Samenvatting SPL

Sociologische
perspectieven op de
lerende samenleving
Sociologen over onderwijs

,Inhoud

, Inleiding: onderwijs en de welvaartstaat
De Lage Landen kennen een hoge welvaart en vormen een moderne
verzorgingsstaat. Om dit te behouden zijn talenten nodig, die voortkomen uit het
onderwijs. Onderwijs speelt een dubbele rol, want is tegelijkertijd oorzaak en
gevolg van deze welvaartstaat.
- Oorzaak: onderwijsorganisaties worden aangesproken op hun bijdrage
aan sociale samenhang, arbeidsmarkt, economie, culturele ontwikkeling, …
- Gevolg: onderwijs is een belangrijke speler en medevormgever van de
moderne SL.

Daarnaast is er natuurlijk ook invloed in opvoeding en vorming van mensen van
het huiselijke milieu, directe sociale omgeving, sociale media, individualisering en
multiculturalisering → maakt het niet gemakkelijker voor het onderwijs.

Onderwijs vervult 3 belangrijke functies:
- Kwalificatiefunctie: inhoudelijk voorbereiden op opleiding en
beroepsuitoefening (deel 2)
- Selectie – en allocatiefunctie: onderwijs bepaalt sociale positie
innemen in de mpij (aanzien) (3)
- Socialisatiefunctie: onderwijs maakt burgers, samenlevers, omgaan met
elkaar, W&N, … (4)

Deel 1: De hoofdlijnen van sociologische denken over
onderwijs

1. Onderwijs als ordevraagstuk
1.1 Inleiding

Sociale organisatie van leren = benodigde kennis en vaardigheden opdoen in
verschillende omgevingen.

- Ze w mee bepaalt door maatschappelijke omstandigheden
- Ze vinden hun ‘drivers’ in dezelfde grote maatschappelijke ontwikkelingen
o De manier waarop een samenleving het leren organiseert, vertoont
een gelijkenis met de dominante economische modus van
productie.
 = Onderliggende organiserende principes bij het produceren
van goederen en diensten.

Sociale organisaties zijn in de loop der jaren van vorm veranderd:

Agrarische samenleving Directe overdracht van vader op zoon
Pre-industriële samenleving Leren is sterk verweven met ambachtelijke
productie van goederen
Industriële revolutie °School
Heden Kennissamenleving
Typerend: onderwijs-op-maat



3

, 1.1.1 Sociale ordes

Bij sociale organisatie van leren (SOL) staan volgende vragen centraal:

- Wat moet er onderwezen worden (curriculum)?
- Hoe moet dat worden gedaan (inrichten onderwijsproces)?
- Voor wie is welke vorm van leren (onderwijskansen)?

Het antwoord op deze vragen verschilt overheen de tijd. Een vierde vraag kan
zijn:

- Wie beantwoordt die vragen?

In de samenleving zijn verschillende coördinatiemechanismen werkzaam

Er zijn vier fundamentele sociale ordes (OMOP-model):

Geconstrueerd Spontaan

Overheid Markt
Algemeen gezag Onpersoonlijk obv ruil

Organisatie Primaire sociale orde (pso)
Specifiek gezag Persoonlijk

Een sociale orde

- Biedt mensen mogelijkheden om bepaalde doelen, op een bepaalde manier
te realiseren
- Stelt ook beperkingen aan
o Overheen verschillende ordes gedragen mensen zich anders tov
elkaar
- = Sociale constructie en verschilt naar tijd en plaats
- Ze onderscheiden zich van elkaar door de aard van onderlinge relaties:

Markt Onpersoonlijke interacties op basis van ruil
Persoonlijke onderlinge relaties, veelal met
Spontane orde
Pso affectieve component
Bv. gezin of team collega’s
Interacties obv alomvattend gezag (overheid
Overheid
vs burgers)
Geconstrueerd Alle soorten en vormen van verbanden die
e orde met een specifiek doel zijn gevormd.
Organisaties
Interacties w gekenmerkt door specifiek
gezag


Een spontane orde ontstaat spontaan en zijn een optelsom aan een veelheid
aan onderlinge interacties tussen mensen.

Een geconstrueerde orde zijn speciaal in het leven geroepen om bepaalde
doelen te verwezenlijken.

Interacties tussen mensen w veelal door meerdere ordes tegelijkertijd beïnvloed.


4