Wetenschapsfilosofie en Methodologie hoorcolleges deeltentamen 2

HC Wetenschapsfilosofie en Methodologie – S2, blok 2 Piet Verhoeven & Bregje van Groningen


HC6 (29 april 2019) – Wetenschap in tijden van ‘alternatieve feiten’ en politieke correctheid
Literatuur: boek p. 195-231, Popper


Woordenlijst
Demarcatiecriterium = grens tussen wetenschap en niet-wetenschap
Verificatie = wetenschap bedrijven door dingen te bevestigen
Falsificatie = wetenschap bedrijven door theorieën te verwerpen
Confirmatie = bevestiging
Corroboratie = tijdelijke bevestiging


Logisch positivisten
 Zagen verificatie als demarcatie
 Weg met synthetisch a priori, alles moet synthetisch a posteriori zijn (informatie toevoegen aan de
wereld met zintuigen)
 Empirische problemen <-> pseudoproblemen
 Bewijsvoering via inductie


(Sir) Karl Popper (1902 – 1994)


Tijdsgeest 1919 (Poppers cruciale jaar)
 Marxisme: bepaalde dingen in de geschiedenis kan je voorspellen
 Einstein: relativiteitstheorie
 Freud: psychoanalyse
 Adler: uitvinder minderwaardigheidscomplex
Meeste mensen geloofden wat deze wetenschappers zeiden, en dat vond Popper problematisch:
 It was rather that I felt that these other three theories, though posing as science, had in fact more in
common with primitive myths than with science; that they resembled astrology. They appear to be able to
explain practically everything. Once your eyes were thus opened you saw confirmed instances everywhere:
the world was full of verifications of the theory. Whatever happened always confirmed it.”
Een theorie kan nooit helemaal waar zijn; dan is het geen goede theorie.
Einstein: het kan zijn dat mijn theorie niet waar is, dus ga maar testen. Hij zou zijn theorie opgeven als de
test zou falen.


Popper: Marxistische houding is niet wetenschappelijk, je moet op zoek gaan naar een cruciale test.


Problemen met het Logisch Positivisme:
 Verificatie kan geen demarcatiecriterium zijn

1

,  Want: waarom zou de wereld zich uniform gedragen (inductieprobleem)?
 Er is altijd een eindig aantal waarnemingen
 Verificatie kan nooit tot kennis leiden


Oplossingen voor verificatie
 Schlick: instrumentalisme – we hoeven het niet zeker te weten, als het maar werkt
 Carnap: confirmatiegraad – hoe hoger de confirmatiegraad, hoe meer bewijs voor de theorie
 Dit is voor Popper de reden om een theorie te verwerpen


Falsificatie
 Het gaat niet om bevestiging, maar juist om weerlegging van een theorie
 Elke theorie die voorspellingen doet die in principe gefalsificeerd kunnen worden is een
wetenschappelijke theorie; elke theorie moet een falsificator in zich hebben
 Als iets getest kan worden heeft het een groter waarheidsgehalte dan wanneer het niet getest kan
worden


Falsificationisme
1. Falsificatie als demarcatiecriterium
o Echte/cruciale test uitvoeren (experiment): op zoek gaan naar het tegendeel
o Als een theorie slaagt (significant resultaat), wordt deze gecorroboreerd  tijdelijke
bevestiging: het is zo totdat het tegendeel bewezen wordt, een theorie moet constant getest
en geher-test worden
2. Falsificatie maakt informatief
o ‘Het zal gaan regenen’ klopt altijd, maar is niet informatief
o Hoe specifieker, hoe informatiever (als het waar zou zijn)
o Hoe minder waarschijnlijk een theorie is, hoe meer wetenschappelijk deze is
o Hoe hoger de waarschijnlijkheid, hoe minder informatief
o Hoe makkelijker iets te falsificeren is, hoe wetenschappelijker het is
o Het gaat niet om de zinvolheid/loosheid van uitspraken, maar om de wetenschappelijkheid
van uitspraken; wetenschappelijke theorieën kunnen zelfs beginnen als mythen
3. Wij zijn feilbaar (fallible)
o Fouten maken is menselijk
o ‘We do not know, we can only guess’ (Hume zei dit ook: we kunnen alleen maar gissen
maar nooit tot kennis komen)
o Negative road to truth – we leren van onze fouten
4. Kennis (bestaat wel)
o Logisch positivisme: inductie (specifiek naar algemeen)



2

, o Popper: deductie – want: algemeen kan eigenlijk niet, een theorie kan nooit helemaal waar
zijn, wel helemaal onwaar
o Kennis door aannames, veronderstellingen, hypotheses, weerleggingen van die hypotheses,
trial and error
Verificatie
 Nooit helemaal mogelijk (inductieprobleem: we kunnen nooit alles waarnemen en bevestigen
 Beperking van logica (als theorie A waar is, zie ik antwoord X  ik zie antwoord X dus theorie A is
waar)


Falsificatie: logica
 Als theorie A waar is, dan zie ik antwoord X  ik zie antwoord X niet dus theorie A is niet waar
 Als het regent, worden de straten nat  de straten zijn niet nat dus het regent niet
Falsificationist gaat op zoek naar het tegendeel.


In een notendop: toetsen van een theorie
 Aan de hand van een singuliere uitspraak (basiszin)
 Basiszin moet potentiele falsificator zijn
 Toetsen met cruciale test
 Falsificator aanvaard: theorie weerlegd
 Falsificator niet aanvaard: hogere corroboratiegraad van theorie


PopperR en HumeE
 Menselijke kennis is feilbaar (we kunnen alleen maar gissen)
 Inductieprobleem
Maar Popper: Bucket Theory (empiristen kunnen nooit verder komen in kennisgroei, zijn als de mieren
van Bacon die alleen maar verzamelen en er komt nooit iets concreets uit)


Popper en Kant
 Zintuigen en ratio werken samen
 We kennen de wereld an sich niet (noumenaal bij Kant)
Maar Popper: die kennen we alleen via theorieën
 Nativist – net als Plato, Descartes en Kant
Maar Popper: geen ideeën in de ziel voordat we geboren worden (Plato, Descartes); wel structuren
aanwezig die de wereld kunnen ordenen (Kant); maar geen aangeboren ideeën die geldig zijn en a
priori zijn (Kant) want altijd voorlopig en vermoedelijk
We zijn geboren met instinctieve theorieën die maken dat we wetmatigheden in de wereld zien.” (zegt
Bacon ook)


Kritisch Rationalisme
3