Samenvatting VCA – Hoofdstuk 1 t/m 6
Hoofdstuk 1 – Veiligheid
Risico: de kans op een ongewenst effect (ongeval, schade of letsel) bij het uitvoeren van een
activiteit. Risico hangt af van kans en effect: Risico = kans (W,B) x effect (E)
Na het invullen van de formule krijg je een getal. Aan de hand van dit getal kan je zien wat voor actie
genomen moet worden.
3 verschillende soorten risico’s:
1. Veiligheidsrisico’s: kunnen leiden tot acuut letsel (brand, explosie, vallen)
2. Gezondheidsrisico’s: kunnen op termijn leiden tot gezondheidsproblemen (doofheid,
rugklachten, kanker)
3. Welzijnsrisico’s: kunnen acuut of op termijn leiden tot geestelijke klachten (stress, trauma,
overspannen)
Veiligheid: de situatie waarin je geen risico loopt op letsel of schade. Maar risico’s zijn nooit uit te
sluiten.
Een onveilige situatie is een situatie waarin niet voldaan wordt aan de voorwaarden van veilig
werken.
Preventie van onveilige handelingen en onveilige situaties. Maatregelen om risico’s te verminderen.
Richten op het voorkomen dat: Het risico toeneemt, een ongeval plaatsvindt, gezondheidsschade
optreedt en milieuschade optreedt.
Volgorde van preventie maatregelen (arbeid hygiënische strategie):
(risico: gehoorbeschadiging door machine die veel lawaai maakt)
1. Bronaanpak (weghalen van de machine die teveel lawaai maakt)
2. Collectieve bescherming (geluidswerende omkasting om de machine zetten)
3. Individuele bescherming (taakroulatie: om de beurt mensen bij de machine)
4. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) (gehoorbescherming)
Onveilige handelingen neem je weg door:
- De oorzaak te verwijderen
- Afschermen en beveiligen
- Waarschuwen
- Anderen in te schakelen (melden of stoppen werkzaamheden)
,Bedrijfsongevallen: een ongeval is een ongewilde gebeurtenis met schade of letsel als gevolg; een
bijna-ongeval is een ongewilde gebeurtenis zonder schade of letsel, waarbij wel kans was op schade
of letsel. Beide zijn gevolgen van onveilige situaties/handelingen. Ook is er nog het incident. Dit is een
ongewenste gebeurtenis met/zonder schade of letsel.
3 soorten risicotheorieën:
1. IJsberg theorie: gaat ervan uit dat er steeds 1/10 overblijft. 1 zieke werknemer = 10 zieke
werknemers zonder verzuim = 100 werknemers die op termijn ziek gaan worden.
2. Oorzaak-gevolgreeks: er zijn altijd verschillende oorzaken die leiden naar een incident. De
oorzaken zijn te wijzen op gebrek aan beheersing, basisoorzaken en directe oorzaken. De
oorzaak-gevolgreeks bestaat uit 5 fasen: Achtergrond, menselijk falen, onveilige handelingen
en/of situaties, ongeval en letsel en/of schade
Bij deze reeks wordt er onderscheid gemaakt tussen drie aanwijsbare oorzaken:
o Gebrek aan beheersing: de leidinggevende mag onveilig gedrag niet toestaan en met
de situatie beheersen.
o Basisoorzaken: worden verdeeld in persoonlijke (kennis, ervaring, motivatie,
aandacht) en taakfactoren (onjuiste leiding, onjuiste werkmethode, onvoldoende tijd,
onvoldoende onderhoud).
o Directe oorzaken: worden verdeeld in handelingen (werken zonder bevoegdheid,
geen PBM, machines onjuist gebruiken) en condities (ontoereikend noodplan, geen
PBM beschikbaar, brandgevaar).
Ongevalsketen van Lateiner: hier wordt ervan uitgegaan dar letsel nooit vanzelf ontstaat
maar altijd een resultaat is van de oorzaak-gevolgketen. Lateiner geeft een andere definitie
aan en ongeval: Een ongeval is een ongewilde gebeurtenis, veroorzaakt door een onveilige
handeling en/of onveilige situatie met schade en/of letsel. Er zijn volgens deze theorie 5
schakels die een kettingreactie veroorzaken voor het ongeval. (AMOL)
De ongevallentheorie biedt actiepunten voor de directie
- Zorg dragen voor een goede overlegstructuur over arbeidsomstandigheden en
verantwoordelijkheden
- Uitwerken van arbobeleid in procedures en voorschriften
- Zorg dragen voor voldoende training en instructie
En actiepunten voor de operationeel leidinggevende
- Toezien op de naleving van procedures en voorschriften
- Uitvoeren van periodieke inspecties
- Geven van instructie en training over gezondheidsrisico’s
- Systematisch rapporteren van ongevallen
, BHV (bedrijfshulpverlening) verplichtingen:
- Het moet in iedere organisatie georganiseerd zijn
- Er moet aan bepaalde opleidingseisen voldaan zijn
- Het gaat om een vastgesteld takenpakket
Taken BHV-er:
- Het verlenen van eerste hulp
- Het bestrijden van een beginnende brand
- In noodsituaties evacueren van personen
5 punten om rekening mee te houden bij hulp bieden bij ongevallen
1. Let op gevaar (eerst eigen veiligheid)
2. Ga na wat er gebeurd is en wat iemand mankeert (aan slachtoffer of omstanders)
3. Stel het slachtoffer gerust (in de buurt blijven, praten, hulp onderweg herhalen)
4. Zorg voor deskundige hulp (eerst EHBO-er/BHV-er, dan 112/politie)
5. Help het slachtoffer op de plaats waar hij ligt (nooit verplaatsen mits onveilig situ)
Hulpverlening bij brandletsel: Eerst water, de rest komt later!
- Spoel een verbrand lichaamsdeel minimaal 15 minuten in lauw stromend water; (let op
mogelijke onderkoeling)
- Houd kleding rond de brandwond aan, risico op huid er aftrekken
- Houd de kleding op en rond de brandwond nat
- Laat deskundige hulp komen
Hulpverlening elektrocutie
Aanraking met stroom kan leiden tot persoonlijk letsel. Dit is afhankelijk van de stroomsterkte en de
tijdsduur. Gebeurt er een ongeluk, schakel dan meteen de stroom uit. Persoon niet los trekken, dan
zelf ook onder stroom! EHBO’er hulp verlenen en dokter bellen.
Afhandelen van ongevallen
Voor het afhandelen van ongevallen dient de Arbocoördinator gewaarschuwd te worden en dient er
een melding gedaan te worden bij de OR (ordenemingsraad = belangenhartige voor werknemers).
1. Melden van ongevallen bij Inspectie SZW
• ziekenhuisopname binnen 24uur, kans op blijvend letsel en dodelijke afloop
2. Registreren van ongevallen (ook bijna-ongevallen)
• Door de verantwoordelijke leidinggevende met standaardformulier ingevuld worden en
ondertekend worden door de projectleider ter goedkeuring.
3. Ongevallenonderzoek
• Kijken naar schuld en achterhalen van de factoren die oorzaak waren. Van belang voor
het vaststellen van straffen of schadevergoedingen. Ook om van te leren en herhaling te
voorkomen.
4. Ongevallenonderzoek op het bedrijf
• Door politie wordt gezocht naar misdrijven. Onderzoek naar wettelijke overtredingen
doet de Inspectie SZW. De inspectie moet direct ingelicht worden en informatie moet
schriftelijk bevestigd worden. Bij ernstige ongevallen (doden of ziekenhuisopname of
blijvend letsel) moet dit gemeld worden volgens de regels van de Arbowet.
Hoofdstuk 1 – Veiligheid
Risico: de kans op een ongewenst effect (ongeval, schade of letsel) bij het uitvoeren van een
activiteit. Risico hangt af van kans en effect: Risico = kans (W,B) x effect (E)
Na het invullen van de formule krijg je een getal. Aan de hand van dit getal kan je zien wat voor actie
genomen moet worden.
3 verschillende soorten risico’s:
1. Veiligheidsrisico’s: kunnen leiden tot acuut letsel (brand, explosie, vallen)
2. Gezondheidsrisico’s: kunnen op termijn leiden tot gezondheidsproblemen (doofheid,
rugklachten, kanker)
3. Welzijnsrisico’s: kunnen acuut of op termijn leiden tot geestelijke klachten (stress, trauma,
overspannen)
Veiligheid: de situatie waarin je geen risico loopt op letsel of schade. Maar risico’s zijn nooit uit te
sluiten.
Een onveilige situatie is een situatie waarin niet voldaan wordt aan de voorwaarden van veilig
werken.
Preventie van onveilige handelingen en onveilige situaties. Maatregelen om risico’s te verminderen.
Richten op het voorkomen dat: Het risico toeneemt, een ongeval plaatsvindt, gezondheidsschade
optreedt en milieuschade optreedt.
Volgorde van preventie maatregelen (arbeid hygiënische strategie):
(risico: gehoorbeschadiging door machine die veel lawaai maakt)
1. Bronaanpak (weghalen van de machine die teveel lawaai maakt)
2. Collectieve bescherming (geluidswerende omkasting om de machine zetten)
3. Individuele bescherming (taakroulatie: om de beurt mensen bij de machine)
4. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) (gehoorbescherming)
Onveilige handelingen neem je weg door:
- De oorzaak te verwijderen
- Afschermen en beveiligen
- Waarschuwen
- Anderen in te schakelen (melden of stoppen werkzaamheden)
,Bedrijfsongevallen: een ongeval is een ongewilde gebeurtenis met schade of letsel als gevolg; een
bijna-ongeval is een ongewilde gebeurtenis zonder schade of letsel, waarbij wel kans was op schade
of letsel. Beide zijn gevolgen van onveilige situaties/handelingen. Ook is er nog het incident. Dit is een
ongewenste gebeurtenis met/zonder schade of letsel.
3 soorten risicotheorieën:
1. IJsberg theorie: gaat ervan uit dat er steeds 1/10 overblijft. 1 zieke werknemer = 10 zieke
werknemers zonder verzuim = 100 werknemers die op termijn ziek gaan worden.
2. Oorzaak-gevolgreeks: er zijn altijd verschillende oorzaken die leiden naar een incident. De
oorzaken zijn te wijzen op gebrek aan beheersing, basisoorzaken en directe oorzaken. De
oorzaak-gevolgreeks bestaat uit 5 fasen: Achtergrond, menselijk falen, onveilige handelingen
en/of situaties, ongeval en letsel en/of schade
Bij deze reeks wordt er onderscheid gemaakt tussen drie aanwijsbare oorzaken:
o Gebrek aan beheersing: de leidinggevende mag onveilig gedrag niet toestaan en met
de situatie beheersen.
o Basisoorzaken: worden verdeeld in persoonlijke (kennis, ervaring, motivatie,
aandacht) en taakfactoren (onjuiste leiding, onjuiste werkmethode, onvoldoende tijd,
onvoldoende onderhoud).
o Directe oorzaken: worden verdeeld in handelingen (werken zonder bevoegdheid,
geen PBM, machines onjuist gebruiken) en condities (ontoereikend noodplan, geen
PBM beschikbaar, brandgevaar).
Ongevalsketen van Lateiner: hier wordt ervan uitgegaan dar letsel nooit vanzelf ontstaat
maar altijd een resultaat is van de oorzaak-gevolgketen. Lateiner geeft een andere definitie
aan en ongeval: Een ongeval is een ongewilde gebeurtenis, veroorzaakt door een onveilige
handeling en/of onveilige situatie met schade en/of letsel. Er zijn volgens deze theorie 5
schakels die een kettingreactie veroorzaken voor het ongeval. (AMOL)
De ongevallentheorie biedt actiepunten voor de directie
- Zorg dragen voor een goede overlegstructuur over arbeidsomstandigheden en
verantwoordelijkheden
- Uitwerken van arbobeleid in procedures en voorschriften
- Zorg dragen voor voldoende training en instructie
En actiepunten voor de operationeel leidinggevende
- Toezien op de naleving van procedures en voorschriften
- Uitvoeren van periodieke inspecties
- Geven van instructie en training over gezondheidsrisico’s
- Systematisch rapporteren van ongevallen
, BHV (bedrijfshulpverlening) verplichtingen:
- Het moet in iedere organisatie georganiseerd zijn
- Er moet aan bepaalde opleidingseisen voldaan zijn
- Het gaat om een vastgesteld takenpakket
Taken BHV-er:
- Het verlenen van eerste hulp
- Het bestrijden van een beginnende brand
- In noodsituaties evacueren van personen
5 punten om rekening mee te houden bij hulp bieden bij ongevallen
1. Let op gevaar (eerst eigen veiligheid)
2. Ga na wat er gebeurd is en wat iemand mankeert (aan slachtoffer of omstanders)
3. Stel het slachtoffer gerust (in de buurt blijven, praten, hulp onderweg herhalen)
4. Zorg voor deskundige hulp (eerst EHBO-er/BHV-er, dan 112/politie)
5. Help het slachtoffer op de plaats waar hij ligt (nooit verplaatsen mits onveilig situ)
Hulpverlening bij brandletsel: Eerst water, de rest komt later!
- Spoel een verbrand lichaamsdeel minimaal 15 minuten in lauw stromend water; (let op
mogelijke onderkoeling)
- Houd kleding rond de brandwond aan, risico op huid er aftrekken
- Houd de kleding op en rond de brandwond nat
- Laat deskundige hulp komen
Hulpverlening elektrocutie
Aanraking met stroom kan leiden tot persoonlijk letsel. Dit is afhankelijk van de stroomsterkte en de
tijdsduur. Gebeurt er een ongeluk, schakel dan meteen de stroom uit. Persoon niet los trekken, dan
zelf ook onder stroom! EHBO’er hulp verlenen en dokter bellen.
Afhandelen van ongevallen
Voor het afhandelen van ongevallen dient de Arbocoördinator gewaarschuwd te worden en dient er
een melding gedaan te worden bij de OR (ordenemingsraad = belangenhartige voor werknemers).
1. Melden van ongevallen bij Inspectie SZW
• ziekenhuisopname binnen 24uur, kans op blijvend letsel en dodelijke afloop
2. Registreren van ongevallen (ook bijna-ongevallen)
• Door de verantwoordelijke leidinggevende met standaardformulier ingevuld worden en
ondertekend worden door de projectleider ter goedkeuring.
3. Ongevallenonderzoek
• Kijken naar schuld en achterhalen van de factoren die oorzaak waren. Van belang voor
het vaststellen van straffen of schadevergoedingen. Ook om van te leren en herhaling te
voorkomen.
4. Ongevallenonderzoek op het bedrijf
• Door politie wordt gezocht naar misdrijven. Onderzoek naar wettelijke overtredingen
doet de Inspectie SZW. De inspectie moet direct ingelicht worden en informatie moet
schriftelijk bevestigd worden. Bij ernstige ongevallen (doden of ziekenhuisopname of
blijvend letsel) moet dit gemeld worden volgens de regels van de Arbowet.
