Samenvatting Juridische verkenningen - Luc De Bruyckere

Deel I: Bronnen en beginselen v/h recht
1. Ontstaan en ontwikkeling van het recht
2. Defnite van het recht
 Recht = een geheel van afdwingbare regels die door de samenleving tot stand komen met als doel de ordening v/d
samenleving

2.1 Een geheel van regels
 Versch bronnen v/h recht, niet alleen weteksten en codex (zie ‘bronnen v/h recht’)
 Rechtsregel ≠ regel
 Morele regels
 Normateve regels
Gedragsregels
 Fatsoensregels
 Verkeersregels

2.2 Tot stand gekomen door samenleving
 Recht, ontwikkeld door menselijk handelen gesteld door orgaan daarvoor opgericht
 Democrate: parlement (volksvertegenwoordigers, verkozen door volk)
 Geen democrate: wetgevend orgaan niet verkozen door volk  regels door dictator of dictatoriaal bestuur
 Gebonden aan tjd en plaats
 Bv rechtssysteem België vs China
 Bv “ “ 1990 vs “ “ 2000

2.3 Afdwingbaarheid
 Rechtsregel:
 Gebod
 Verbod
 Betalingsverplichtng
 Afdwingbaar door straf verbonden aan gedraging + tsskomst rechter
 Recht op iedereen van toepassing, ondanks ideologie, geloof of hoedanigheid v/d persoon
 Andere stelsels enkel van toepassing indien voor gekozen (bv Sharia) of regels die binnen een onderneming w
opgesteld voor arbeiders (bv vrije beroepers)
- Naast rechtbank, heef elk beroepsgroep haar eigen tuchtorgaan1 die de afdwingbaarheid v/d regels
verzekert
 Gevaar: neo-liberalisme

3. Bronnen v/h recht
 Versch soorten weten:
 Normateve of formele weten
- Door wetgevende macht
 Materiële weten
- Uitgevaardigd door uitvoerende macht
 Hiërarchisch geschikt o.b.v. internat, federale en deelstatelijke bevoegdheidsverdeling  die dat hoger staat heef
‘voorrang’
1) Internat en supranat normen met directe werking en verdrag ‘Werking v/d Europese Unie’ aangevuld met
Protocol 1 en het EVRM
2) Grondwet en alg rechtsbeginselen en gewoontes met grondwetelijke waarde
3) Bijzondere meerderheidsweten
4) Wet – decreet – ordonnante alg rechtsbeginselen met wetelijke waarde
5) KB’s en besluiten v/d gemeenschaps- en gewestregering
6) MB’s en besluiten v/d leden v/d gemeenschap- en gewestregering

1
Tuchtorgaan =

1

, 7) Provinciale besluiten en verordeningen
8) Gemeentelijke besluiten en verordeningen
 Naast wetgevende bronnen, ook aangevuld met gewoonte, rechtspraak 2en rechtsleer

3.1 Inter- en supranatonale normen met directe werking
 Verdrag = internat overeenkomst, tot stand gekomen met oog op regeling v/d onderlinge verhoudingen en
verhoudingen tss rechtsonderhorigen, gesloten door 2 of meer (deel)staten
 Niet alle normen hebben directe werking  moeten eerst door staat w omgezet in nat rechtsstelsel 
uitgevaardigd op nat niveau in vorm van wet of KB
 Grondwetelijk Hof hamert al decennia dat 1) alleen voorrang hebben op grondwet, alle andere internat normen
(zelfs al hebben ze directe werking) zouden hiërarchisch lager moeten staan dan Grondwet
 Naast Verdragen andere soorten regels door Europese Commissie en Europese Raad van Ministers (verordeningen
en richtlijnen)
 Verordening: rechtstreeks recht in elke lidstaat
 Richtlijn: moet door nat OH w omgezet in nat regelgeving om toepasbaar te zijn

3.2 Grondwet
 Organisate en structuur van elke staat + fundamentele rechten en vrijheden v/d rechtsonderhorigen
 Directe werking
 Grondwetelijk Hof: als er confict is tss 1) en 2) dan kan alleen Grondwetelijk Hof de wet/ fundamenteel beginsel
toetsen

3.3 Algemene rechtsbeginselen
 Rechtsbeginsel = Beginselen die behoren tot het wezen v/d samenleving, zo bel en fundamenteel dat ze juridisch
dwingend zijn.
 Alg rechtsbeginsel: vloeit voort uit geschreven regel
 Verschil alg rechtsbeginsel met grondwetelijke waarde (uit grondwetelijke bepaling) en alg rechtsbeginsel met
wetelijke waarde (waaruit beginsel voortvloeit bep hiërarchische plaats)

3.4 Wet-decreet-ordonnante
 Formele weten w uitgevaardigd door wetgevend orgaan
 Wet uitgevaardigd door federaal parlement, decreet door Vlaams, Waals of Franstalig parlement en ordonnante
door parlement v/h Brussels Hoofdstedelijk Gewest

3.5 Besluiten
 Materiële weten zijn besluiten door UM, KB’s door federale regering, MB’s door minister federale of deelstatelijke
regering en besluiten v/d Vlaamse regering, Waalse, Franstalige of Brusselse
 WM geef UM bevoegdheid om besluiten over wet te nemen
 WM stelt kader op dat verder uitgewerkt w door besluiten UM
 Naast besluiten kan ook omzendbrieven die een duidelijkere interpretate v/e wet opleggen, dwingende regels
poneren of beleidsnormen voorschrijven
 Besluiten ook hiërarchisch!!!

3.6 Gewoonte
 Primaire bron v/h recht  Code Napoléon bestond uit 3 bronnen, waarvan gewoonte er 1 was  meer regels
gecodifceerd  minder plaats voor gewoonte om te ontwikkelen
 Veel gewoontes als alg rechtsbeginsel gekwalifceerd en gecodifceerd.
 Gewoonte als rechtsbron, 4 voorwaarden:
 Alg geldend en toegepast op meerderheid gemeenschap
 Duurzaam, bestendig en regelmatg aangepast aan tjdsperiode
 Openbaar
 Alg als rechtsregel aanvaard zijn door gemeenschap

2
Rechtspraak = Jurisprudente

2