Complexiteit van opvoeding in diversiteit - samenvatting deel 1

COMPLEXITEIT VAN OPVOEDEN IN
DIVERSITEIT (HILDEGARD)
LES 1 – INTRODUCTIE

1.1 INTRODUCTIE
• Opvoeding van kinderen en jongeren is al lang niet meer beperkt tot het gezin. Onderwijs,
kinderopvang, huizen van het kind,…..ondersteunen elk op hun eigen manier de groei van kinderen en
jongeren, families en lokale gemeenschappen.
• In dit opleidingsonderdeel vertrekken we vanuit de overtuiging dat onderwijs, kinderopvang en
gezinsondersteuning (huizen van het kind) kwaliteitsvolle basisvoorzieningen zijn die een basisrecht
vormen voor alle kinderen en jongeren, families en lokale gemeenschappen.
o Veranderingen kinderopvang -> nu 7de jaar beroepsonderwijs -> overheid wilt mensen met
diploma (hoger)


KWALITEITSVOLLE BASISVOORZIENINGEN
• Vraag is groter dan het aanbod in kinderopvang -> kwaliteitscontrole is dus vaak zoek
• Overheid moet plaatsen voorzien (onderwijs)
o Basisvoorziening
o Tekort aan plaatsen en leerkrachten
• SW sinds 2013 knelpuntberoep!
o Nood breekt wet: andere opleidingen die SW werk doen
o Weinig SW’ers die doorstromen naar arbeidsmarkt
• Welzijn & onderwijs moeten veel meer samenwerken (en gezondheid)


5 bouwstenen van kwaliteitsvolle basisvoorzieningen
1. Proportonieel universalisme
o Het basisprincipe van een universele dienstverlening voor iedereen, die varieert in schaal en
intensiteit. Het is m.a.w. dienstverlening die zich richt naar alle burgers, maar waarbij tegelijk
bijzondere aandacht gaat naar ondersteuningsnoden van zwakkere groepen binnen deze
universele dienstverlening.
o Het doel is om Mattheüs-effecten tegen te gaan en daardoor gezondheids-, onderwijs en
welzijnsongelijkheden verminderen.
2. Leefwereldgericht
o Dit gaat om het aansluiting vinden bij de problemen, de kwesties en de ervaringen van
onrecht die zich voordoen in de leefwereld van kinderen, jongeren, hun families en lokale
gemeenschappen. Deze ervaringen als sociaal werker leren kennen en te begrijpen.
Ervaringen en noden van burgers maar ook onderzoeken wat de noden zijn in de buurt, regio
en de gemeenschap.
o Een leefwereld benadering mag echter niet blijven hangen in de leefwereld zelf. Er dient
verbinding te worden gemaakt met de systeemwereld.
3. Toegankelijk
o Basisvoorzieningen zijn toegankelijk voor iedereen en maken constant werk om zoveel
mogelijk kinderen, jongeren, families en lokale gemeenschappen proactief te bereiken. Ze



1

, denken kritisch na over hun bereikbaarheid, betaalbaarheid, beschikbaarheid,
begrijpbaarheid en bruikbaarheid.
o Rekening houdend met Mattheuseffect van dienstverlening, grijpen ze in om verschillende
doelgroepen op diverse manieren te bereiken en te betrekken
o Werken aan toegankelijkheid betreft zowel voor de deur als na de deur van de voorziening.
4. Geïntegreerd werken
o Integrale zorg legt het perspectief van de persoon met een zorg- en ondersteuningsnood op
als uitgangspunt van de dienstverlening en maakt oude aanbodsgestuurde modellen van
zorgverlening overbodig. Integrale zorg is flexibel, op maat en naadloos. Dit vraagt een goede
coördinatie van de verleende diensten.
o Weg van het gefragmenteerde welzijns/onderwijs en gezondheidsaanbod waardoor mensen
tussen de mazen van het net vallen.
5. Politiserend werken
o Het waarborgen van (de toegang tot) rechten: ervoor zorgen dat mensen daadwerkelijk
gebruik kunnen maken van hun sociale rechten. Mensen zijn vaak niet verantwoordelijk voor
hun situatie. De oorzaak ligt vaak op niveau van de samenleving.
o Het collectiviseren van maatschappelijke problemen: aandacht hebben voor die structurele
oorzaken van sociale problemen en beleidsmakers erop wijzen dat structurele
uitsluitingsmechanismen moeten worden aangepakt.

=>We gebruiken deze bouwstenen als een ‘bril’ om te kijken naar de onderwijs- en gezinscontext



1.2 HISTORISCH-MAATSCHAPPELIJKE EXPLORATIE VAN DE ONDERWIJSCONTEXT


HISTORIEK VAN HET BELGISCH ONDERWIJS IN EEN NOTENDOP
Drieluik kinderwetgeving (1912):
• Verbod kinderarbeid (1889)
• De algemene leerplicht (1914)
• Kinderbeschermingswet (1912)
o Kinderen konden bij de ouders weggenomen worden
o Eerste sociaal werkers
➔ Burgerlijk beschavingsoffensief als antwoord op de sociale kwestie (dominant disciplineringsdenken,
emancipatorische effect)
o Opstanden -> kinderwetgevingen ontstaan
➔ Heropvoeding arbeidskinderen, pedagogisch offensief (Depaepe)
o Kinderen beschaven/heropvoeden -> ontstaan instituut onderwijs

Het onderwijs begin 20ste eeuw was een klassengericht en socialisatie speelde een belangrijke rol
• Lager onderwijs voor de lagere klassen
• Middelbaar onderwijs voor de middenklasse
• Hoger onderwijs voor de elite

=>Klassengericht: we zien dit nu nog steeds, maar in veel mindere mate

Dominante gedachte over onderwijs:
“Wie werkt en talenten gebruikt zal het ook waarmaken in de maatschappij’
➔ Deze gedachte vandaag ook nog sterk aanwezig


2