Inhoud
1. COLLEGE 1: INLEIDING 3
1.1 ARTIKEL: WBCSD & IIA (2022) – EMBEDDING ESG AND SUSTAINABILITY CONSIDERATIONS INTO THE
THREE LINES MODEL 5
2. COLLEGE 2 – IN CONTROL: WAT BETEKENT DAT? \ MIX VAN BEHEERSMAATREGELEN 7
2.1 ARTIKEL: PAAPE (2008) – IN CONTROL 7
2.2 ARTIKEL: GARTS (2022) – MATERIALITY ASSESSMENT - ESG 10
3. COLLEGE 3/4 – IN CONTROL: RISICOMANAGEMENT 16
3.1 ARTIKEL: KAPLAN (2012) – MANAGING RISKS: A NEW FRAMEWORK 16
3.2 ARTIKEL: COSO ICIF 2013 18
3.3 ARTIKEL: COSO ERM 2017 21
4. COLLEGE 5 - KWALITEIT VAN INFORMATIE 23
4.1 ARTIKEL: BORITZ (2005) – IS PRACTITONERS’ VIEW ON CORE CONCEPTS OF INFORMATION
INTEGRITY 23
4.2 ARTIKEL: TEE – FACTORS INFLUENCING ORGANIZATIONS TO IMPROVE DATA QUALITY 25
4.3 ARTIKEL: ALONI – RISK MANAGEMENT ERP PROJECT INTRODUCTION 27
5. COLLEGE 6 – TRADITIONELE BENADERING 29
5.1 ARTIKEL: STARREVELD 29
5.2 ROMNEY & STEINBART: USE OF AN AIS 35
COLLEGE 8 – DE INVLOED VAN MENS, CULTUUR EN GEDRAG OP INTERNE
BEHEERSING (1/3) 36
5.3 ARTIKEL: OUCHI - A CONCEPTUAL FRAMEWORK FOR THE DESIGN OF ORGANIZATIONAL CONTROL
MECHANISMS (1979) 36
6. COLLEGE 9 – INVLOED VAN MENS, CULTUUR EN GEDRAG OP INTERNE
BEHEERSING 41
6.1 ARTIKEL: SIMONS CONTROLS IN AN AGE OF EMPOWERMENT (1995) 41
6.2 ARTIKEL: KAPLAN & NORTON – TRANSFORMING THE BALANCED SCORECARD FROM PERFORMANCE
MEASUREMENT TO STRATEGIC MANAGEMENT (2001) 44
7. COLLEGE 10 – DE INVLOED VAN MENS, CULTUUR EN GEDRAG OP INTERNE
BEHEERSING (3/3) 45
7.1 ARTIKEL: SCHEIN 45
7.2 ARTIKEL: QUINN AND CAMERON 47
7.3 ARTIKEL – HOFSTEDE 48
7.4 ARTIKEL: KAPTEIN – DEVELOPING AND TESTING A MEASURE FOR THE ETHICAL CULTURE OF
ORGANIZATIONS (2008) 49
8. COLLEGE 11 – ETHIEK EN INTEGRITEIT; HET MOREEL KOMPAS: INTERNE
BEHEERSING EN TOEZICHT 50
8.1 ARTIKEL: JEURISSEN & VEN – WAARDE EN MORELE NORMEN IN DE ONDERNEMING 50
8.2 ARTIKEL: KARSSING & JEURISSEN – NAAR DIALOGISCH INTEGRITEITSTOEZICHT 52
1 | nieuwe perspectieven
,9. COLLEGE 12 – ETHIEK EN INTEGRITEIT: COMPLIANCE EN ORGANISATORISCHE
SAMENHANG 53
9.1 ARTIKEL: DE VRIES & DE VRIES – ZONDER DIALOOG GEEN COMPLIANCE ETHICS AND SUSTAINABILITY
VOLUME 53
9.2 ARTIKEL: MARTIN – THROUGH THE ETHICS LOOKING GLASS 54
10. COLLEGE 13 – ONTWIKKELINGEN, NIEUWE ORGANISATIEVORMEN EN DE
INVLOED DAARVAN OP CONTROL 56
10.1 ARTIKEL: BEDFORD – CONFIGURATIONS OF CONTROL: AN EXPLORATORY ANALYSIS 56
11. COLLEGE 14 – ONTWIKKELINGEN, NIEUWE ORGANISATIEVORMEN EN DE
INVLOED DAARVAN OP CONTROL 58
11.1 ARTIKEL: LALOUX – REINVENTING ORGANIZATIONS 58
BIJLAGE 1: STANDAARD 315 – RISICO IDENTIFICEREN EN INSCHATTEN 60
2 | nieuwe perspectieven
,1. College 1: Inleiding
BIV – IB gaat over
Management die beheersmaatrgeelen treft om doelstellingen te behalen
- Doelstelling: (in mindere mate continuiteit en winstmaximalisatie), maar voor wat de organisatie wilt bereiken
met de onderneming. Dus hun strategie. Ergens het beste in zijn.
- Beheersmaatregelen: middelen die de organisatie inzet om de doelstelling te behalen:
o Formele controles
o Cultuur
o Ethiek
o Informele controls
o Integriteit
Je dient een mix aan maatregelen in te zetten om in control te zijn.
Weten voor tentamen:
BIV-IB vanuit perspectief van de organisatie
Het onder controle krijgen van bedrijfsprocessen en de bijbehorende informatie stromen is essentieel om de
doelstellingen van de organisatie te realiseren. (een van die doelstellingen is ook om een correcte jaarrekening op te
leveren).
Relevante onderwerpen die daarbij aan bod komen zijn:
- De externe omgeving (stakeholders0 waarin de organisatie opereert
- De missie, visie en strategie van de organisatie
- De bedrijfsprocessen en maatregelen van interne beheersing
- De gebruikte informatie en informatiesystemen
- De interne omgeving – governance, organisatiestructuren, cultuur, mensen en gedrag
- Risicomanagement
- Monitoring interne beheersingsmaatregelen
Het belang van interne beheersing vanuit het perspectief van de accountant
Hierbij is NV COS 315 belangrijk. Deze Standaard vereist namelijk dat er risico’s op een afwijking van materieel belang
worden geïdentificeerd door:
3 | nieuwe perspectieven
, - Inzicht te verkrijgen in de entiteit en haar omgeving, met inbegrip van haar interne beheersing
- Te weten hoe de manager de relevante bedrijfsprocessen onder controle heeft en de informatie die hiervoor
nodig is.
Begrip van de organisatie leidt tot inzicht wat het management doen en waarom en dus beheersingsvraagstukken
vanuit hun perspectief te doorgronden. Dit verbetert de risicoanalyse die de accountant doet. Je kan namelijk pas goed
begrijpen en een goed oordeel vormen als je als accountant eerst begrijpt hoe het werkt.
Zie Bijlage 1 ‘ Standaard 315 – Risico’s identificeren en inschatten’ voor de gehele samenvatting van de Standaard.
Blauw gearceerd is belangrijk m.b.t. BIV-IB.
Interne beheersingsprobleem
Het management wil graag iets bereiken (doelstelling). Daarvoor zijn in grote lijnen de volgende bedrijfsmiddelen voor:
- Activa (en passiva
- Mensen
- Informatie ( om verantwoorde beslissingen te nemen)
Binnen deze bedrijfsmiddelen van er iets mis gaan, namelijk: Processen kunnen niet efficiënt of effectief zijn,
medewerkers kunnen ‘rare’ dingen dien of informatie is niet betrouwbaar. Daarmee komt het realiseren van de
doelstelling van de organisatie in gevaar. Dit zijn interne beheersingsproblemen. Deze moeten worden opgelost door
het management met beheersingsmaatregelen.
Een simpel voorbeeld is bij accountants kantoren dat assistentes niet genoeg kennis hebben.
Voorbeeld:
Een reisorganisatie heeft als doel om reizen aan te bieden die veilig en een beetje anders (exotisch) zijn.
De problemen/uitdagingen die deze organisatie heeft zijn:
- Hoe weten ze dat de lokale bevolking (waar ze veel mee samenwerken) te vertrouwen is?
- Wat is de veiligheidsstatus van een bepaald land? Veilig genoeg?
- Hoe vinden ze de juiste mensen die net de juiste plekjes weten in een land?
Dus bij deze problemen kan je bijvoorbeeld zeggen dat de medewerkers continu automatisch op de hoogte worden
gehouden van welk land veilig is. Of dat de medewerkers elke dag op de hoogte worden gehouden over leuke
activiteiten.
Stappen plan te volgens tijden tentamen en paper;
1. Beredeneer vanuit de doelstelling van de organisatie. Bepaal deze dus eerst, beargumenteer je keuze/voer een
discussie hierover.
2. Bepaal de bedreiging die in de weg staat van het bereiken van die doelstelling. (probleemanalyse is essentieel
om het juiste model te kiezen).
3. Kies ene toepasselijk model bij het probleem en beargumenteer je keuze.
4. Licht kort het model toe (KORT!)
5. Pas het model toe op de casus. Leg de link tussen problematiek casus en het theoretische model
6. Maak oplossingen concreet. Dus blijf niet hangen op het niveau: de organisatie moet iets doen aan…., maar
geef concreet aan WAT ze dan moeten doen.
7. Tip aanpalende problematiek aan, follow up acties, alternatieve modellen.
Governance in perspectief:
Governance body:
- Verantwoordelijkheid naar stakeholders
- Overzicht over de organisatie
- Rol: integriteit, leiderschap en transparantie
Management:
- Managen van risico’s om organisatiedoelstellingen te bereiken;
- Eerste lijn: ervoor zorgen dat goederen en diensten binnen Managed risk worden verzorgd;
- Tweede lijn: Ondersteuning door experts op risico gerelateerde items.
Internal audit (derde lijn)
- Onafhankelijk, objectief
- Toevoegen betrouwbaarheid en advies op behalen organisatie doelstellingen
- Scherp houden van management
4 | nieuwe perspectieven
1. COLLEGE 1: INLEIDING 3
1.1 ARTIKEL: WBCSD & IIA (2022) – EMBEDDING ESG AND SUSTAINABILITY CONSIDERATIONS INTO THE
THREE LINES MODEL 5
2. COLLEGE 2 – IN CONTROL: WAT BETEKENT DAT? \ MIX VAN BEHEERSMAATREGELEN 7
2.1 ARTIKEL: PAAPE (2008) – IN CONTROL 7
2.2 ARTIKEL: GARTS (2022) – MATERIALITY ASSESSMENT - ESG 10
3. COLLEGE 3/4 – IN CONTROL: RISICOMANAGEMENT 16
3.1 ARTIKEL: KAPLAN (2012) – MANAGING RISKS: A NEW FRAMEWORK 16
3.2 ARTIKEL: COSO ICIF 2013 18
3.3 ARTIKEL: COSO ERM 2017 21
4. COLLEGE 5 - KWALITEIT VAN INFORMATIE 23
4.1 ARTIKEL: BORITZ (2005) – IS PRACTITONERS’ VIEW ON CORE CONCEPTS OF INFORMATION
INTEGRITY 23
4.2 ARTIKEL: TEE – FACTORS INFLUENCING ORGANIZATIONS TO IMPROVE DATA QUALITY 25
4.3 ARTIKEL: ALONI – RISK MANAGEMENT ERP PROJECT INTRODUCTION 27
5. COLLEGE 6 – TRADITIONELE BENADERING 29
5.1 ARTIKEL: STARREVELD 29
5.2 ROMNEY & STEINBART: USE OF AN AIS 35
COLLEGE 8 – DE INVLOED VAN MENS, CULTUUR EN GEDRAG OP INTERNE
BEHEERSING (1/3) 36
5.3 ARTIKEL: OUCHI - A CONCEPTUAL FRAMEWORK FOR THE DESIGN OF ORGANIZATIONAL CONTROL
MECHANISMS (1979) 36
6. COLLEGE 9 – INVLOED VAN MENS, CULTUUR EN GEDRAG OP INTERNE
BEHEERSING 41
6.1 ARTIKEL: SIMONS CONTROLS IN AN AGE OF EMPOWERMENT (1995) 41
6.2 ARTIKEL: KAPLAN & NORTON – TRANSFORMING THE BALANCED SCORECARD FROM PERFORMANCE
MEASUREMENT TO STRATEGIC MANAGEMENT (2001) 44
7. COLLEGE 10 – DE INVLOED VAN MENS, CULTUUR EN GEDRAG OP INTERNE
BEHEERSING (3/3) 45
7.1 ARTIKEL: SCHEIN 45
7.2 ARTIKEL: QUINN AND CAMERON 47
7.3 ARTIKEL – HOFSTEDE 48
7.4 ARTIKEL: KAPTEIN – DEVELOPING AND TESTING A MEASURE FOR THE ETHICAL CULTURE OF
ORGANIZATIONS (2008) 49
8. COLLEGE 11 – ETHIEK EN INTEGRITEIT; HET MOREEL KOMPAS: INTERNE
BEHEERSING EN TOEZICHT 50
8.1 ARTIKEL: JEURISSEN & VEN – WAARDE EN MORELE NORMEN IN DE ONDERNEMING 50
8.2 ARTIKEL: KARSSING & JEURISSEN – NAAR DIALOGISCH INTEGRITEITSTOEZICHT 52
1 | nieuwe perspectieven
,9. COLLEGE 12 – ETHIEK EN INTEGRITEIT: COMPLIANCE EN ORGANISATORISCHE
SAMENHANG 53
9.1 ARTIKEL: DE VRIES & DE VRIES – ZONDER DIALOOG GEEN COMPLIANCE ETHICS AND SUSTAINABILITY
VOLUME 53
9.2 ARTIKEL: MARTIN – THROUGH THE ETHICS LOOKING GLASS 54
10. COLLEGE 13 – ONTWIKKELINGEN, NIEUWE ORGANISATIEVORMEN EN DE
INVLOED DAARVAN OP CONTROL 56
10.1 ARTIKEL: BEDFORD – CONFIGURATIONS OF CONTROL: AN EXPLORATORY ANALYSIS 56
11. COLLEGE 14 – ONTWIKKELINGEN, NIEUWE ORGANISATIEVORMEN EN DE
INVLOED DAARVAN OP CONTROL 58
11.1 ARTIKEL: LALOUX – REINVENTING ORGANIZATIONS 58
BIJLAGE 1: STANDAARD 315 – RISICO IDENTIFICEREN EN INSCHATTEN 60
2 | nieuwe perspectieven
,1. College 1: Inleiding
BIV – IB gaat over
Management die beheersmaatrgeelen treft om doelstellingen te behalen
- Doelstelling: (in mindere mate continuiteit en winstmaximalisatie), maar voor wat de organisatie wilt bereiken
met de onderneming. Dus hun strategie. Ergens het beste in zijn.
- Beheersmaatregelen: middelen die de organisatie inzet om de doelstelling te behalen:
o Formele controles
o Cultuur
o Ethiek
o Informele controls
o Integriteit
Je dient een mix aan maatregelen in te zetten om in control te zijn.
Weten voor tentamen:
BIV-IB vanuit perspectief van de organisatie
Het onder controle krijgen van bedrijfsprocessen en de bijbehorende informatie stromen is essentieel om de
doelstellingen van de organisatie te realiseren. (een van die doelstellingen is ook om een correcte jaarrekening op te
leveren).
Relevante onderwerpen die daarbij aan bod komen zijn:
- De externe omgeving (stakeholders0 waarin de organisatie opereert
- De missie, visie en strategie van de organisatie
- De bedrijfsprocessen en maatregelen van interne beheersing
- De gebruikte informatie en informatiesystemen
- De interne omgeving – governance, organisatiestructuren, cultuur, mensen en gedrag
- Risicomanagement
- Monitoring interne beheersingsmaatregelen
Het belang van interne beheersing vanuit het perspectief van de accountant
Hierbij is NV COS 315 belangrijk. Deze Standaard vereist namelijk dat er risico’s op een afwijking van materieel belang
worden geïdentificeerd door:
3 | nieuwe perspectieven
, - Inzicht te verkrijgen in de entiteit en haar omgeving, met inbegrip van haar interne beheersing
- Te weten hoe de manager de relevante bedrijfsprocessen onder controle heeft en de informatie die hiervoor
nodig is.
Begrip van de organisatie leidt tot inzicht wat het management doen en waarom en dus beheersingsvraagstukken
vanuit hun perspectief te doorgronden. Dit verbetert de risicoanalyse die de accountant doet. Je kan namelijk pas goed
begrijpen en een goed oordeel vormen als je als accountant eerst begrijpt hoe het werkt.
Zie Bijlage 1 ‘ Standaard 315 – Risico’s identificeren en inschatten’ voor de gehele samenvatting van de Standaard.
Blauw gearceerd is belangrijk m.b.t. BIV-IB.
Interne beheersingsprobleem
Het management wil graag iets bereiken (doelstelling). Daarvoor zijn in grote lijnen de volgende bedrijfsmiddelen voor:
- Activa (en passiva
- Mensen
- Informatie ( om verantwoorde beslissingen te nemen)
Binnen deze bedrijfsmiddelen van er iets mis gaan, namelijk: Processen kunnen niet efficiënt of effectief zijn,
medewerkers kunnen ‘rare’ dingen dien of informatie is niet betrouwbaar. Daarmee komt het realiseren van de
doelstelling van de organisatie in gevaar. Dit zijn interne beheersingsproblemen. Deze moeten worden opgelost door
het management met beheersingsmaatregelen.
Een simpel voorbeeld is bij accountants kantoren dat assistentes niet genoeg kennis hebben.
Voorbeeld:
Een reisorganisatie heeft als doel om reizen aan te bieden die veilig en een beetje anders (exotisch) zijn.
De problemen/uitdagingen die deze organisatie heeft zijn:
- Hoe weten ze dat de lokale bevolking (waar ze veel mee samenwerken) te vertrouwen is?
- Wat is de veiligheidsstatus van een bepaald land? Veilig genoeg?
- Hoe vinden ze de juiste mensen die net de juiste plekjes weten in een land?
Dus bij deze problemen kan je bijvoorbeeld zeggen dat de medewerkers continu automatisch op de hoogte worden
gehouden van welk land veilig is. Of dat de medewerkers elke dag op de hoogte worden gehouden over leuke
activiteiten.
Stappen plan te volgens tijden tentamen en paper;
1. Beredeneer vanuit de doelstelling van de organisatie. Bepaal deze dus eerst, beargumenteer je keuze/voer een
discussie hierover.
2. Bepaal de bedreiging die in de weg staat van het bereiken van die doelstelling. (probleemanalyse is essentieel
om het juiste model te kiezen).
3. Kies ene toepasselijk model bij het probleem en beargumenteer je keuze.
4. Licht kort het model toe (KORT!)
5. Pas het model toe op de casus. Leg de link tussen problematiek casus en het theoretische model
6. Maak oplossingen concreet. Dus blijf niet hangen op het niveau: de organisatie moet iets doen aan…., maar
geef concreet aan WAT ze dan moeten doen.
7. Tip aanpalende problematiek aan, follow up acties, alternatieve modellen.
Governance in perspectief:
Governance body:
- Verantwoordelijkheid naar stakeholders
- Overzicht over de organisatie
- Rol: integriteit, leiderschap en transparantie
Management:
- Managen van risico’s om organisatiedoelstellingen te bereiken;
- Eerste lijn: ervoor zorgen dat goederen en diensten binnen Managed risk worden verzorgd;
- Tweede lijn: Ondersteuning door experts op risico gerelateerde items.
Internal audit (derde lijn)
- Onafhankelijk, objectief
- Toevoegen betrouwbaarheid en advies op behalen organisatie doelstellingen
- Scherp houden van management
4 | nieuwe perspectieven
