Samenvatting jaar 2 periode 1
1
,Inhoudsopgave
CT ..................................................................................................................................................................... 4
Bouw en werking ................................................................................................................................................ 4
BMH .................................................................................................................................................................... 8
Window width en window level ....................................................................................................................... 10
Contrast ............................................................................................................................................................ 12
Natuurlijk contrast ....................................................................................................................................... 12
Oraal / rectaal / vaginaal contrast ............................................................................................................... 13
Intraveneus contrast ................................................................................................................................... 15
MRI ................................................................................................................................................................ 17
Systeemopbouw en beelden ............................................................................................................................. 17
Basisveiligheid .................................................................................................................................................. 18
Basisprincipes, excitatie en relaxatie ................................................................................................................ 20
Spin Echo en weging ......................................................................................................................................... 22
Dataverzameling met gradiënten .................................................................................................................... 28
K-ruimte ............................................................................................................................................................ 31
Beeldkwaliteit CRAST ........................................................................................................................................ 35
ECHOGRAFIE .................................................................................................................................................. 40
Musculo skeletal ultrasound (MSU) ................................................................................................................. 40
Anatomie .......................................................................................................................................................... 43
Pathologie ........................................................................................................................................................ 44
NUCLEAIRE GENEESKUNDE ............................................................................................................................. 46
PET-CT techniek ................................................................................................................................................ 46
Normaalbeeld bij FDG ...................................................................................................................................... 50
Kwaliteitscontroles en stralingshygiëne ........................................................................................................... 51
Artefacten ......................................................................................................................................................... 55
SUV-waarde ...................................................................................................................................................... 57
Casuïstiek.......................................................................................................................................................... 58
RADIOTHERAPIE ............................................................................................................................................. 59
IMRT basis ........................................................................................................................................................ 59
IMRT A tot Z deel 1 ........................................................................................................................................... 61
IMRT A tot Z deel 2 ........................................................................................................................................... 67
Herhaling: 4 R’s van radiobiologie .................................................................................................................... 70
MEDISCHE VAKKEN ........................................................................................................................................ 73
Shock ................................................................................................................................................................ 73
Bloed en bloedvaten ......................................................................................................................................... 75
2
, Anatomie en fysiologie ................................................................................................................................ 75
Vaatpathologie ................................................................................................................................................. 78
Coronaire hartziekten (acuut coronair syndroom) ........................................................................................... 81
Tractus respiratorius ........................................................................................................................................ 86
Anatomie ..................................................................................................................................................... 86
Fysiologie ..................................................................................................................................................... 88
Pathologie .................................................................................................................................................... 90
Oncologie ..................................................................................................................................................... 96
INTERPERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN............................................................................................................ 98
Ontwikkelingspsychologie ................................................................................................................................ 98
Kind en ziekte ................................................................................................................................................. 100
Communicatie met kinderen .......................................................................................................................... 101
Kindermishandeling ........................................................................................................................................ 102
3
,CT
Bouw en werking
CT = Computer Tomografie
Tomos is latijn voor doorsnijden. Denk hierbij aan de ‘plakjes’ die je hebt van heel het
lichaam.
CT is in grote lijnen hetzelfde als de bucky. Beiden bevatten ze röntgenstraling met een
röntgenbuis, detector en generator.
De CT is uitgevonden in 1971. Sindsdien is de techniek van de CT-scan heel hard gegaan:
- 1e generatie
o Translatie – rotatie, single detector met een pencil beam röntgenbundel
o Dit duurde enorm lang, omdat je wel 8 tot 10 minuten om een plaatje te
kunnen scannen (niet eens berekenen)
- 2e generatie
o Translatie – rotatie, meerdere detectors met fan-shaped beam
o Door de wijdere bundel, kon hij sneller transleren, waren er ook bredere
detectors en kon hij sneller draaien.
4
,- 3e generatie (1976)
o Rotatie – rotatie, detector rij (array) met fan-shaped beam
o Bundel omvangt gehele patiënt, waardoor de bundel niet meer hoeft te
transleren, maar alleen te roteren.
- 4e generatie (1978)
o Rotatie – vast, vaste ring met detectoren en fan-shaped beam
o Was geen succes. Detectoren waren mega duur. We zijn daarom teruggegaan
naar de 3e geneartie en zijn die verder gaan ontwikkelen.
- Verbeterde 3e generatie (1987)
o Bij de 3e generatie kon nog niks draadloos. Dit betekende dat als de
röntgenbundel rond moest draaien, het vastzat aan een kabel. De bundel
moest dan ook altijd weer teruggedraaid worden. Daar is vanaf hier
verandering in gekomen en er is gezorgd voor continu rotatie door middel van
bluetooth of wifi. Voor de energie en data overdracht is gebruik gemaakt van
een slipring. Hierbij wordt het overgedragen d.m.v. koolstof borstels. Denk
hierbij aan botsauto’s die via een pin op de auto stroom krijgen van een net
aan het plafond.
o De röntgenbundel hoefde nu ook niet meer te stoppen en terug te draaien
zodat hij verder kon en kon nu continu door blijven draaien als een spiraal,
waardoor je nog snellere rotatietijden krijgt.
5
, - Huidige generatie
o Bredere detector (Multi Detector CT)
o In de lengterichting van de patiënt meerdere detectoren
o Cone beam ipv fan beam, dus kegel ipv waaier
o Hoe meer detectoren, hoe meer plakjes je in een keer kunt maken. Dus
snellere acquisitie.
o De grootste tegenwoordig is 320 plakjes in een keer. Dat is 16 cm, want de
detectoren zijn 0,5 mm klein.
Opbouw van detectoren bij MDCT:
- Het aantal detector rijen in de lengterichting van de patient noem je slice. Bij 16
detectoren is het een 16slice detector.
- Twee verschillende detectoren in MDCT:
o Matrix array (hebben we het meest)
▪ Word ook wel iso array, fixed array of linear array genoemd
▪ Elementen van gelijke (uniforme) grootte
▪ Meest gebruikt bij systemen vanaf 64-slice
o Adaptive array (wat ouder systeem)
▪ Elementen met variabele (niet uniforme) grootte
▪ In het midden van de detector kleine elementen
▪ Naar buiten toe grotere elementen
6
,Houdt er dus rekening mee dat de keuzes die bij een CT-systeem gemaakt kunnen worden
afhankelijk zijn van de detector die in het systeem aanwezig is. Heb je een 16-slice detector,
dan kun je niet een matrix van 64x0,25mm kiezen.
De hoeveelheid detector elementen die je kunt aanstralen wordt binnen CT collimatie
genoemd.
Beeldopbouw
Röntgenfoto CT
Absorptieverschillen tussen weefsels Absorptieverschillen tussen weefsels
(Verzwakkings)informatie per pixel (Verzwakkings)informatie per pixel
Verschillende grijswaarden op de foto Profielen
Synogrammen
Ruwe data
De reden dat de profielen en synogrammen allemaal ruwe data is, is omdat de CT ronddraait
als een spiraal en daarom heb je nergens rechte plakjes. Je moet van alle schuine informatie
een recht beeld genereren. Dat kan aan de hand van berekeningen. Je scant dus ruwe data
en het plakje moet je berekenen.
Reconstructiemethoden:
- Iteratieve methode
- (filtered) back projection
- In verschillende richtingen meten van de absorptiewaarde per voxel
o Eenheid hiervoor is Hounsfield Unit (HU)
- Omzetten naar een afbeelding
7
,BMH
Diagnostische fase
- Aanvraag
- Beredeneren welk onderzoek voor deze aanvraag je moet toepassen
Voorbereidende fase
- Patiëntgegevens invoeren
- Hulpmiddelen klaarleggen
- Apparatuur klaarzetten
Uitvoerende fase
- Patiënt binnenhalen en (kleding)instructies geven
- Patiënt positioneren
- Onderzoek uitvoeren (instellen scanogram en instellen scanlengte en FOV)
Evaluatiefase
- Controle scan op technische kwaliteit
- Grote/dreigende pathologie doorbellen naar radioloog
Patient positionering:
- Feet first
- Head first
- Prone (= op de buik)
- Supine (=op de rug)
Acquisitie algemeen
- Patiëntgegevens invoeren
- Patiënt ontvangen en uitleg geven
- Patiënt op tafel instellen d.m.v. assenstelsel
- Overzichtsscan maken
o Dit noem je een low dose topogram. Je kijkt hierbij naar de scanlengte (boven
en ondergrens), FOV (soort van zijgrenzen) → dit samen is de scanbox,
- Scangegevens instellen
- CT-scan maken
Bij CT kijk je altijd recht naar de patiënt. Het systeem vraagt hoe de patiënt ligt, en draait
automatisch de afbeelding al goed.
8
,Acquisitie thorax
- Topogram
- Bovengrens: longtoppen
- Ondergrens: onderkant van de longen
- FOV: de huid
- Ademcommando: inspiratie
- Kledinginstructies → bh en ketting af
Acquisitie abdomen
- Topogram
- Bovengrens: diafragma
- Ondergrens: onder symphysis pubica
- FOV: de huid
- Ademcommando: inspiratie, zodat er geen beweging in de buik is en inspiratie is het
makkelijkst.
Scanned FOV = het gedeelte dat je kan scannen. Scanlengte in de Z-richting (=in de lengte)
en X-richting (= de breedte). Het FOV is altijd symmetrisch. De kortste richting bepaald dus
het FOV.
→ Topogram / scanogram
Reconstructive FOV = FOV dat je nodig hebt, onbruikbare informatie is eraf gesneden. Dit is
vaak kleiner dan het scanned FOV.
→ scanbox
Pak als scanlengte van het scanned en reconstructive FOV altijd dezelfde richtingen.
9
, Window width en window level
Reconstructiemethoden:
- Iteratieve methode
o Hele precieze manier om met heel veel verschillende iteraties en bepaalde
rekenvormen tot een exacte waarde van die ene pixel te komen
o Duurde destijds met de nog niet zo ontwikkelde computers te lang en daarom
is er iets anders voor bedacht → (filtered) back projection
- (Filtered) back projection
o Een projectiemethode die je vervolgens gaat berekenen en filteren tot het
plaatje.
o Is gebruikt totdat de computers beter ontwikkeld waren en toen zijn ze weer
teruggegaan naar de iteratieve methode.
- Iedere voxel heeft dan dus een absorptiewaarde in verschillende richtingen
- De eenheid hiervoor is Houndsfield Unit (HU)
o Getal gekoppeld aan de absorptiewaarde van een orgaan/pixel in een
onderzoek
o Hoe hoger de densiteit van het orgaan, des te groter de absorptie
o Hoe hoger de absorptiewaarde
o Hoe hoger de HU-waarde
▪ Hoe meer absorptie, hoe minder straling er op de detector valt en
daarmee hoe witter het plaatje zal zijn.
▪ De hoogte van de HU-waarde kan dus vertaald worden in hoe wit het
plaatje is
▪ De schaal loopt van -1000 tot +1000
- En dit wordt omgezet naar een afbeelding in grijswaarden
10
1
,Inhoudsopgave
CT ..................................................................................................................................................................... 4
Bouw en werking ................................................................................................................................................ 4
BMH .................................................................................................................................................................... 8
Window width en window level ....................................................................................................................... 10
Contrast ............................................................................................................................................................ 12
Natuurlijk contrast ....................................................................................................................................... 12
Oraal / rectaal / vaginaal contrast ............................................................................................................... 13
Intraveneus contrast ................................................................................................................................... 15
MRI ................................................................................................................................................................ 17
Systeemopbouw en beelden ............................................................................................................................. 17
Basisveiligheid .................................................................................................................................................. 18
Basisprincipes, excitatie en relaxatie ................................................................................................................ 20
Spin Echo en weging ......................................................................................................................................... 22
Dataverzameling met gradiënten .................................................................................................................... 28
K-ruimte ............................................................................................................................................................ 31
Beeldkwaliteit CRAST ........................................................................................................................................ 35
ECHOGRAFIE .................................................................................................................................................. 40
Musculo skeletal ultrasound (MSU) ................................................................................................................. 40
Anatomie .......................................................................................................................................................... 43
Pathologie ........................................................................................................................................................ 44
NUCLEAIRE GENEESKUNDE ............................................................................................................................. 46
PET-CT techniek ................................................................................................................................................ 46
Normaalbeeld bij FDG ...................................................................................................................................... 50
Kwaliteitscontroles en stralingshygiëne ........................................................................................................... 51
Artefacten ......................................................................................................................................................... 55
SUV-waarde ...................................................................................................................................................... 57
Casuïstiek.......................................................................................................................................................... 58
RADIOTHERAPIE ............................................................................................................................................. 59
IMRT basis ........................................................................................................................................................ 59
IMRT A tot Z deel 1 ........................................................................................................................................... 61
IMRT A tot Z deel 2 ........................................................................................................................................... 67
Herhaling: 4 R’s van radiobiologie .................................................................................................................... 70
MEDISCHE VAKKEN ........................................................................................................................................ 73
Shock ................................................................................................................................................................ 73
Bloed en bloedvaten ......................................................................................................................................... 75
2
, Anatomie en fysiologie ................................................................................................................................ 75
Vaatpathologie ................................................................................................................................................. 78
Coronaire hartziekten (acuut coronair syndroom) ........................................................................................... 81
Tractus respiratorius ........................................................................................................................................ 86
Anatomie ..................................................................................................................................................... 86
Fysiologie ..................................................................................................................................................... 88
Pathologie .................................................................................................................................................... 90
Oncologie ..................................................................................................................................................... 96
INTERPERSOONLIJKE VAARDIGHEDEN............................................................................................................ 98
Ontwikkelingspsychologie ................................................................................................................................ 98
Kind en ziekte ................................................................................................................................................. 100
Communicatie met kinderen .......................................................................................................................... 101
Kindermishandeling ........................................................................................................................................ 102
3
,CT
Bouw en werking
CT = Computer Tomografie
Tomos is latijn voor doorsnijden. Denk hierbij aan de ‘plakjes’ die je hebt van heel het
lichaam.
CT is in grote lijnen hetzelfde als de bucky. Beiden bevatten ze röntgenstraling met een
röntgenbuis, detector en generator.
De CT is uitgevonden in 1971. Sindsdien is de techniek van de CT-scan heel hard gegaan:
- 1e generatie
o Translatie – rotatie, single detector met een pencil beam röntgenbundel
o Dit duurde enorm lang, omdat je wel 8 tot 10 minuten om een plaatje te
kunnen scannen (niet eens berekenen)
- 2e generatie
o Translatie – rotatie, meerdere detectors met fan-shaped beam
o Door de wijdere bundel, kon hij sneller transleren, waren er ook bredere
detectors en kon hij sneller draaien.
4
,- 3e generatie (1976)
o Rotatie – rotatie, detector rij (array) met fan-shaped beam
o Bundel omvangt gehele patiënt, waardoor de bundel niet meer hoeft te
transleren, maar alleen te roteren.
- 4e generatie (1978)
o Rotatie – vast, vaste ring met detectoren en fan-shaped beam
o Was geen succes. Detectoren waren mega duur. We zijn daarom teruggegaan
naar de 3e geneartie en zijn die verder gaan ontwikkelen.
- Verbeterde 3e generatie (1987)
o Bij de 3e generatie kon nog niks draadloos. Dit betekende dat als de
röntgenbundel rond moest draaien, het vastzat aan een kabel. De bundel
moest dan ook altijd weer teruggedraaid worden. Daar is vanaf hier
verandering in gekomen en er is gezorgd voor continu rotatie door middel van
bluetooth of wifi. Voor de energie en data overdracht is gebruik gemaakt van
een slipring. Hierbij wordt het overgedragen d.m.v. koolstof borstels. Denk
hierbij aan botsauto’s die via een pin op de auto stroom krijgen van een net
aan het plafond.
o De röntgenbundel hoefde nu ook niet meer te stoppen en terug te draaien
zodat hij verder kon en kon nu continu door blijven draaien als een spiraal,
waardoor je nog snellere rotatietijden krijgt.
5
, - Huidige generatie
o Bredere detector (Multi Detector CT)
o In de lengterichting van de patiënt meerdere detectoren
o Cone beam ipv fan beam, dus kegel ipv waaier
o Hoe meer detectoren, hoe meer plakjes je in een keer kunt maken. Dus
snellere acquisitie.
o De grootste tegenwoordig is 320 plakjes in een keer. Dat is 16 cm, want de
detectoren zijn 0,5 mm klein.
Opbouw van detectoren bij MDCT:
- Het aantal detector rijen in de lengterichting van de patient noem je slice. Bij 16
detectoren is het een 16slice detector.
- Twee verschillende detectoren in MDCT:
o Matrix array (hebben we het meest)
▪ Word ook wel iso array, fixed array of linear array genoemd
▪ Elementen van gelijke (uniforme) grootte
▪ Meest gebruikt bij systemen vanaf 64-slice
o Adaptive array (wat ouder systeem)
▪ Elementen met variabele (niet uniforme) grootte
▪ In het midden van de detector kleine elementen
▪ Naar buiten toe grotere elementen
6
,Houdt er dus rekening mee dat de keuzes die bij een CT-systeem gemaakt kunnen worden
afhankelijk zijn van de detector die in het systeem aanwezig is. Heb je een 16-slice detector,
dan kun je niet een matrix van 64x0,25mm kiezen.
De hoeveelheid detector elementen die je kunt aanstralen wordt binnen CT collimatie
genoemd.
Beeldopbouw
Röntgenfoto CT
Absorptieverschillen tussen weefsels Absorptieverschillen tussen weefsels
(Verzwakkings)informatie per pixel (Verzwakkings)informatie per pixel
Verschillende grijswaarden op de foto Profielen
Synogrammen
Ruwe data
De reden dat de profielen en synogrammen allemaal ruwe data is, is omdat de CT ronddraait
als een spiraal en daarom heb je nergens rechte plakjes. Je moet van alle schuine informatie
een recht beeld genereren. Dat kan aan de hand van berekeningen. Je scant dus ruwe data
en het plakje moet je berekenen.
Reconstructiemethoden:
- Iteratieve methode
- (filtered) back projection
- In verschillende richtingen meten van de absorptiewaarde per voxel
o Eenheid hiervoor is Hounsfield Unit (HU)
- Omzetten naar een afbeelding
7
,BMH
Diagnostische fase
- Aanvraag
- Beredeneren welk onderzoek voor deze aanvraag je moet toepassen
Voorbereidende fase
- Patiëntgegevens invoeren
- Hulpmiddelen klaarleggen
- Apparatuur klaarzetten
Uitvoerende fase
- Patiënt binnenhalen en (kleding)instructies geven
- Patiënt positioneren
- Onderzoek uitvoeren (instellen scanogram en instellen scanlengte en FOV)
Evaluatiefase
- Controle scan op technische kwaliteit
- Grote/dreigende pathologie doorbellen naar radioloog
Patient positionering:
- Feet first
- Head first
- Prone (= op de buik)
- Supine (=op de rug)
Acquisitie algemeen
- Patiëntgegevens invoeren
- Patiënt ontvangen en uitleg geven
- Patiënt op tafel instellen d.m.v. assenstelsel
- Overzichtsscan maken
o Dit noem je een low dose topogram. Je kijkt hierbij naar de scanlengte (boven
en ondergrens), FOV (soort van zijgrenzen) → dit samen is de scanbox,
- Scangegevens instellen
- CT-scan maken
Bij CT kijk je altijd recht naar de patiënt. Het systeem vraagt hoe de patiënt ligt, en draait
automatisch de afbeelding al goed.
8
,Acquisitie thorax
- Topogram
- Bovengrens: longtoppen
- Ondergrens: onderkant van de longen
- FOV: de huid
- Ademcommando: inspiratie
- Kledinginstructies → bh en ketting af
Acquisitie abdomen
- Topogram
- Bovengrens: diafragma
- Ondergrens: onder symphysis pubica
- FOV: de huid
- Ademcommando: inspiratie, zodat er geen beweging in de buik is en inspiratie is het
makkelijkst.
Scanned FOV = het gedeelte dat je kan scannen. Scanlengte in de Z-richting (=in de lengte)
en X-richting (= de breedte). Het FOV is altijd symmetrisch. De kortste richting bepaald dus
het FOV.
→ Topogram / scanogram
Reconstructive FOV = FOV dat je nodig hebt, onbruikbare informatie is eraf gesneden. Dit is
vaak kleiner dan het scanned FOV.
→ scanbox
Pak als scanlengte van het scanned en reconstructive FOV altijd dezelfde richtingen.
9
, Window width en window level
Reconstructiemethoden:
- Iteratieve methode
o Hele precieze manier om met heel veel verschillende iteraties en bepaalde
rekenvormen tot een exacte waarde van die ene pixel te komen
o Duurde destijds met de nog niet zo ontwikkelde computers te lang en daarom
is er iets anders voor bedacht → (filtered) back projection
- (Filtered) back projection
o Een projectiemethode die je vervolgens gaat berekenen en filteren tot het
plaatje.
o Is gebruikt totdat de computers beter ontwikkeld waren en toen zijn ze weer
teruggegaan naar de iteratieve methode.
- Iedere voxel heeft dan dus een absorptiewaarde in verschillende richtingen
- De eenheid hiervoor is Houndsfield Unit (HU)
o Getal gekoppeld aan de absorptiewaarde van een orgaan/pixel in een
onderzoek
o Hoe hoger de densiteit van het orgaan, des te groter de absorptie
o Hoe hoger de absorptiewaarde
o Hoe hoger de HU-waarde
▪ Hoe meer absorptie, hoe minder straling er op de detector valt en
daarmee hoe witter het plaatje zal zijn.
▪ De hoogte van de HU-waarde kan dus vertaald worden in hoe wit het
plaatje is
▪ De schaal loopt van -1000 tot +1000
- En dit wordt omgezet naar een afbeelding in grijswaarden
10
