Samenvatting cultuur 1.1

1. Meerkeuzevragen
1. DE PREHISTORIE
- Hoe oud is het heelal?
o 13,75 miljard jaar
- Wanneer ontstonden de eerste mensachtigen?
o 2,5 miljoen jaar geleden
- Wanneer ontstond Homo sapiens of de moderne mens?
o 300.000 jaar geleden
- Wanneer migreerde de mens uit Afrika?
o 100.000 jaar geleden
- Sinds wanneer maken mensen gereedschap?
o ca. 700.000 v.C.
- Wanneer kunnen de cultuurgeschiedenis laten beginnen?
o Volgens sommigen vanaf mensen gereedschap konden maken = van zodra er mensachtigen zijn =
2,5 miljoen jaar
o Mens = een dier dat gereedschap kan maken
o Maar! Sommige dieren gebruiken en ontwerpen ook gereedschap
o Cultuurgeschiedenis gaat over veranderingen die niet instinctief gebeuren, maar bewust en
(on)redelijk snel.
o 30.000 v.C in Chauvet = hier zien we de eerste uiting van onze unieke menselijke behoefte aan
schoonheid die de behoefte aan wat louter nuttig is, overstijgt.
- De ‘Venus van Willendorf’ is één van de oudste voorbeelden van beeldhouwkunst dat we kennen. Hoe
oud?
o Ca. 23.000 v.C
- Wie waren de Natufiërs?
o Eerste landbouwers en veetelers (domesticeren)
- Vanaf wanneer gingen mensen op een vaste plaats wonen?
o Vanaf ca. 7.500 v.C.
- Wat is er bijzonder aan Çatalhöyük?
o Het is de grootste en de meest ontwikkelde nederzetting uit de Late Steentijd die gevonden is
o Best bewaard
o Geen straten: beter verdedigen tegen aanvallers
o Markeert de overgang van nederzetting naar stad, door grootte en arbeidsdeling; er ontstaan
verschillende beroepen
o Vast plek wonen = om bij hun doden te blijven
- Wat markeert de overgang van prehistorie naar historie?
- Vanaf wanneer spreken we niet langer van een nederzetting, maar van een stad?
o In een stad ontstaan verschillende beroepen
- Waarom is landbouw efficiënter dan jagen en verzamelen?
o Er kan niet genoeg voedsel worden verzameld voor het aantal inwoners in de steden (?)
- Hoe ging de beschaving van de eerste stad verloren?
o Landbouwgrond werd onvruchtbaar door verzilting (door het zout in de Eufraat)
- Welke functies worden aan Stonehenge toegedicht?
o Astronomische kalender? Gezondheidscentrum? Bedevaartsoord?
- Waar werd de oudste partituur gevonden? Hoe oud is deze?
o Gevonden in Ugarit (huidige Syrië)
o 1.400 v.C.

2. DE EGYPTISCHE OUDHEID
- Waarom kunnen we de Egyptische beschaving laten eindigen in 30 v.C.?

1

, o De laatste Farao (Caesarion) werd dan vermoord
- Wanneer werden de piramiden gebouwd?
o Djoser: ca. 2650 v.C.
- Wie ontwierp de trappiramide van Djoser?
o Imhotep (architect) = ‘uitvinder van steen’
- Hoe hoog is de piramide van Cheops?
o 146m
- Hoeveel stenen bevat de piramide van Cheops?
o 2,3 miljoen stenen
- Welk van deze drie is geen klassiek wereldwonder?
o …
o De 7 klassieke wereldwonderen
 De Piramide van Cheops (2560 v.C.)
 De Hangende Tuinen van Babylon (600 v.C.)
 De Tempel van Artemis en Efeze (550 v.C.)
 Het Beeld van Zeus in Olympia (435 v.C.)
 Het Mausoleum van Halicarnassus (351 v.C.)
 De Kolos van Rhodos (280 v.C.)
 De Pharos van Alexandrië (280 v.C.)
- Rangschik de wereldwonderen van oud naar jong.
o … (zie hierboven)
- Wanneer werd de Eiffeltoren gebouwd?
o 1889
- Hoe heten de belangrijkste internationale prijzen voor architectuur?
o De Pritzkerprijzen

3. DE GRIEKSE OUDHEID
- Waarom is het jaartal 393 een belangrijke symbolische datum?
o De Romeinse keizer Theodosius verbood alle heidense praktijken: griekse tempels werden
gesloten, Olympische spelen werden afgeschaft
- Wanneer vond de Trojaanse oorlog plaats?
o Ca. 1200 v.C.
- Wanneer werd de Ilias geschreven?
o 800 v.C.
- In welke oud-Griekse perioden kende men schrift? (meerdere antwoorden)
o Myceense periode
o Archaïsche periode
o …
- In welke oud-Griekse periode werd ijzer uitgevonden?
o De “Duistere periode (brons werd vervangen)
- Wanneer begint de geschiedenis van de filosofie?
o 500 v.C. ?
- Wanneer begint de hellenistische periode?
o 332 v.C.
- Welke kenmerken horen bij een mythische wereldverklaring? (meerdere antwoorden)
o Verklaren door verhalen
o Hoe de wereld vandaag is, wordt verklaard door te verwijzen naar een oergebeurtenis
o De natuur is vol goden, ze is sacraal
o Normatieve verklaring: men verklaard ook waarom de wereld moet zijn zoals die is en hoe de
mens zich moet gedragen. Daarom worden mythen waar begeleid door rituelen om natuur en
cultuur met elkaar te verzoenen


2

, o De mythische verklaring doet beroep op bovennatuurlijke of transcendente machten die grillig
en onbegrijpelijk zijn. Geloof is belangrijker dan inzicht.
- Rangschik de volgende filosofen van oud naar jong.
o Natuurfilosofen (Socrates – Plato – Aristoteles
- Verbindt de elementen met de humeuren en temperamenten. (aarde, water, vuur, lucht – bloed, gele gal,
zwarte gal, slijm – cholerisch, sanguinisch, melancholisch, flegmatisch)




- Vul de definitie aan: de gulden snede is een verhouding waarbij...
o Een verhouding gebaseerd op de verdeling van een lijnstuk in twee ongelijke delen waarbij het
kleinste deel zich verhoudt tot het grootste deel zoals het grootste deel zich verhoudt tot het
geheel. MB / AM = AM / AB
- Vul de rij van Fibonacci aan.
o 1 1 2 3 5 8 13 21 34 55 89 …
- Wat is ‘geestelijke verloskunst’?
o Maieutiek = via het stellen van vragen de ander bewust te maken van kennis die hij al in zich
heeft = iedereen bezit de belangrijkste kennis al
- Wat houdt het dualisme van Plato in?
o We moete twee niveaus van werkelijkheid onderscheiden
 Zintuigelijk schijnwerkelijkheid (geen dingen die zijn, maar worden)
 Ware objectieve werkelijkheid
- Voor Aristoteles bestaat alles uit stof en vorm. De essentie is...
o De vorm, deze is immanent of natuurlijk
- Plato en Aristoteles hebben andere politieke opvattingen. Welk van onderstaande stellingen is correct?




- Wanneer dateren we de hellenistische filosofie?
o 330 v.C. - 393


3

, - Wat is kenmerkend voor het epicurisme?
o Filosofie is een medicijn om gelukkig te worden
 Genot is het hoogste goed en is haalbaar als je je beperkt tot natuurlijke verlangens
 Vrees de dood niet
 Vrees de goden niet
 Pijn is dragelijk
 Leef verborgen

4. DE ROMEINSE OUDHEID
- Wanneer werd het Romeinse Rijk een Wereldrijk?
o Tussen 150 v.C. en 0
- Wanneer werd het Griekse Rijk een Romeinse kolonie?
o 393
- Hoeveel inwoners telde het hele Romeinse Rijk rond het jaar 100?
o 60 miljoen (Rome telde er 1 miljoen)
- Waarom was het Romeinse Rijk zo groot?
o Elke inwoner heeft eten nodig, om Rome te kunnen voeden was een groot rijk nodig ?
- Waarom brachten de Romeinen zoveel mogelijk tijd in de publieke ruimte (straten en pleinen) door?
o Geen comfort, brand- en instortingsgevaar, geen sanitair, geen stromend water, geen
verwarming of isolatie, geen ramen
- Wanneer werd het Colosseum gebouwd?
o Tussen 72 en 80
- Aan hoeveel toeschouwers bood het Colosseum plaats?
o 50.000
- Hoeveel inwoners telde Rome omstreeks het jaar 100?
o 1 miljoen
- Wanneer werd het Christendom een staatsgodsdienst?
o 380
- Wat is de diameter van de koepel van het Pantheon?
o 43,3 meter
- Wat zijn de basisprincipes van de architectuur volgens Vitruvius?
o Utilitas: een gebouw moet functioneel zijn
o Firmitas: een gebouw moet sterk en degelijk zijn
o Venustas: een gebouw moet mooi en aangenaam zijn
- Waarom is keizer Constantijn belangrijk? (meerdere antwoorden)
o ? p108 ?
- Wanneer valt het West-Romeinse Rijk?
o 476

5. DE MIDDELEEUWEN
- Wanneer valt het Oost-Romeinse Rijk en eindigt de Byzantijnse periode?
o 1453
- In de duistere Middeleeuwen krimpt de bevolking van x naar x miljoen inwoners?
o 70 miljoen naar 20 à 30 miljoen
- Waarom bestond een huis in de duistere middeleeuwen slechts uit één ruimte of ‘hal’?
o Omdat er niet meer schoorstenen waren
- Waar vinden we omstreeks 850 de grootste bibliotheek ter wereld?
o Bagdad
- Waar komt de benaming ‘Middeleeuwen’ vandaan?
o Stamt van humanisten uit de 16de eeuw: zij vonden dat de periode tussen de Oudheid en de
Renaissance – of wedergeboorte van de Oudheid – een periode was die beter vergeten werd...


4