behavioristische psychologen  straffen + belonen = onderdeel van operante conditionering
- Positieve straf = vervelende prikkels toegevoegd
- Negatieve straf = iets leuks weggenomen

3 straffencategorieën:

 Fysieke straffen = lichamelijke prikkels toegediend (bv. pedagogische tik) / levensbehoevende prikkels weggenomen
(bv. zonder eten naar bed)
 Activiteitsstraffen = onaangename activiteiten opleggen (bv. afwassen) / aangename bezigheden verbieden (bv. geen
gsm meer)
 Sociale straffen = via negatieve emoties  ontevredenheid tonen (bv. positief  uitschelden) of (bv. negatief  time-
out)

Waarom straffen niet goed werken:

 Kind moet straf als straf ervaren (moeilijk  iedereen voelt een straf anders aan, gev. sanctiebeleid  moeilijk)
 Consequente toepassing  heel moeilijk
 Straf onmiddellijk na slecht gedrag geven
 Bekrachtiging (= beloning) > straf (bv. leerkracht heeft minder indruk dan een vriend die commentaar geeft)

Neveneffecten van straffen:

 Effect van de straf  korte duur
 Opvoeders tijdens straffen zijn woedend  slecht voorbeeld
 Aangeleerde hulpeloosheid verkrijgen (= apatisch je lot laten komen  geen actie meer om het te voorkomen)
 Ontsnappingsgedrag  gedrag stiekem doen

Experiment van Martin Seligman:

 Hond 1  niet wegkunnen uit kooi met elektrische schokken
 Nadien kon dit wel, maar gebeurde niet
= aangeleerde hulpeloosheid



Andere aanpak ipv straffen:
1

,  Gewenste gedrag voordoen + positieve feedback geven
 Slecht gedrag laten uitdoven, => bekrachtiging weg (bv. time-out)
 Uitlokkende factor weghalen (bv. babbelende lln ergens anders halen)

Regels omtrent straffen:

 Dreigen zonder dreigementen uitvoeren  slecht
 Negatieve straf is beter dan positieve straf
 Reden van de straf geven
 Gedrag bestraffen en niet het kind zelf
 Voorspelbare straf noodzakelijk
 Zinvolle straf ivm slecht gedrag
 Consequente toepassing
 Straf afronden door het slecht gedrag te bespreken nadien
 Positieve bekrachtigingen > aantal straffen
 Straffen + aanleren van goed gedrag  samengaan

5.3) FYSIEKE STRAFFEN

Grens lichte straffen – onaanvaardbaar geweld  moeilijke grens:

 Systematisch geweld + letselveroorzaking = kindermishandeling
 Slechte gevolgen voor de ontwikkeling
 Verschillende meningen over pedagogische tik
 Merendeel pleit voor geweldloze opvoeding (moeilijk om met fysiek geweld te experimenteren)

5.4) BELONEN

Belonen = bekrachtigen van gewenst gedrag

 Aangenaam gedrag nog vertonen + grotere eigenwaarde van het kind + versterking van band opvoeder-kind

 Materiële beloningen (enkel positief + bv. nieuw speelgoed geven)
 Activiteitsbeloningen (positief en negatief + bv. naar speeltuin / afwas niet meer moeten doen)
 Sociale beloningen (bv. een knuffel)

Regels omtrent beloningen:

 Afspraken over beloningen nakomen
 Beloning als beloning ervaren
 Snel na het gedrag
 Geen te grote materiële en activiteitsbeloningen
 Overrechtvaardiging = intrinsieke motivatie afname (= motivatie om goed te handelen), dus gewoonweg de
beloning willen
 Werken met tokens  kleine dingen (bv. stickers) om een grote beloning te krijgen
 Veel sociale beloningen geven (kinderen zijn gevoelig voor goedkeuring van opvoeders)

5.5) MODELLEREN

Sociaal-cognitieve leertheorie  mensen leren door te observeren (= modelling):

 Opvoeders  voorbeeldfunctie
 Zowel spontaan als bewust gedrag geïmiteerd

HOOFDSTUK 4 – KINDEREN EN JONGEREN MET EEN HANDICAP



2