1
ECONOMIE DEEL II
6. Monetair Beleid en Inflatie
6.1 Het geld
6.1.1 Functies van geld (ZS)
Geld is een algemeen aanvaard ruilmiddel. Geld is ook een:
Waardemeter: maakt het mogelijk de waarde van alle goederen en diensten op dezelfde manier
uit te drukken. (bv: appelen optellen met tablets)
Beleggingsmiddel: deel van het inkomen aanbieden op de vermogensmarkt.
Kredietmiddel = financieringsfunctie
6.1.2 Betalingsverkeer vandaag
Het chartaal geld (charta = wet)
o Munten en bankbiljetten (biljetten kosten minder geld maar hebben meer waarde dan
munten, biljetten zijn pas sinds de IR geïntroduceerd)
De nominale waarde overtreft de metaalwaarde
Men mag ze niet vrij aanmunten
Ze hebben een beperkte betaalkracht
o Stoffelijke geld
Men mag maar maximaal €3000 betalen in cash, geldt niet tussen consumenten
onderling
Het giraal geld
o Giraal geld ontstaan door: Deposito van bankbiljetten bij een kredietinstelling
= Onmiddellijk opvraagbaar tegoed bij kredietinstellingen:
Het giraal geld fungeert als een betaalmiddel door het debiteren (=verminderen)
of crediteren (=vermeerderen) van rekeningen (vb: overschrijvingen, cheque)
o Papieren girale betalingen (sinds ’60)
o Elektronisch giraal geld (sinds ’80)
Pay before
Pay now
Pay later
o Single Euro Payments Area (SEPA), Gemakkelijk om verrichtingen met bankkaarten te
doen naar alle SEPA-landen, ook buiten eurozone. 28 lidstaten van de EU + 4 EVA-landen
(Ijsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland), Monaco en San Marino. Brexit=we
weten niet of GB een SEPA-land blijft.
Kredietkaart:
Visa, American Express, MasterCard, Diners Club
Debetkaart
Bancontact/Mister Cash
Elektronische overschrijvingen
Single Euro Payments Area (SEPA): Vanaf jaren ’80 kwam elektronisch betalingsverkeer op gang. Dit was
eerst een vrij gesloten markt, waardoor internationale betalingen en samenwerkingen tussen banken
bemoeilijkt werden.
, 2
Onder impuls van de ECB ontstond een Europese betaalzone = SEPA.
Hierdoor is het mogelijk om van op een betaalrekening in gelijk wel SEPA-land overschrijvingen,
opdrachten en verrichtingen met betaalkaarten te doen.
Nieuwe betaalmethoden: - Kredietkaart: Visa, American Express, MasterCard, Diners Club
-Debetkaart: Bancontact/Mister Cash
- Elektronisch geld (e-money) = digitale equivalent van contant geld.
- Sms’en, RFID (contactloos betalen), PingPing, smartphone (apps)
- Elektronische identiteitskaart = e-ID
- Bpaid = oplaadbare kredietkaart
- ReTiBo-systeem = chipsysteem voor openbaar vervoer
- PaschiCombo = zo veel mogelijk toepassingen op één kaart
ACTUELE DATA:
Hoe betaalt de Belg?
o
https://www.ecb.europa.eu/press/key/date/2018/html/ecb.sp180208.en.html
6.1.3 Geldsubstitutie-geldschepping
Geldsubstitutie: omzetten van chartaal geld in giraal geld (en omgekeerd) zonder dat de maatschappelijke
geldhoeveelheid wijzigt.
Geldschepping of -creatie: elke handeling waardoor de maatschappelijke geldhoeveelheid in een land
aangroeit. Bij vermindering is er geldvernietiging.
Vormen van geldschepping:
Emissie van bankbiljetten door de ECB.
o ECB heeft een monopolie om bankbiljetten uit te geven.
o ECB = bank van de depositobanken = lender of last resort: ECB kreeg de rol de
kredietinstellingen te hulp te snellen igv tijdelijke liquiditeitsproblemen
Uitgifte van munten via de nationale centrale banken vd eurozone.
o Onbelangrijke vorm aangezien muntstukken een klein deel uitmaken van de geldstroom
Export > import
o Er is dus een overschot van vreemde valuta, het Eurosysteem koopt dan deze vreemde
deviezen op tegen EUR. Daardoor verhoogt het aanbod van EUR op de geldmarkt.
Kredietverstrekkingen van de kredietinstellingen aan de bedrijven, gezinnen en de overheid
Geldscheppings- of kredietmultiplicator: coëfficiënt waarmee men het oorspronkelijke deposito
in chartaal geld bij een bank moet vermenigvuldigen om de totale maatschappelijke hoeveelheid
te bepalen.
, 3
6.1.4 Vraag naar en aanbod van geld (ZS)
Vraag naar geld
Gezinnen vragen geld voor consumptie, investeringen in woningen en beleggingen.
Bedrijven vragen geld voor de financiering van hun investeringen.
De overheid vraagt geld wanneer haar uitgaven haar inkomsten overtreffen.
Open economie: ook vraag naar geld als gevolg van kapitaaluitvoer.
Aanbod van geld
Besparingen van de gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland (hangt af van het beschikbare
gezinsinkomen, bedrijfswinst indien de overheidsbegroting een overschot vertoonten
kapitaalinvoer)
Geldcreatie
De vermogensmarkt is een markt waar vraag naar en aanbod van geld elkaar ontmoeten.
De rente is de prijs voor het gebruik van geld, als het rentepercentage gecorrigeerd is met het
inflatiepercentage krijgen we de reële rentevoet. De vermogensmarkt kan worden onderverdeeld in de
geld-en de kapitaalmarkt.
De geldmarkt is de markt waar professionelen uit de financiële sector tijdelijk en tegen vergoeding
liquiditeiten beleggen bij andere professionelen. Op deze markt opereert de ECB. Via het inzetten van
monetaire beleidsinstrumenten stuurt zij de geldmarktrente.
De kapitaalmarkt is de markt waar vermogenstitels met een looptijd van meer dan één jaar worden
verhandeld => Aandelenmarkt
, 4
=> Obligatiemarkt
Nieuwe emissies = primaire markt
Bestaande effecten = secundaire markt
Normaal is de rente op lange termijn hoger dan die op korte termijn.
In het omgekeerde geval spreekt men van inverse rentestructuur.
6.1.5 Het monetaire evenwicht
De actieve geldsfeer:
o Geld voor dagelijkse betalingen
o Het blijft actief in de geldstroom = een
transactiemotief
De inactieve geldsfeer:
o Geld komt niet in omloop.
o Voorzorgsmotief = geld aan de kant voor
noodgeval
o Speculatiemotief = men verwacht een stijging van de rente, of een daling vd aandelen en
prijzen
Huishoudens kunnen dus hun geld: a) Oppotten: van actieve naar inactieve geldsfeer
b) Ontpotten: van inactieve naar actieve geldsfeer
Omloopsnelheid van het geld: aantal keer dat geld in een jaar gebruikt wordt om goederen en diensten
aan te kopen, bij oppotting neemt de omloopsnelheid af en bij ontpotting toe.
De geldstroom: De maatschappelijke geldhoeveelheid (M) vermenigvuldigd met de omloopsnelheid (V)
van het geld = alle betalingen die in een jaar zijn gedaan = geldstroom (MV)
Als de omloopsnelheid van het geld groter wordt, is er ontpotting.
De geldstroom neemt toe = inflatoire krachten.
Als de geldhoeveelheid kleiner wordt was er geldvernietiging.
De omloopsnelheid wordt kleiner, de geldstroom neemt dus af = deflatoire krachten.
Monetair evenwicht: Geldstroom is in de tijd niet veranderd, dit is wanneer de inflatoire krachten de
deflatoire krachten neutraliseren. Schemaatjes van belang van Fischer
Goederenstroom: gemiddelde prijsniveau van alle transacties x aantal ruiltransacties in een jaar = PT
De geldstroom moet gelijk zijn aan de goederenstroom = de ruil- of verkeersvergelijking (foto)
ECONOMIE DEEL II
6. Monetair Beleid en Inflatie
6.1 Het geld
6.1.1 Functies van geld (ZS)
Geld is een algemeen aanvaard ruilmiddel. Geld is ook een:
Waardemeter: maakt het mogelijk de waarde van alle goederen en diensten op dezelfde manier
uit te drukken. (bv: appelen optellen met tablets)
Beleggingsmiddel: deel van het inkomen aanbieden op de vermogensmarkt.
Kredietmiddel = financieringsfunctie
6.1.2 Betalingsverkeer vandaag
Het chartaal geld (charta = wet)
o Munten en bankbiljetten (biljetten kosten minder geld maar hebben meer waarde dan
munten, biljetten zijn pas sinds de IR geïntroduceerd)
De nominale waarde overtreft de metaalwaarde
Men mag ze niet vrij aanmunten
Ze hebben een beperkte betaalkracht
o Stoffelijke geld
Men mag maar maximaal €3000 betalen in cash, geldt niet tussen consumenten
onderling
Het giraal geld
o Giraal geld ontstaan door: Deposito van bankbiljetten bij een kredietinstelling
= Onmiddellijk opvraagbaar tegoed bij kredietinstellingen:
Het giraal geld fungeert als een betaalmiddel door het debiteren (=verminderen)
of crediteren (=vermeerderen) van rekeningen (vb: overschrijvingen, cheque)
o Papieren girale betalingen (sinds ’60)
o Elektronisch giraal geld (sinds ’80)
Pay before
Pay now
Pay later
o Single Euro Payments Area (SEPA), Gemakkelijk om verrichtingen met bankkaarten te
doen naar alle SEPA-landen, ook buiten eurozone. 28 lidstaten van de EU + 4 EVA-landen
(Ijsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland), Monaco en San Marino. Brexit=we
weten niet of GB een SEPA-land blijft.
Kredietkaart:
Visa, American Express, MasterCard, Diners Club
Debetkaart
Bancontact/Mister Cash
Elektronische overschrijvingen
Single Euro Payments Area (SEPA): Vanaf jaren ’80 kwam elektronisch betalingsverkeer op gang. Dit was
eerst een vrij gesloten markt, waardoor internationale betalingen en samenwerkingen tussen banken
bemoeilijkt werden.
, 2
Onder impuls van de ECB ontstond een Europese betaalzone = SEPA.
Hierdoor is het mogelijk om van op een betaalrekening in gelijk wel SEPA-land overschrijvingen,
opdrachten en verrichtingen met betaalkaarten te doen.
Nieuwe betaalmethoden: - Kredietkaart: Visa, American Express, MasterCard, Diners Club
-Debetkaart: Bancontact/Mister Cash
- Elektronisch geld (e-money) = digitale equivalent van contant geld.
- Sms’en, RFID (contactloos betalen), PingPing, smartphone (apps)
- Elektronische identiteitskaart = e-ID
- Bpaid = oplaadbare kredietkaart
- ReTiBo-systeem = chipsysteem voor openbaar vervoer
- PaschiCombo = zo veel mogelijk toepassingen op één kaart
ACTUELE DATA:
Hoe betaalt de Belg?
o
https://www.ecb.europa.eu/press/key/date/2018/html/ecb.sp180208.en.html
6.1.3 Geldsubstitutie-geldschepping
Geldsubstitutie: omzetten van chartaal geld in giraal geld (en omgekeerd) zonder dat de maatschappelijke
geldhoeveelheid wijzigt.
Geldschepping of -creatie: elke handeling waardoor de maatschappelijke geldhoeveelheid in een land
aangroeit. Bij vermindering is er geldvernietiging.
Vormen van geldschepping:
Emissie van bankbiljetten door de ECB.
o ECB heeft een monopolie om bankbiljetten uit te geven.
o ECB = bank van de depositobanken = lender of last resort: ECB kreeg de rol de
kredietinstellingen te hulp te snellen igv tijdelijke liquiditeitsproblemen
Uitgifte van munten via de nationale centrale banken vd eurozone.
o Onbelangrijke vorm aangezien muntstukken een klein deel uitmaken van de geldstroom
Export > import
o Er is dus een overschot van vreemde valuta, het Eurosysteem koopt dan deze vreemde
deviezen op tegen EUR. Daardoor verhoogt het aanbod van EUR op de geldmarkt.
Kredietverstrekkingen van de kredietinstellingen aan de bedrijven, gezinnen en de overheid
Geldscheppings- of kredietmultiplicator: coëfficiënt waarmee men het oorspronkelijke deposito
in chartaal geld bij een bank moet vermenigvuldigen om de totale maatschappelijke hoeveelheid
te bepalen.
, 3
6.1.4 Vraag naar en aanbod van geld (ZS)
Vraag naar geld
Gezinnen vragen geld voor consumptie, investeringen in woningen en beleggingen.
Bedrijven vragen geld voor de financiering van hun investeringen.
De overheid vraagt geld wanneer haar uitgaven haar inkomsten overtreffen.
Open economie: ook vraag naar geld als gevolg van kapitaaluitvoer.
Aanbod van geld
Besparingen van de gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland (hangt af van het beschikbare
gezinsinkomen, bedrijfswinst indien de overheidsbegroting een overschot vertoonten
kapitaalinvoer)
Geldcreatie
De vermogensmarkt is een markt waar vraag naar en aanbod van geld elkaar ontmoeten.
De rente is de prijs voor het gebruik van geld, als het rentepercentage gecorrigeerd is met het
inflatiepercentage krijgen we de reële rentevoet. De vermogensmarkt kan worden onderverdeeld in de
geld-en de kapitaalmarkt.
De geldmarkt is de markt waar professionelen uit de financiële sector tijdelijk en tegen vergoeding
liquiditeiten beleggen bij andere professionelen. Op deze markt opereert de ECB. Via het inzetten van
monetaire beleidsinstrumenten stuurt zij de geldmarktrente.
De kapitaalmarkt is de markt waar vermogenstitels met een looptijd van meer dan één jaar worden
verhandeld => Aandelenmarkt
, 4
=> Obligatiemarkt
Nieuwe emissies = primaire markt
Bestaande effecten = secundaire markt
Normaal is de rente op lange termijn hoger dan die op korte termijn.
In het omgekeerde geval spreekt men van inverse rentestructuur.
6.1.5 Het monetaire evenwicht
De actieve geldsfeer:
o Geld voor dagelijkse betalingen
o Het blijft actief in de geldstroom = een
transactiemotief
De inactieve geldsfeer:
o Geld komt niet in omloop.
o Voorzorgsmotief = geld aan de kant voor
noodgeval
o Speculatiemotief = men verwacht een stijging van de rente, of een daling vd aandelen en
prijzen
Huishoudens kunnen dus hun geld: a) Oppotten: van actieve naar inactieve geldsfeer
b) Ontpotten: van inactieve naar actieve geldsfeer
Omloopsnelheid van het geld: aantal keer dat geld in een jaar gebruikt wordt om goederen en diensten
aan te kopen, bij oppotting neemt de omloopsnelheid af en bij ontpotting toe.
De geldstroom: De maatschappelijke geldhoeveelheid (M) vermenigvuldigd met de omloopsnelheid (V)
van het geld = alle betalingen die in een jaar zijn gedaan = geldstroom (MV)
Als de omloopsnelheid van het geld groter wordt, is er ontpotting.
De geldstroom neemt toe = inflatoire krachten.
Als de geldhoeveelheid kleiner wordt was er geldvernietiging.
De omloopsnelheid wordt kleiner, de geldstroom neemt dus af = deflatoire krachten.
Monetair evenwicht: Geldstroom is in de tijd niet veranderd, dit is wanneer de inflatoire krachten de
deflatoire krachten neutraliseren. Schemaatjes van belang van Fischer
Goederenstroom: gemiddelde prijsniveau van alle transacties x aantal ruiltransacties in een jaar = PT
De geldstroom moet gelijk zijn aan de goederenstroom = de ruil- of verkeersvergelijking (foto)
