INLEIDING IN DE SOCIOLOGIE:
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?.......................................................................................................3
Inleiding: over de eigen aard van de samenleving:.....................................................................................................................3
1.1. een beeld van een titel: (verklaring van naam v/h boek).....................................................................................................3
1.2. Het dagelijks leven door de sociologische lens:....................................................................................................................4
1.2.1. Selectieve waarneming:................................................................................................................................................4
1.2.2. Referentiekaders:..........................................................................................................................................................4
1.2.3. over sport:.....................................................................................................................................................................5
1.3. Een stap Verder:....................................................................................................................................................................5
1.3.1. echtscheiding:................................................................................................................................................................5
1.3.2. arbeid:............................................................................................................................................................................6
1.4. een eerste definitie van sociologie:......................................................................................................................................6
Hoofdstuk 2: De samenleving is een veld van tegengestelde krachten:.........................................................................................8
2.1. Individu en samenleving: een strijd van goed tegen kwaad?...............................................................................................8
2.2. De samenleving: een vat vol mogelijkheden en beperkingen:.............................................................................................8
2.3. Solidariteit versus strijd:.......................................................................................................................................................9
2.3.1. solidariteit en cohesie:...................................................................................................................................................9
2.3.2. Strijd en conflict:..........................................................................................................................................................10
2.4. Ongelijkheid versus gelijkheid:...........................................................................................................................................11
Hoofdstuk 3: Waarmee zijn sociologen bezig?..............................................................................................................................12
3.1. De sociologie, een wetenschap als (g)een ander?..............................................................................................................12
3.1.1. er is meer wetenschap onder de zon dan enkel natuurwetenschap:.........................................................................12
3.1.2. Laat de samenleving experimenten toe?....................................................................................................................13
3.2. Sociale feiten zijn dingen:...................................................................................................................................................13
3.3. Sociologie is niet normatief:...............................................................................................................................................13
3.4. Sociologie ontdekt en verruimt:.........................................................................................................................................14
3.5. De sociologie: een v/d huizen op het plein v/d samenleving, met verschillende kamers en de bijhorende ramen:........14
Hoofdstuk 4: Blokken uit de sociologische blokkendoos:.............................................................................................................15
4.1. sociaal handelen:................................................................................................................................................................15
4.2. interactie en communicatie:...............................................................................................................................................15
4.2.1. interactie:.....................................................................................................................................................................15
4.2.2. communicatie: verbaal en niet-verbaal:......................................................................................................................17
4.2.3. de impact van sociale media op de communicatie:....................................................................................................17
4.3. sociale relaties en posities, sociale rol en status :..............................................................................................................18
4.3.1. sociale relaties:............................................................................................................................................................18
4.3.2. sociale posities:............................................................................................................................................................18
4.3.3. de sociale status:..........................................................................................................................................................19
4.4. de sociale rol:......................................................................................................................................................................19
, 4.5. rolattributen en statussymbolen:.......................................................................................................................................20
Hoofdstuk 5: Een netwerk is geen groep:......................................................................................................................................21
5.1. sociale netwerken:..............................................................................................................................................................21
5.1.1. netwerken zijn kanalen waarlangs sociale goederen (kunnen) stromen:...................................................................21
5.1.2. Kenmerken van netwerken:.........................................................................................................................................21
5.2. groepen:..............................................................................................................................................................................23
5.2.1. een typologie als uitgansgpunt:...................................................................................................................................23
5.2.2. sociale categorie:.........................................................................................................................................................23
5.2.3. het samenzijn:..............................................................................................................................................................23
5.2.4. primaire groepen:........................................................................................................................................................23
5.2.5. de collectiviteit:............................................................................................................................................................24
5.3. referentiegroepen:..............................................................................................................................................................25
5.3.1. Comparatieve of vergelijkende referentiegroep.........................................................................................................25
5.3.2. Normatieve referentiegroep........................................................................................................................................25
5.4. groepen tss conflict en solidariteit:....................................................................................................................................25
Hoofdstuk 6: Moderne samenlevingen zijn altijd multicultureel:.................................................................................................27
6.1. Door de ogen van anderen:................................................................................................................................................27
6.2. waarvoor staat cultuur?......................................................................................................................................................27
6.3. cultuur met een grote en een kleine c:...............................................................................................................................27
6.4. cultuur: een patroon van waarden, normen, doeleinden en verwachtingen:...................................................................27
6.4.1. Waarden:.....................................................................................................................................................................28
6.4.2. Normen:.......................................................................................................................................................................29
6.4.3. Doeleinden:..................................................................................................................................................................29
6.4.4. verwachtingen:............................................................................................................................................................29
6.5. de ene cultuur is de andere niet:........................................................................................................................................29
6.5.1. verschillen tss hoge en lage cultuur:...........................................................................................................................29
6.5.2. dominante en gedomineerde culturen:......................................................................................................................30
6.5.3. verschillen in de tijd:....................................................................................................................................................30
6.5.4. Verschillen in de (sociale) ruimte:...............................................................................................................................30
, HOOFDSTUK 1: OP ONTDEKKINGSTOCHT DOOR EEN BEKEND GEBIED?
INLEIDING: OVER DE EIGEN AARD VAN DE SAMENLEVING:
Sociologie = letterlijk: ‘samenlevingskunde’ of ‘studie van de maatschappij’
o Latijnse ‘socius’: metgezel, bondgenoot, verbondene
o Griekse ‘logos’: een kunde, een studie, een manier van kijken
Maar: samenleving = groot geheel -> de definitie is een dooddoener
Oudste bevinding: manuscript door Emmanuel Joseph Sieyès (Frans religieus persoon) eind 18 de eeuw
o Werk gaat over dat hij de samenleving wil doorgronden (d.m.v. sociologie)
o Sociologie was toen zeer statisch, de samenleving ‘bewoog’ niet
o Volgens hem is sociologie een normatief concept
Iets dat moet nagestreefd worden, iets doelgericht
o Zijn idee: sociologie moet veranderingen teweegbrengen -> hij ging een hefboom zoeken om de samenleving te
veranderen
o Bekendste werk: de onderdrukking van het gewone volk en de ‘derde klasse’ kloeg hij aan
Bedacht een concept: volkssoevereiniteit
Auguste Comte (Franse filosoof): uitvinding sociologie wordt aan hem toegeschreven (bijna een halve eeuw later)
o Zijn definitie van sociologie: de beschrijvende, empirische wetenschap van de samenleving
o Empirisch: nadenken over de realiteit v/h leven, de samenleving beschrijven in al haar componenten
o Hij wou vormgeven aan de praktische onderwerpen
o Was een positivist: beschrijft de zaak zoals ze zich voordoet
Eerste 100 jaar na 18de eeuw: sociologie beschouwd als empirisch
’50-’70: sociologie wordt normatief
1.1. EEN BEELD VAN EEN TITEL: (VERKLARING VAN NAAM V/H BOEK)
Samenleving = een speelveld met spelregels en spelers
een geheel van regels/afspraken die tussen mensen worden gemaakt
o Niet iedereen heeft evenveel inspraak
o Speelveld: een manier om te spreken over zaken die veel mensen aanbelangen
Specifieke posities: verschillende posities i/d samenleving die verschillende kwaliteiten vereisen, waar verschillende regels
bij horen.
Specifieke rollen: de manier waarop je de positie invult is ook verschillend
Hogere of lagere status:
o Personen die over geld en/of kennis beschikken: hogergeplaatst i/d samenleving -> ook omgekeerd
o Status: plaats die iemand inneemt in de hiërarchie
o Toch iedereen in een samenleving even belangrijk voor een goede werking van de samenleving
Informatie en communicatie:
o Informatie = de grondstof die binnengebracht wordt in het proces van communicatie
o Communicatie: het proces van communicatie
Taakverdeling en hiërarchie:
o Taakverdeling: taken worden verdeeld tussen verschillende posities
o Hiërarchie: taken worden ook verdeeld onder een hiërarchie (bv. De baas en de medewerkers)
Ruimte rond het speelveld:
o Mensen achter de schermen bepalen vaak hoe de deelnemers aan het maatschappelijke spel zich gedragen
Bv. Ondernemers, politici, religieuze leiders, … die uitstippelen waar het naartoe moet met hun onderneming, hun
partij en het land, hun kerk, …
o Positie v/e socioloog: in de ‘tribune’
Neutrale waarnemers
Worden verwacht een volledige beschrijving te leveren v/d gebeurtenissen, te analyseren en te verklaren wat er
gebeurt op het maatschappelijke speelveld.
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?.......................................................................................................3
Inleiding: over de eigen aard van de samenleving:.....................................................................................................................3
1.1. een beeld van een titel: (verklaring van naam v/h boek).....................................................................................................3
1.2. Het dagelijks leven door de sociologische lens:....................................................................................................................4
1.2.1. Selectieve waarneming:................................................................................................................................................4
1.2.2. Referentiekaders:..........................................................................................................................................................4
1.2.3. over sport:.....................................................................................................................................................................5
1.3. Een stap Verder:....................................................................................................................................................................5
1.3.1. echtscheiding:................................................................................................................................................................5
1.3.2. arbeid:............................................................................................................................................................................6
1.4. een eerste definitie van sociologie:......................................................................................................................................6
Hoofdstuk 2: De samenleving is een veld van tegengestelde krachten:.........................................................................................8
2.1. Individu en samenleving: een strijd van goed tegen kwaad?...............................................................................................8
2.2. De samenleving: een vat vol mogelijkheden en beperkingen:.............................................................................................8
2.3. Solidariteit versus strijd:.......................................................................................................................................................9
2.3.1. solidariteit en cohesie:...................................................................................................................................................9
2.3.2. Strijd en conflict:..........................................................................................................................................................10
2.4. Ongelijkheid versus gelijkheid:...........................................................................................................................................11
Hoofdstuk 3: Waarmee zijn sociologen bezig?..............................................................................................................................12
3.1. De sociologie, een wetenschap als (g)een ander?..............................................................................................................12
3.1.1. er is meer wetenschap onder de zon dan enkel natuurwetenschap:.........................................................................12
3.1.2. Laat de samenleving experimenten toe?....................................................................................................................13
3.2. Sociale feiten zijn dingen:...................................................................................................................................................13
3.3. Sociologie is niet normatief:...............................................................................................................................................13
3.4. Sociologie ontdekt en verruimt:.........................................................................................................................................14
3.5. De sociologie: een v/d huizen op het plein v/d samenleving, met verschillende kamers en de bijhorende ramen:........14
Hoofdstuk 4: Blokken uit de sociologische blokkendoos:.............................................................................................................15
4.1. sociaal handelen:................................................................................................................................................................15
4.2. interactie en communicatie:...............................................................................................................................................15
4.2.1. interactie:.....................................................................................................................................................................15
4.2.2. communicatie: verbaal en niet-verbaal:......................................................................................................................17
4.2.3. de impact van sociale media op de communicatie:....................................................................................................17
4.3. sociale relaties en posities, sociale rol en status :..............................................................................................................18
4.3.1. sociale relaties:............................................................................................................................................................18
4.3.2. sociale posities:............................................................................................................................................................18
4.3.3. de sociale status:..........................................................................................................................................................19
4.4. de sociale rol:......................................................................................................................................................................19
, 4.5. rolattributen en statussymbolen:.......................................................................................................................................20
Hoofdstuk 5: Een netwerk is geen groep:......................................................................................................................................21
5.1. sociale netwerken:..............................................................................................................................................................21
5.1.1. netwerken zijn kanalen waarlangs sociale goederen (kunnen) stromen:...................................................................21
5.1.2. Kenmerken van netwerken:.........................................................................................................................................21
5.2. groepen:..............................................................................................................................................................................23
5.2.1. een typologie als uitgansgpunt:...................................................................................................................................23
5.2.2. sociale categorie:.........................................................................................................................................................23
5.2.3. het samenzijn:..............................................................................................................................................................23
5.2.4. primaire groepen:........................................................................................................................................................23
5.2.5. de collectiviteit:............................................................................................................................................................24
5.3. referentiegroepen:..............................................................................................................................................................25
5.3.1. Comparatieve of vergelijkende referentiegroep.........................................................................................................25
5.3.2. Normatieve referentiegroep........................................................................................................................................25
5.4. groepen tss conflict en solidariteit:....................................................................................................................................25
Hoofdstuk 6: Moderne samenlevingen zijn altijd multicultureel:.................................................................................................27
6.1. Door de ogen van anderen:................................................................................................................................................27
6.2. waarvoor staat cultuur?......................................................................................................................................................27
6.3. cultuur met een grote en een kleine c:...............................................................................................................................27
6.4. cultuur: een patroon van waarden, normen, doeleinden en verwachtingen:...................................................................27
6.4.1. Waarden:.....................................................................................................................................................................28
6.4.2. Normen:.......................................................................................................................................................................29
6.4.3. Doeleinden:..................................................................................................................................................................29
6.4.4. verwachtingen:............................................................................................................................................................29
6.5. de ene cultuur is de andere niet:........................................................................................................................................29
6.5.1. verschillen tss hoge en lage cultuur:...........................................................................................................................29
6.5.2. dominante en gedomineerde culturen:......................................................................................................................30
6.5.3. verschillen in de tijd:....................................................................................................................................................30
6.5.4. Verschillen in de (sociale) ruimte:...............................................................................................................................30
, HOOFDSTUK 1: OP ONTDEKKINGSTOCHT DOOR EEN BEKEND GEBIED?
INLEIDING: OVER DE EIGEN AARD VAN DE SAMENLEVING:
Sociologie = letterlijk: ‘samenlevingskunde’ of ‘studie van de maatschappij’
o Latijnse ‘socius’: metgezel, bondgenoot, verbondene
o Griekse ‘logos’: een kunde, een studie, een manier van kijken
Maar: samenleving = groot geheel -> de definitie is een dooddoener
Oudste bevinding: manuscript door Emmanuel Joseph Sieyès (Frans religieus persoon) eind 18 de eeuw
o Werk gaat over dat hij de samenleving wil doorgronden (d.m.v. sociologie)
o Sociologie was toen zeer statisch, de samenleving ‘bewoog’ niet
o Volgens hem is sociologie een normatief concept
Iets dat moet nagestreefd worden, iets doelgericht
o Zijn idee: sociologie moet veranderingen teweegbrengen -> hij ging een hefboom zoeken om de samenleving te
veranderen
o Bekendste werk: de onderdrukking van het gewone volk en de ‘derde klasse’ kloeg hij aan
Bedacht een concept: volkssoevereiniteit
Auguste Comte (Franse filosoof): uitvinding sociologie wordt aan hem toegeschreven (bijna een halve eeuw later)
o Zijn definitie van sociologie: de beschrijvende, empirische wetenschap van de samenleving
o Empirisch: nadenken over de realiteit v/h leven, de samenleving beschrijven in al haar componenten
o Hij wou vormgeven aan de praktische onderwerpen
o Was een positivist: beschrijft de zaak zoals ze zich voordoet
Eerste 100 jaar na 18de eeuw: sociologie beschouwd als empirisch
’50-’70: sociologie wordt normatief
1.1. EEN BEELD VAN EEN TITEL: (VERKLARING VAN NAAM V/H BOEK)
Samenleving = een speelveld met spelregels en spelers
een geheel van regels/afspraken die tussen mensen worden gemaakt
o Niet iedereen heeft evenveel inspraak
o Speelveld: een manier om te spreken over zaken die veel mensen aanbelangen
Specifieke posities: verschillende posities i/d samenleving die verschillende kwaliteiten vereisen, waar verschillende regels
bij horen.
Specifieke rollen: de manier waarop je de positie invult is ook verschillend
Hogere of lagere status:
o Personen die over geld en/of kennis beschikken: hogergeplaatst i/d samenleving -> ook omgekeerd
o Status: plaats die iemand inneemt in de hiërarchie
o Toch iedereen in een samenleving even belangrijk voor een goede werking van de samenleving
Informatie en communicatie:
o Informatie = de grondstof die binnengebracht wordt in het proces van communicatie
o Communicatie: het proces van communicatie
Taakverdeling en hiërarchie:
o Taakverdeling: taken worden verdeeld tussen verschillende posities
o Hiërarchie: taken worden ook verdeeld onder een hiërarchie (bv. De baas en de medewerkers)
Ruimte rond het speelveld:
o Mensen achter de schermen bepalen vaak hoe de deelnemers aan het maatschappelijke spel zich gedragen
Bv. Ondernemers, politici, religieuze leiders, … die uitstippelen waar het naartoe moet met hun onderneming, hun
partij en het land, hun kerk, …
o Positie v/e socioloog: in de ‘tribune’
Neutrale waarnemers
Worden verwacht een volledige beschrijving te leveren v/d gebeurtenissen, te analyseren en te verklaren wat er
gebeurt op het maatschappelijke speelveld.
