Biologie: Hersenen
Inhoudsopgave
H1: Evolutie van cognitief onderzoek en de hersenen.................................4
Evolutie cognitief onderzoek.....................................................................4
Historiek.................................................................................................4
Morgan’s canon.....................................................................................7
Gedragsonderzoek 21ste eeuw...............................................................7
Homologie vs analogie...........................................................................7
Vergelijkend cognitief onderzoek...........................................................8
Intelligentie............................................................................................8
Evolutie van mensen en gedrag...............................................................8
Evolutie hersenen en gedrag.................................................................8
Evolutie en de hersenen........................................................................9
Evolutie hersenen en gedrag 2..............................................................9
Evolutie van humane hersenen en gedrag............................................9
Waarom is het hersenvolume toegenomen?........................................10
H2: Excursie in het brein............................................................................11
Functionele organisatie van het zenuwstelsel.........................................11
Centraal zenuwstelsel..........................................................................11
Evolutionaire ontwikkeling van het zenuwstelsel.................................13
Somatisch zenuwstelsel..........................................................................15
Craniale zenuwen................................................................................15
Spinale zenuwen (31)..........................................................................15
Autonoom zenuwstelsel..........................................................................16
Werking van de hersencellen..................................................................16
Glia cellen............................................................................................16
Neuronen.............................................................................................17
H3: Effect van drugs en hormonen op het brein........................................20
Effecten van drugs ter hoogte van synaps.............................................20
Types psychoactieve drugs.....................................................................20
Factoren die gedrag bepalen onder invloed van drugs...........................22
, Gewenning en sensitisatie......................................................................22
Motivatie en beloning.............................................................................23
Verslaving...............................................................................................23
Effect van hormonen op gedrag..............................................................23
H4: Sensorische perceptie.........................................................................24
Perceptie.................................................................................................24
Visuele systeem......................................................................................24
Auditief systeem.....................................................................................26
Tast.........................................................................................................27
Reuk........................................................................................................27
Smaak.....................................................................................................27
H5: Ritmes, slaap, tellen en ordenen.........................................................28
Circadiaans systeem...............................................................................28
Slaap.......................................................................................................28
Functie van slaap:................................................................................29
Functie dromen:...................................................................................29
Timing.....................................................................................................29
Tellen.......................................................................................................30
Ordenen..................................................................................................30
H6: Discriminatie en classificatie...............................................................31
Discriminatie, generalisatie en categorisatie..........................................31
Intelligent gedrag bij dieren....................................................................31
Neuroeconomics en beslissen..............................................................31
Plannen................................................................................................32
Werktuigen en inzicht..........................................................................32
H7: Sociaal gedrag bij primaten.................................................................33
Primaten.................................................................................................33
Indeling van primaten..........................................................................33
Variatie.................................................................................................34
Voortplanting.......................................................................................34
Socio-ecologisch model.......................................................................34
Sociale relaties........................................................................................35
H8: Hersenen en gedrag bij primaten........................................................37
, Werktuigen..............................................................................................37
sociale intelligentie.................................................................................37
Theory of mind.....................................................................................37
Communicatie en taal.............................................................................39
Grootte hersenen....................................................................................39
Dunbar’s number....................................................................................39
Kritiek Dunbar’s theorie.......................................................................40
H9: Sociale Cognitie...................................................................................41
De basics van sociale cognitie................................................................41
Samenwerken en prosociaal gedrag.......................................................41
Sociaal leren...........................................................................................42
H10: Communicatie en taal........................................................................44
Ethologische benadering van communicatie..........................................44
Psychologische benadering van communicatie......................................44
Communicatie bij dier versus taal bij mensen........................................44
Neurobiologie van taal en muziek...........................................................46
Auditief:...............................................................................................46
Parallellen tussen vogelzang en taal....................................................48
H11: Stress en depressie............................................................................49
Effecten van stress..................................................................................49
Het brein.................................................................................................49
Hersensynchronisatie..............................................................................51
H12: Pijn en Placebo...................................................................................52
Pijn..........................................................................................................52
Indeling................................................................................................52
Definitie...............................................................................................52
Psychologische factoren bij acute pijn.................................................53
Psychologische factoren bij chronische pijn.........................................54
Aandachtsprocessen............................................................................55
Leerprocessen......................................................................................55
Placebo...................................................................................................56
Invloed van verwachting?....................................................................56
Verwachting manipuleren?..................................................................56
, Placebo manipulaties...........................................................................57
Open-hidden paradigma......................................................................57
Placebo-persoonlijkheid.......................................................................57
Hulpverlener-patiënt interactie............................................................57
We zijn als mens geen uniek wezen. Veel elementen van ons gedrag komen uit andere
diersoorten.
H1: Evolutie van cognitief onderzoek en de
hersenen
Evolutie cognitief onderzoek
Historiek
Aristoteles (leer van het mentalisme)
Hersenen zijn belangrijk voor het afkoelen van het lichaam. (Niet
gelinkt aan gedrag)
Gedrag= product van iets immaterieel (psyche), oplossen van
problemen.
Psyche= Niet onsterfelijk, opdrachten gekregen door Venus.
Werd onsterfelijk zo.
Psyche= stuurt gedrag, zorgt voor de oplossing.
Na dood= van ene lichaam naar andere (christelijk geloof)
Psyche kan niet apart bestaan van het lichaam.
Linkte gedrag aan iets immaterieel in een lichaam.
Descartes
, Gedrag= automatisch, enkel dieren die complexe problemen konden
oplossen hebben een geest, met gevolg een bewustzijn.
Daardoor veel wreedheden in die tijd met beesten (ook baby’s)
Dierlijk lichaam= machine, mechanismen.
Mensen die wel complexe problemen konden oplossen= psyche zit in
de hersenen.
Linkte hersenen aan gedrag
(met foute assumpties: ‘gedrag word aangestuurd door vloeistof
(ventrikelvocht) in de hersenen, net een hydraulische machine’)
Darwin (grondlegger biologie)
Moderne evolutieleer, revolutionair, we stammen af van een
gemeenschappelijke voorloper.
Vergeleek hersenen en gedrag tussen diersoorten. (Zelfde
basiscapaciteiten)
=onze lijken sterk op primaten, lijkt sterk op gedrag van andere
diersoorten.
(Foute assumptie: ‘Honden en katten hebben dezelfde
eigenschappen in sterkte, niet in aard’) (Ze hebben eigenlijk geen
zelfbewustzijn) (Conditionering!)
Skinner (behaviorisme)
Skinner doos, dier bepaalde acties kunnen laten doen.
‘Mens is hier ook een product van conditionering van’
=Stuk waarheid in, veel conditionering vind plaats.
Tinbergen
Leer van ethologie (Gedrag van dieren bestuderen in natuurlijke
context)
Gedrag benaderen vanuit 4 vraagstellingen:
Fysiologisch: wat is er in de hersenen of lichaam verantwoordelijk
voor gedrag.
Ontogenetisch: bepaalde tijdspanne van bevruchting tot einde van
het leven
, Wat is er gebeurt die het gedrag van hen
verklaard
Evolutionair: ontwikkeling van de soort (meer dan individu),
voorlopers of verwanten opzoeken en begrijpen van waar het gedrag
komt.
Functioneel: wat is de functie van het gedrag?
Bijvoorbeeld: vogelzang
F: testosteron
O: Taal perfectioneert met de tijd bij de individu
E: nauw verwante vogels hebben gelijkaardig gezang
F: dient om vrouwtjes te lokken
Gedragsecologie
Gedrag is niet plots, het komt van
ergens.
Bepaalde genen bepaald waarom je iets zal vertonen.
Bv. Vogels zullen zaden begraven in de winter= aangeboren.
Bepaalde omgevingsdruk bepaald het mee.
Gedrag is succesvol op plaatsen met sterke competitie voor voedsel.
Toevoeging
Cognitieve revolutie
Hersenfunctie die versterkt
Wat zit er achter van cognitieve functie
achter het gedrag.
Zo zie je dat dieren aangeboren als lerende dingen meemaken.
Antropomorfisme (toekennen van menselijke eigenschappen aan niet
menselijke dingen)
Inhoudsopgave
H1: Evolutie van cognitief onderzoek en de hersenen.................................4
Evolutie cognitief onderzoek.....................................................................4
Historiek.................................................................................................4
Morgan’s canon.....................................................................................7
Gedragsonderzoek 21ste eeuw...............................................................7
Homologie vs analogie...........................................................................7
Vergelijkend cognitief onderzoek...........................................................8
Intelligentie............................................................................................8
Evolutie van mensen en gedrag...............................................................8
Evolutie hersenen en gedrag.................................................................8
Evolutie en de hersenen........................................................................9
Evolutie hersenen en gedrag 2..............................................................9
Evolutie van humane hersenen en gedrag............................................9
Waarom is het hersenvolume toegenomen?........................................10
H2: Excursie in het brein............................................................................11
Functionele organisatie van het zenuwstelsel.........................................11
Centraal zenuwstelsel..........................................................................11
Evolutionaire ontwikkeling van het zenuwstelsel.................................13
Somatisch zenuwstelsel..........................................................................15
Craniale zenuwen................................................................................15
Spinale zenuwen (31)..........................................................................15
Autonoom zenuwstelsel..........................................................................16
Werking van de hersencellen..................................................................16
Glia cellen............................................................................................16
Neuronen.............................................................................................17
H3: Effect van drugs en hormonen op het brein........................................20
Effecten van drugs ter hoogte van synaps.............................................20
Types psychoactieve drugs.....................................................................20
Factoren die gedrag bepalen onder invloed van drugs...........................22
, Gewenning en sensitisatie......................................................................22
Motivatie en beloning.............................................................................23
Verslaving...............................................................................................23
Effect van hormonen op gedrag..............................................................23
H4: Sensorische perceptie.........................................................................24
Perceptie.................................................................................................24
Visuele systeem......................................................................................24
Auditief systeem.....................................................................................26
Tast.........................................................................................................27
Reuk........................................................................................................27
Smaak.....................................................................................................27
H5: Ritmes, slaap, tellen en ordenen.........................................................28
Circadiaans systeem...............................................................................28
Slaap.......................................................................................................28
Functie van slaap:................................................................................29
Functie dromen:...................................................................................29
Timing.....................................................................................................29
Tellen.......................................................................................................30
Ordenen..................................................................................................30
H6: Discriminatie en classificatie...............................................................31
Discriminatie, generalisatie en categorisatie..........................................31
Intelligent gedrag bij dieren....................................................................31
Neuroeconomics en beslissen..............................................................31
Plannen................................................................................................32
Werktuigen en inzicht..........................................................................32
H7: Sociaal gedrag bij primaten.................................................................33
Primaten.................................................................................................33
Indeling van primaten..........................................................................33
Variatie.................................................................................................34
Voortplanting.......................................................................................34
Socio-ecologisch model.......................................................................34
Sociale relaties........................................................................................35
H8: Hersenen en gedrag bij primaten........................................................37
, Werktuigen..............................................................................................37
sociale intelligentie.................................................................................37
Theory of mind.....................................................................................37
Communicatie en taal.............................................................................39
Grootte hersenen....................................................................................39
Dunbar’s number....................................................................................39
Kritiek Dunbar’s theorie.......................................................................40
H9: Sociale Cognitie...................................................................................41
De basics van sociale cognitie................................................................41
Samenwerken en prosociaal gedrag.......................................................41
Sociaal leren...........................................................................................42
H10: Communicatie en taal........................................................................44
Ethologische benadering van communicatie..........................................44
Psychologische benadering van communicatie......................................44
Communicatie bij dier versus taal bij mensen........................................44
Neurobiologie van taal en muziek...........................................................46
Auditief:...............................................................................................46
Parallellen tussen vogelzang en taal....................................................48
H11: Stress en depressie............................................................................49
Effecten van stress..................................................................................49
Het brein.................................................................................................49
Hersensynchronisatie..............................................................................51
H12: Pijn en Placebo...................................................................................52
Pijn..........................................................................................................52
Indeling................................................................................................52
Definitie...............................................................................................52
Psychologische factoren bij acute pijn.................................................53
Psychologische factoren bij chronische pijn.........................................54
Aandachtsprocessen............................................................................55
Leerprocessen......................................................................................55
Placebo...................................................................................................56
Invloed van verwachting?....................................................................56
Verwachting manipuleren?..................................................................56
, Placebo manipulaties...........................................................................57
Open-hidden paradigma......................................................................57
Placebo-persoonlijkheid.......................................................................57
Hulpverlener-patiënt interactie............................................................57
We zijn als mens geen uniek wezen. Veel elementen van ons gedrag komen uit andere
diersoorten.
H1: Evolutie van cognitief onderzoek en de
hersenen
Evolutie cognitief onderzoek
Historiek
Aristoteles (leer van het mentalisme)
Hersenen zijn belangrijk voor het afkoelen van het lichaam. (Niet
gelinkt aan gedrag)
Gedrag= product van iets immaterieel (psyche), oplossen van
problemen.
Psyche= Niet onsterfelijk, opdrachten gekregen door Venus.
Werd onsterfelijk zo.
Psyche= stuurt gedrag, zorgt voor de oplossing.
Na dood= van ene lichaam naar andere (christelijk geloof)
Psyche kan niet apart bestaan van het lichaam.
Linkte gedrag aan iets immaterieel in een lichaam.
Descartes
, Gedrag= automatisch, enkel dieren die complexe problemen konden
oplossen hebben een geest, met gevolg een bewustzijn.
Daardoor veel wreedheden in die tijd met beesten (ook baby’s)
Dierlijk lichaam= machine, mechanismen.
Mensen die wel complexe problemen konden oplossen= psyche zit in
de hersenen.
Linkte hersenen aan gedrag
(met foute assumpties: ‘gedrag word aangestuurd door vloeistof
(ventrikelvocht) in de hersenen, net een hydraulische machine’)
Darwin (grondlegger biologie)
Moderne evolutieleer, revolutionair, we stammen af van een
gemeenschappelijke voorloper.
Vergeleek hersenen en gedrag tussen diersoorten. (Zelfde
basiscapaciteiten)
=onze lijken sterk op primaten, lijkt sterk op gedrag van andere
diersoorten.
(Foute assumptie: ‘Honden en katten hebben dezelfde
eigenschappen in sterkte, niet in aard’) (Ze hebben eigenlijk geen
zelfbewustzijn) (Conditionering!)
Skinner (behaviorisme)
Skinner doos, dier bepaalde acties kunnen laten doen.
‘Mens is hier ook een product van conditionering van’
=Stuk waarheid in, veel conditionering vind plaats.
Tinbergen
Leer van ethologie (Gedrag van dieren bestuderen in natuurlijke
context)
Gedrag benaderen vanuit 4 vraagstellingen:
Fysiologisch: wat is er in de hersenen of lichaam verantwoordelijk
voor gedrag.
Ontogenetisch: bepaalde tijdspanne van bevruchting tot einde van
het leven
, Wat is er gebeurt die het gedrag van hen
verklaard
Evolutionair: ontwikkeling van de soort (meer dan individu),
voorlopers of verwanten opzoeken en begrijpen van waar het gedrag
komt.
Functioneel: wat is de functie van het gedrag?
Bijvoorbeeld: vogelzang
F: testosteron
O: Taal perfectioneert met de tijd bij de individu
E: nauw verwante vogels hebben gelijkaardig gezang
F: dient om vrouwtjes te lokken
Gedragsecologie
Gedrag is niet plots, het komt van
ergens.
Bepaalde genen bepaald waarom je iets zal vertonen.
Bv. Vogels zullen zaden begraven in de winter= aangeboren.
Bepaalde omgevingsdruk bepaald het mee.
Gedrag is succesvol op plaatsen met sterke competitie voor voedsel.
Toevoeging
Cognitieve revolutie
Hersenfunctie die versterkt
Wat zit er achter van cognitieve functie
achter het gedrag.
Zo zie je dat dieren aangeboren als lerende dingen meemaken.
Antropomorfisme (toekennen van menselijke eigenschappen aan niet
menselijke dingen)
