INLEIDING IN DE CRIMINOLOGIE:
Inhoudsopgave
Inleiding: Wat is criminologie?.........................................................................................................................................................6
Definities:.............................................................................................................................................................................................. 6
3 hoofdthema’s:................................................................................................................................................................................... 6
Verschillende methodes, uitgangspunten en aanpak:..........................................................................................................................6
Hoofdstuk 1: criminologie als ‘een huis met vele kamers’:.............................................................................................................7
1. Het materiële voorwerp van de criminologie: ‘criminaliteit’............................................................................................................7
1.1 ‘Criminaliteit’ in wezen betwist?................................................................................................................................................ 7
1.2 De legalistische definitie van criminaliteit, de beperkingen ervan, en de constructivistische reacties erop.............................7
1.3 Alternatieve definities en concepten:........................................................................................................................................ 8
2. Het formele voorwerp van de criminologie:.....................................................................................................................................8
3. De criminologie als zelfstandige discipline:...................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 2: inleiding tot de wetenschapsfilosofie:.....................................................................................................................10
1. Assumpties over kennis:................................................................................................................................................................. 10
1.1 Ontologie:................................................................................................................................................................................. 10
1.2 Epistemologie:.......................................................................................................................................................................... 11
1.3 Methodologie:.......................................................................................................................................................................... 11
2. Paradigmata in de criminologie...................................................................................................................................................... 12
2.1 Positivisme:............................................................................................................................................................................... 12
2.2 Constructivisme:....................................................................................................................................................................... 12
2.3 Realisme................................................................................................................................................................................... 12
2.4 Conclusie:................................................................................................................................................................................. 12
Hoofdstuk 3: gegevensbronnen voor criminologen:.....................................................................................................................14
1. historische achtergrond:................................................................................................................................................................. 14
2. officiële criminaliteitscijfers:........................................................................................................................................................... 14
2.1 officiële criminaliteitscijfers in België:......................................................................................................................................14
2.2 Officiële criminaliteitscijfers in internationale context:...........................................................................................................15
2.3 sterktes en beperkingen van officiële criminaliteitscijfers:......................................................................................................15
3. onderzoek bij daders: zelfrapportagestudies:................................................................................................................................16
3.1 Alemeen geldende bevindingen voor de criminologie afkomstig uit zelfrapportages.............................................................16
3.2 sterktes en beperkingen van zelfrapportages:.........................................................................................................................16
4. onderzoek naar slachtofferschap: slachtofferenquêtes:................................................................................................................17
4.1 de VEILIGHEIDSMONITOR:........................................................................................................................................................ 17
4.2 international crime victimization survey (icvs).........................................................................................................................17
4.3 sterktes en beperkingen van slachtofferenquêtes:..................................................................................................................18
4.4 de resultaten van de Belgische veiligheidsmonitor OVER veiligheid........................................................................................18
4.5 gevaren/pijnpunten bij het onderzoek rond onveiligheidsgevoelens:.....................................................................................18
Hoofdstuk 4: veelvoorkomende criminaliteit:...............................................................................................................................18
1. Wat is veelvoorkomende criminaliteit?.......................................................................................................................................... 19
2. Hoe drukken we het voorkomen van criminologische feiten uit? enkele kernbegrippen:.............................................................19
3. recente cijfers en trends, met een focus op België:.......................................................................................................................20
3.1 eigendomscriminalitiet:............................................................................................................................................................ 20
3.2 persoonscriminaliteit:............................................................................................................................................................... 21
3.3 Het ‘speciale geval’ van moord en doodslag............................................................................................................................21
3.4 jeugddelinquentie:................................................................................................................................................................... 21
4. internationale en historische trends:..............................................................................................................................................22
4.1 daling van geweldscriminaliteit over de eeuwen:....................................................................................................................22
4.2 de ‘crime drop’:........................................................................................................................................................................ 22
4.3 hoe verhoudt België zich t.o.v. andere landen?.......................................................................................................................23
Hoofdstuk 5: geroganiseerde misdaad en organisatiecriminaliteit..............................................................................................24
1
, inleiding:............................................................................................................................................................................................. 24
1. georganiseerde misdaad:................................................................................................................................................................ 24
2. Maffia-achtige organisaties:........................................................................................................................................................... 25
3. Illegale markten/activteiten en hun actoren:.................................................................................................................................26
4. Organisatiecriminaliteit:................................................................................................................................................................. 27
Hoofdstuk 6: Criminaliteit en de media:........................................................................................................................................29
Inleiding:............................................................................................................................................................................................. 29
1. frequentie en beelden van criminaliteit in de media:....................................................................................................................29
1.1 De frequentie, representaties en vertekeningen van criminaliteit in het tv-nieuws:...............................................................30
1.2 De frequentie, representaties en vertekeningen van criminaliteit in populaire cultuur:.........................................................30
1.3 Patronen i/d karakteristieken v/d weergegeven criminaliteit in media-inhoud algemeen:....................................................31
2. de oorzaken van mediarepresentaties van criminaliteit:...............................................................................................................31
2.1 Benaderingen in de berichtgeving van criminaliteitsnieuws:...................................................................................................31
2.2 Nieuwswaardigheid:................................................................................................................................................................. 32
2.3 andere elementen van belang bij nieuwsselectie:...................................................................................................................33
2.4 agendasetting en framing:........................................................................................................................................................33
3. de gevolgen van mediarepresentaties van criminaliteit:................................................................................................................34
3.1 Is de media criminogeen?......................................................................................................................................................... 34
3.2 gerbner’s cultivatietheorie en -effecten:..................................................................................................................................34
3.3. moral panics:........................................................................................................................................................................... 35
3.4. ‘positieve’ relatie tussen criminaliteit en de media:...............................................................................................................36
Hoofdstuk 7: eigenaardigheden van het criminologisch onderzoek:............................................................................................37
1. verborgen populaties:..................................................................................................................................................................... 37
2. dark number en pakkans:............................................................................................................................................................... 37
3. scheve verdeling van criminaliteit:................................................................................................................................................. 37
4. ethische belemmeringen:............................................................................................................................................................... 37
5. afhankelijkheid van overheid:.........................................................................................................................................................37
Hoofdstuk 8: kenmerken van het positivistisch criminologisch onderzoek:.................................................................................39
1. empirisch kennen:.......................................................................................................................................................................... 39
2. determinisme:................................................................................................................................................................................. 39
3. reductionisme:................................................................................................................................................................................ 40
4. wetenschap als het gebruik van de wetenschappelijke methode:.................................................................................................41
5. wetenschap als een onderneming gegrond in theorie:..................................................................................................................41
Hoofdstuk 9: kwantitatief onderzoek:...........................................................................................................................................42
1. het onderzoeksjargon van kwantificerend onderzoek, de hoofdbegrippen:..................................................................................42
1.1. Probleemstelling of onderzoeksvraag:....................................................................................................................................42
1.2. Soorten onderzoeksvragen:.....................................................................................................................................................42
1.3. theorie, concepten en variabelen:..........................................................................................................................................43
1.4. kwantitatieve dataverzameling:..............................................................................................................................................44
1.5. Kwaliteitscriteria: betrouwbaarheid en validiteit:...................................................................................................................45
Hoofdstuk 10: De kwalitatieve onderzoeksbenadering in de criminologie:..................................................................................47
inleiding:............................................................................................................................................................................................. 47
1. datacollectie en -analyse:............................................................................................................................................................... 47
1.1. datacollectie:........................................................................................................................................................................... 47
1.2. kwalitatieve databronnen:...................................................................................................................................................... 48
1.3. data-analyse:........................................................................................................................................................................... 49
2. kwalitatieve onderzoeksmethoden:............................................................................................................................................... 49
2.1. het biografisch onderzoek:...................................................................................................................................................... 50
2.2. Het fenomenologisch onderzoek:........................................................................................................................................... 50
2.3. Grounded theory:.................................................................................................................................................................... 50
2.4. Etnografisch onderzoek:.......................................................................................................................................................... 51
2.5. De casestudy (gevalsstudie):................................................................................................................................................... 51
2.6. Actie-onderzoek:..................................................................................................................................................................... 52
3. verschillen met kwantitatief onderzoek:........................................................................................................................................52
3.1. verschillen in ontologie en epistemologie:..............................................................................................................................52
2
, 3.2. Verschillen in waardenkeuzes en onderzoeksobjecten:..........................................................................................................53
3.3. Verschillen in methodologische benadering, kwaliteitscriteria en eindproducten:................................................................54
Hoofdstuk 11: De klassieke school:...............................................................................................................................................56
inleiding:............................................................................................................................................................................................. 56
1. historische en filosofische achtergronden van het klassieke denken:............................................................................................56
1.1. sociaal contract denken:..........................................................................................................................................................56
1.2. utilitarisme:............................................................................................................................................................................. 57
1.3. epistemologische benaderingen:............................................................................................................................................57
2. beccaria en zijn Dei delitti e delle pene:......................................................................................................................................... 57
2.1. filosofische uitgangspunten van Beccaria’s werk:...................................................................................................................57
2.2. de rol van de wetgever en rechters volgens Beccaria:............................................................................................................57
2.3. Beccaria’s beginselen van het strafrecht:................................................................................................................................58
2.4. Beccaria’s voorstellingen rond preventie:...............................................................................................................................59
3. Bentham en het panopticonmodel:................................................................................................................................................59
Hoofdstuk 12: Het ontstaan v/h criminologische positivisme en de 1 ste ontwikkeling v/d criminologie:.....................................60
inleiding: wat is het (criminologische) positivisme?...........................................................................................................................60
1. historische aanleidingen tot het ontstaat van het positivistische paradigma:...............................................................................60
1.1. industriële revolutie:............................................................................................................................................................... 60
1.2. wetenschappelijke ontwikkelingen:........................................................................................................................................60
1.3. de eerste empirische onderzoeken:........................................................................................................................................61
2. Lombroso en de Italiaanse school: bio-antropologische oorzaken van criminaliteit:.....................................................................61
2.1. Cesare Lombroso en zijn theorie van de geboren misdadiger:...............................................................................................61
2.2. Lombroso’s verdere ontwikkeling van zijn theorie:.................................................................................................................62
2.3. Lomroso’s beleidsaanbevelingen:........................................................................................................................................... 62
2.4. evaluatie van Lobroso’s oeuvre:.............................................................................................................................................. 63
2.5. lombroso’s Italiaanse medestanders: Ferri en Garofalo:........................................................................................................63
3. de Franse ‘school’: sociologische oorzaken van criminaliteit:........................................................................................................63
3.1. alexandre lacassagne:.............................................................................................................................................................. 63
3.2. Gabriel Tarde:.......................................................................................................................................................................... 63
3.3. Emile Durkheim:...................................................................................................................................................................... 64
3.4. evaluatie van Durkheim’s werk en van de Franse school:.......................................................................................................65
4. de ontwikkeling v/d criminologie in Duitstalig Europa:..................................................................................................................65
4.1. Franz von Liszt:........................................................................................................................................................................ 65
4.2. Grosz en de Kriminalpsychologie:............................................................................................................................................65
4.3. Lenz en de Kriminalbiologie:....................................................................................................................................................65
4.4. evaluatie van de dUITSTALIGE CRIMINOLOGEN:.....................................................................................................................66
5. de ontwikkeling van de criminolgoie in Nederland en België:........................................................................................................66
6. de ontwikkeling van de criminologie in het Verenigd Koninkrijk:...................................................................................................67
7. de ontwikkeling van de criminologie in de Verenigde staten:........................................................................................................67
8. conclusie:........................................................................................................................................................................................ 67
Hoofdstuk 13: het moderne sociologische positivisme:................................................................................................................69
1. de Chicago school en haar sociale desorganisatie theorie:............................................................................................................69
1.1. de theoretische uitgangspunten van THomas, Park en Burgess:............................................................................................69
1.2. de empirische studies van SHaw, McKay en collega’s:............................................................................................................69
1.3. evaluatie van de sociale desorganisatie theorie en latere ontwikkelingen:............................................................................69
2. Sutherlands differentiële associatietheorie:...................................................................................................................................70
3. Mertons anomie- en straintheorie:................................................................................................................................................ 70
4. Subcultuurtheorieën:...................................................................................................................................................................... 71
4.1. Cohens Delinquent boys.......................................................................................................................................................... 71
4.2. Cloward en Ohlins Delinquency and Opportunity: A Theory of Delinquent Gangs:................................................................71
4.3. latere ontwikkelingen van de subcultuurtheorieën:...............................................................................................................71
5. controletheorieën:.......................................................................................................................................................................... 72
5.1. hirschi’s sociale bindingentheorie:..........................................................................................................................................72
5.2. Gottfredson en Hirschi’s zelfcontroletheorie:.........................................................................................................................72
5.3. evaluatie van de controletheorieën:....................................................................................................................................... 72
3
, intermezzo: drie uitdagingen voor het sociologische positivisme:.....................................................................................................73
hoofdstuk 14: de Labelingsbenadering:.........................................................................................................................................74
1. het filosofische uitgangspunt van de labeling:............................................................................................................................... 74
2. Labeling: de sociale constructie van criminaliteit:..........................................................................................................................74
2.1. de belangrijkste auteurs binnen de labelingsbenadering:.......................................................................................................74
2.2. evaluatie van de labelingsbenadering:....................................................................................................................................74
Hoofdstuk 15: De kritische criminologie:.......................................................................................................................................76
1. conflicttheorieën:............................................................................................................................................................................ 76
2. radicale en kritische criminologie:..................................................................................................................................................77
2.1. De kritische criminologie in de Verenigde staten:...................................................................................................................77
2.2. Michel Foucault: een atypische kritische wetenschapper:......................................................................................................77
2.3. Evaluatie kritische criminologie:..............................................................................................................................................78
3. feministisch criminologische benaderingen:.................................................................................................................................. 78
3.1. Vrouwelijke emancipatie en criminaliteit:...............................................................................................................................78
3.2. Patriarchie en criminaliteit:..................................................................................................................................................... 78
3.3. vrouwelijk slachtofferschap:....................................................................................................................................................79
3.4. evaluatie feministische criminologie:......................................................................................................................................79
Hoofdstuk 16: neoklassieke benaderingen:..................................................................................................................................80
1. de rationele keuzetheorie:.............................................................................................................................................................. 80
2. de routine activiteiten theorie:....................................................................................................................................................... 80
3. de omgevingscriminologie:............................................................................................................................................................. 81
4. conservatief rechts:........................................................................................................................................................................ 81
5. Just deserts:.................................................................................................................................................................................... 82
6. herwaardering van de deterrence principes:................................................................................................................................. 82
7. Evaluatie van neoklassieke stroming:............................................................................................................................................. 82
Hoofstuk 17: het moderne en hedendaagse psychologisch positivisme:.....................................................................................84
Inleiding Biologische stroming:........................................................................................................................................................... 84
1. de kenmerken van het hedendaagse biosociale positivisme:.........................................................................................................84
2. onderzoek naar biosociale correlaten voor antisociaal gedrag:.....................................................................................................84
2.1. genetisch onderzoek:.............................................................................................................................................................. 84
2.2. neurofysiologisch onderzoek:.................................................................................................................................................. 86
2.3. chemische factoren: neurotransmitters en hormoononderzoek:...........................................................................................86
2.4. geboortefactoren:................................................................................................................................................................... 87
3. toekomstige uitdagingen en etische overwegingen:......................................................................................................................87
hoofdstuk 18: het moderne en hedendaagse psychologisch positivisme:....................................................................................88
inleiding:............................................................................................................................................................................................. 88
1. wijsgerige psychologie en psychodynamische theorieën:..............................................................................................................88
2. gedrags- en leerpsychologie:.......................................................................................................................................................... 88
2.1. klassieke conditionering:......................................................................................................................................................... 88
2.2. operante conditionering:.........................................................................................................................................................89
2.3. sociaal (observationeel) leren:................................................................................................................................................ 89
3. cognitieve psychologie:................................................................................................................................................................... 90
4. persoonlijkheidspsychologie:.......................................................................................................................................................... 90
5. sociale psychologie:........................................................................................................................................................................ 90
Hoofdstuk 19: nieuwe tendensen in de criminologie:...................................................................................................................91
1. Geïntegreerde theorieën:............................................................................................................................................................... 91
2. ontwikkelingscriminologie:............................................................................................................................................................. 91
2.1. Moffitts Developmental theory of crime:................................................................................................................................92
2.2. Sampson en Laubs Life course theory of crime:......................................................................................................................92
Hoofdstuk 20: criminaliteits- en veiligheidsbeleid in België:.........................................................................................................93
1. fasen en actoren van het criminaliteitsbeleid:............................................................................................................................... 93
1.1. criminalisering:........................................................................................................................................................................ 93
1.2. identificatie van criminaliteitsbeleidsprioriteiten:..................................................................................................................93
1.3. opsporing van criminaliteit:..................................................................................................................................................... 93
1.4. vervolging:............................................................................................................................................................................... 94
4
Inhoudsopgave
Inleiding: Wat is criminologie?.........................................................................................................................................................6
Definities:.............................................................................................................................................................................................. 6
3 hoofdthema’s:................................................................................................................................................................................... 6
Verschillende methodes, uitgangspunten en aanpak:..........................................................................................................................6
Hoofdstuk 1: criminologie als ‘een huis met vele kamers’:.............................................................................................................7
1. Het materiële voorwerp van de criminologie: ‘criminaliteit’............................................................................................................7
1.1 ‘Criminaliteit’ in wezen betwist?................................................................................................................................................ 7
1.2 De legalistische definitie van criminaliteit, de beperkingen ervan, en de constructivistische reacties erop.............................7
1.3 Alternatieve definities en concepten:........................................................................................................................................ 8
2. Het formele voorwerp van de criminologie:.....................................................................................................................................8
3. De criminologie als zelfstandige discipline:...................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 2: inleiding tot de wetenschapsfilosofie:.....................................................................................................................10
1. Assumpties over kennis:................................................................................................................................................................. 10
1.1 Ontologie:................................................................................................................................................................................. 10
1.2 Epistemologie:.......................................................................................................................................................................... 11
1.3 Methodologie:.......................................................................................................................................................................... 11
2. Paradigmata in de criminologie...................................................................................................................................................... 12
2.1 Positivisme:............................................................................................................................................................................... 12
2.2 Constructivisme:....................................................................................................................................................................... 12
2.3 Realisme................................................................................................................................................................................... 12
2.4 Conclusie:................................................................................................................................................................................. 12
Hoofdstuk 3: gegevensbronnen voor criminologen:.....................................................................................................................14
1. historische achtergrond:................................................................................................................................................................. 14
2. officiële criminaliteitscijfers:........................................................................................................................................................... 14
2.1 officiële criminaliteitscijfers in België:......................................................................................................................................14
2.2 Officiële criminaliteitscijfers in internationale context:...........................................................................................................15
2.3 sterktes en beperkingen van officiële criminaliteitscijfers:......................................................................................................15
3. onderzoek bij daders: zelfrapportagestudies:................................................................................................................................16
3.1 Alemeen geldende bevindingen voor de criminologie afkomstig uit zelfrapportages.............................................................16
3.2 sterktes en beperkingen van zelfrapportages:.........................................................................................................................16
4. onderzoek naar slachtofferschap: slachtofferenquêtes:................................................................................................................17
4.1 de VEILIGHEIDSMONITOR:........................................................................................................................................................ 17
4.2 international crime victimization survey (icvs).........................................................................................................................17
4.3 sterktes en beperkingen van slachtofferenquêtes:..................................................................................................................18
4.4 de resultaten van de Belgische veiligheidsmonitor OVER veiligheid........................................................................................18
4.5 gevaren/pijnpunten bij het onderzoek rond onveiligheidsgevoelens:.....................................................................................18
Hoofdstuk 4: veelvoorkomende criminaliteit:...............................................................................................................................18
1. Wat is veelvoorkomende criminaliteit?.......................................................................................................................................... 19
2. Hoe drukken we het voorkomen van criminologische feiten uit? enkele kernbegrippen:.............................................................19
3. recente cijfers en trends, met een focus op België:.......................................................................................................................20
3.1 eigendomscriminalitiet:............................................................................................................................................................ 20
3.2 persoonscriminaliteit:............................................................................................................................................................... 21
3.3 Het ‘speciale geval’ van moord en doodslag............................................................................................................................21
3.4 jeugddelinquentie:................................................................................................................................................................... 21
4. internationale en historische trends:..............................................................................................................................................22
4.1 daling van geweldscriminaliteit over de eeuwen:....................................................................................................................22
4.2 de ‘crime drop’:........................................................................................................................................................................ 22
4.3 hoe verhoudt België zich t.o.v. andere landen?.......................................................................................................................23
Hoofdstuk 5: geroganiseerde misdaad en organisatiecriminaliteit..............................................................................................24
1
, inleiding:............................................................................................................................................................................................. 24
1. georganiseerde misdaad:................................................................................................................................................................ 24
2. Maffia-achtige organisaties:........................................................................................................................................................... 25
3. Illegale markten/activteiten en hun actoren:.................................................................................................................................26
4. Organisatiecriminaliteit:................................................................................................................................................................. 27
Hoofdstuk 6: Criminaliteit en de media:........................................................................................................................................29
Inleiding:............................................................................................................................................................................................. 29
1. frequentie en beelden van criminaliteit in de media:....................................................................................................................29
1.1 De frequentie, representaties en vertekeningen van criminaliteit in het tv-nieuws:...............................................................30
1.2 De frequentie, representaties en vertekeningen van criminaliteit in populaire cultuur:.........................................................30
1.3 Patronen i/d karakteristieken v/d weergegeven criminaliteit in media-inhoud algemeen:....................................................31
2. de oorzaken van mediarepresentaties van criminaliteit:...............................................................................................................31
2.1 Benaderingen in de berichtgeving van criminaliteitsnieuws:...................................................................................................31
2.2 Nieuwswaardigheid:................................................................................................................................................................. 32
2.3 andere elementen van belang bij nieuwsselectie:...................................................................................................................33
2.4 agendasetting en framing:........................................................................................................................................................33
3. de gevolgen van mediarepresentaties van criminaliteit:................................................................................................................34
3.1 Is de media criminogeen?......................................................................................................................................................... 34
3.2 gerbner’s cultivatietheorie en -effecten:..................................................................................................................................34
3.3. moral panics:........................................................................................................................................................................... 35
3.4. ‘positieve’ relatie tussen criminaliteit en de media:...............................................................................................................36
Hoofdstuk 7: eigenaardigheden van het criminologisch onderzoek:............................................................................................37
1. verborgen populaties:..................................................................................................................................................................... 37
2. dark number en pakkans:............................................................................................................................................................... 37
3. scheve verdeling van criminaliteit:................................................................................................................................................. 37
4. ethische belemmeringen:............................................................................................................................................................... 37
5. afhankelijkheid van overheid:.........................................................................................................................................................37
Hoofdstuk 8: kenmerken van het positivistisch criminologisch onderzoek:.................................................................................39
1. empirisch kennen:.......................................................................................................................................................................... 39
2. determinisme:................................................................................................................................................................................. 39
3. reductionisme:................................................................................................................................................................................ 40
4. wetenschap als het gebruik van de wetenschappelijke methode:.................................................................................................41
5. wetenschap als een onderneming gegrond in theorie:..................................................................................................................41
Hoofdstuk 9: kwantitatief onderzoek:...........................................................................................................................................42
1. het onderzoeksjargon van kwantificerend onderzoek, de hoofdbegrippen:..................................................................................42
1.1. Probleemstelling of onderzoeksvraag:....................................................................................................................................42
1.2. Soorten onderzoeksvragen:.....................................................................................................................................................42
1.3. theorie, concepten en variabelen:..........................................................................................................................................43
1.4. kwantitatieve dataverzameling:..............................................................................................................................................44
1.5. Kwaliteitscriteria: betrouwbaarheid en validiteit:...................................................................................................................45
Hoofdstuk 10: De kwalitatieve onderzoeksbenadering in de criminologie:..................................................................................47
inleiding:............................................................................................................................................................................................. 47
1. datacollectie en -analyse:............................................................................................................................................................... 47
1.1. datacollectie:........................................................................................................................................................................... 47
1.2. kwalitatieve databronnen:...................................................................................................................................................... 48
1.3. data-analyse:........................................................................................................................................................................... 49
2. kwalitatieve onderzoeksmethoden:............................................................................................................................................... 49
2.1. het biografisch onderzoek:...................................................................................................................................................... 50
2.2. Het fenomenologisch onderzoek:........................................................................................................................................... 50
2.3. Grounded theory:.................................................................................................................................................................... 50
2.4. Etnografisch onderzoek:.......................................................................................................................................................... 51
2.5. De casestudy (gevalsstudie):................................................................................................................................................... 51
2.6. Actie-onderzoek:..................................................................................................................................................................... 52
3. verschillen met kwantitatief onderzoek:........................................................................................................................................52
3.1. verschillen in ontologie en epistemologie:..............................................................................................................................52
2
, 3.2. Verschillen in waardenkeuzes en onderzoeksobjecten:..........................................................................................................53
3.3. Verschillen in methodologische benadering, kwaliteitscriteria en eindproducten:................................................................54
Hoofdstuk 11: De klassieke school:...............................................................................................................................................56
inleiding:............................................................................................................................................................................................. 56
1. historische en filosofische achtergronden van het klassieke denken:............................................................................................56
1.1. sociaal contract denken:..........................................................................................................................................................56
1.2. utilitarisme:............................................................................................................................................................................. 57
1.3. epistemologische benaderingen:............................................................................................................................................57
2. beccaria en zijn Dei delitti e delle pene:......................................................................................................................................... 57
2.1. filosofische uitgangspunten van Beccaria’s werk:...................................................................................................................57
2.2. de rol van de wetgever en rechters volgens Beccaria:............................................................................................................57
2.3. Beccaria’s beginselen van het strafrecht:................................................................................................................................58
2.4. Beccaria’s voorstellingen rond preventie:...............................................................................................................................59
3. Bentham en het panopticonmodel:................................................................................................................................................59
Hoofdstuk 12: Het ontstaan v/h criminologische positivisme en de 1 ste ontwikkeling v/d criminologie:.....................................60
inleiding: wat is het (criminologische) positivisme?...........................................................................................................................60
1. historische aanleidingen tot het ontstaat van het positivistische paradigma:...............................................................................60
1.1. industriële revolutie:............................................................................................................................................................... 60
1.2. wetenschappelijke ontwikkelingen:........................................................................................................................................60
1.3. de eerste empirische onderzoeken:........................................................................................................................................61
2. Lombroso en de Italiaanse school: bio-antropologische oorzaken van criminaliteit:.....................................................................61
2.1. Cesare Lombroso en zijn theorie van de geboren misdadiger:...............................................................................................61
2.2. Lombroso’s verdere ontwikkeling van zijn theorie:.................................................................................................................62
2.3. Lomroso’s beleidsaanbevelingen:........................................................................................................................................... 62
2.4. evaluatie van Lobroso’s oeuvre:.............................................................................................................................................. 63
2.5. lombroso’s Italiaanse medestanders: Ferri en Garofalo:........................................................................................................63
3. de Franse ‘school’: sociologische oorzaken van criminaliteit:........................................................................................................63
3.1. alexandre lacassagne:.............................................................................................................................................................. 63
3.2. Gabriel Tarde:.......................................................................................................................................................................... 63
3.3. Emile Durkheim:...................................................................................................................................................................... 64
3.4. evaluatie van Durkheim’s werk en van de Franse school:.......................................................................................................65
4. de ontwikkeling v/d criminologie in Duitstalig Europa:..................................................................................................................65
4.1. Franz von Liszt:........................................................................................................................................................................ 65
4.2. Grosz en de Kriminalpsychologie:............................................................................................................................................65
4.3. Lenz en de Kriminalbiologie:....................................................................................................................................................65
4.4. evaluatie van de dUITSTALIGE CRIMINOLOGEN:.....................................................................................................................66
5. de ontwikkeling van de criminolgoie in Nederland en België:........................................................................................................66
6. de ontwikkeling van de criminologie in het Verenigd Koninkrijk:...................................................................................................67
7. de ontwikkeling van de criminologie in de Verenigde staten:........................................................................................................67
8. conclusie:........................................................................................................................................................................................ 67
Hoofdstuk 13: het moderne sociologische positivisme:................................................................................................................69
1. de Chicago school en haar sociale desorganisatie theorie:............................................................................................................69
1.1. de theoretische uitgangspunten van THomas, Park en Burgess:............................................................................................69
1.2. de empirische studies van SHaw, McKay en collega’s:............................................................................................................69
1.3. evaluatie van de sociale desorganisatie theorie en latere ontwikkelingen:............................................................................69
2. Sutherlands differentiële associatietheorie:...................................................................................................................................70
3. Mertons anomie- en straintheorie:................................................................................................................................................ 70
4. Subcultuurtheorieën:...................................................................................................................................................................... 71
4.1. Cohens Delinquent boys.......................................................................................................................................................... 71
4.2. Cloward en Ohlins Delinquency and Opportunity: A Theory of Delinquent Gangs:................................................................71
4.3. latere ontwikkelingen van de subcultuurtheorieën:...............................................................................................................71
5. controletheorieën:.......................................................................................................................................................................... 72
5.1. hirschi’s sociale bindingentheorie:..........................................................................................................................................72
5.2. Gottfredson en Hirschi’s zelfcontroletheorie:.........................................................................................................................72
5.3. evaluatie van de controletheorieën:....................................................................................................................................... 72
3
, intermezzo: drie uitdagingen voor het sociologische positivisme:.....................................................................................................73
hoofdstuk 14: de Labelingsbenadering:.........................................................................................................................................74
1. het filosofische uitgangspunt van de labeling:............................................................................................................................... 74
2. Labeling: de sociale constructie van criminaliteit:..........................................................................................................................74
2.1. de belangrijkste auteurs binnen de labelingsbenadering:.......................................................................................................74
2.2. evaluatie van de labelingsbenadering:....................................................................................................................................74
Hoofdstuk 15: De kritische criminologie:.......................................................................................................................................76
1. conflicttheorieën:............................................................................................................................................................................ 76
2. radicale en kritische criminologie:..................................................................................................................................................77
2.1. De kritische criminologie in de Verenigde staten:...................................................................................................................77
2.2. Michel Foucault: een atypische kritische wetenschapper:......................................................................................................77
2.3. Evaluatie kritische criminologie:..............................................................................................................................................78
3. feministisch criminologische benaderingen:.................................................................................................................................. 78
3.1. Vrouwelijke emancipatie en criminaliteit:...............................................................................................................................78
3.2. Patriarchie en criminaliteit:..................................................................................................................................................... 78
3.3. vrouwelijk slachtofferschap:....................................................................................................................................................79
3.4. evaluatie feministische criminologie:......................................................................................................................................79
Hoofdstuk 16: neoklassieke benaderingen:..................................................................................................................................80
1. de rationele keuzetheorie:.............................................................................................................................................................. 80
2. de routine activiteiten theorie:....................................................................................................................................................... 80
3. de omgevingscriminologie:............................................................................................................................................................. 81
4. conservatief rechts:........................................................................................................................................................................ 81
5. Just deserts:.................................................................................................................................................................................... 82
6. herwaardering van de deterrence principes:................................................................................................................................. 82
7. Evaluatie van neoklassieke stroming:............................................................................................................................................. 82
Hoofstuk 17: het moderne en hedendaagse psychologisch positivisme:.....................................................................................84
Inleiding Biologische stroming:........................................................................................................................................................... 84
1. de kenmerken van het hedendaagse biosociale positivisme:.........................................................................................................84
2. onderzoek naar biosociale correlaten voor antisociaal gedrag:.....................................................................................................84
2.1. genetisch onderzoek:.............................................................................................................................................................. 84
2.2. neurofysiologisch onderzoek:.................................................................................................................................................. 86
2.3. chemische factoren: neurotransmitters en hormoononderzoek:...........................................................................................86
2.4. geboortefactoren:................................................................................................................................................................... 87
3. toekomstige uitdagingen en etische overwegingen:......................................................................................................................87
hoofdstuk 18: het moderne en hedendaagse psychologisch positivisme:....................................................................................88
inleiding:............................................................................................................................................................................................. 88
1. wijsgerige psychologie en psychodynamische theorieën:..............................................................................................................88
2. gedrags- en leerpsychologie:.......................................................................................................................................................... 88
2.1. klassieke conditionering:......................................................................................................................................................... 88
2.2. operante conditionering:.........................................................................................................................................................89
2.3. sociaal (observationeel) leren:................................................................................................................................................ 89
3. cognitieve psychologie:................................................................................................................................................................... 90
4. persoonlijkheidspsychologie:.......................................................................................................................................................... 90
5. sociale psychologie:........................................................................................................................................................................ 90
Hoofdstuk 19: nieuwe tendensen in de criminologie:...................................................................................................................91
1. Geïntegreerde theorieën:............................................................................................................................................................... 91
2. ontwikkelingscriminologie:............................................................................................................................................................. 91
2.1. Moffitts Developmental theory of crime:................................................................................................................................92
2.2. Sampson en Laubs Life course theory of crime:......................................................................................................................92
Hoofdstuk 20: criminaliteits- en veiligheidsbeleid in België:.........................................................................................................93
1. fasen en actoren van het criminaliteitsbeleid:............................................................................................................................... 93
1.1. criminalisering:........................................................................................................................................................................ 93
1.2. identificatie van criminaliteitsbeleidsprioriteiten:..................................................................................................................93
1.3. opsporing van criminaliteit:..................................................................................................................................................... 93
1.4. vervolging:............................................................................................................................................................................... 94
4