Beknopte samenvatting algemene farmacie (SUMMA KENNISTOETS SELECTIE MC)
H1
Farmacokinetiek = KLM: lichaam met stof ADME
Farmacodynamiek = stof met lichaam de rest
Fase 0 dierproeven
Fase 1 → veiligheid en verdraagbaarheid gezonde vrijwilligers
Fase 2 → optimale dosering patiënten (kleine sample size)
Fase 3 → effectiviteit onderzoeken middels RCT patiënten (grote sample size)
Fase 4 → follow-up data over (zeldzame) bijwerkingen patiënten
---KINETIEK---
H2
Hendersonn Hasselbach
Sterke base/ Zwakke zuren = hoge pKa
Zwakke base/ Sterke zuren = lage pKa
Een hogere pKa betekent een hogere neiging om te ioniseren bij fysiologische pH
Ionisatiegraad = verhouding tussen geïoniseerde en niet geïoniseerde fractie
Efflux: P-glycoproteïne (lage biologische beschikbaarheid >> first pass effect)
Biologische beschikbaarheid = de fractie (F) van de dosis (D) van een farmacon die
onveranderd in de algemene bloedcirculatie komt (voorbij het poortaderstelsel en de lever).
100% door intraveneuze toediening
AUC wordt vaak gebruikt om de biologische beschikbaarheid te bepalen
Absorptiesnelheid = hoeveelheid van het farmacon die per tijdseenheid in de algemene
circulatie komt
Niet lineaire kinetiek = als verhoging van de dosis een meer dan evenredige toename van de
farmaconconcentratie in het bloed veroorzaakt.
Pro drugs worden vaak gebruikt om hoog first pass effect te omzeilen
H3
Vrije fractie = ongebonden deel
Distributie: centrale comp = bloedplasma en goed doorbloede weefsels + Perifere comp =
vetweefsel. Van invloed: 1. Lipofillie/hydrofilie. 2. Molecuul grootte. 3. Verdeling ery en
plasma 4. Eiwitbinding
Vd (verdelingsvolume) = het fictieve volume waarover een hoeveelheid farmacon zich zou
moeten verdelen om overal homogeen verdeeld te zijn met een concentratie die gelijk is aan
concentratie in bloed of plasma.
Vd = # farmacon in lichaam / concentratie in bloed of plasma
1
, Heparine 5%, penicilline 20%, ethanol 60%
Lipofiel GROOT Vd Hydrofiel KLEIN Vd
ECF (milieu interieur) == bij veroudering, rest neemt af en vet neemt toe
Eiwitbinding farmacon = % v.h. farmacon in plasma dat gebonden is aan eiwitten
Ibuprofen heeft hoge eiwitbinding (99%) en laag Vd (is dus hydrofiel).
Foetaal veneus is O2 rijk en CO2 arm
H4
Biotransformatie/metabolisme = chemische omzetting v/e stof mbv enzymen in vooral de
lever. Geschikt maken voor uitscheiding.
Niet altijd tot uitscheiding, vaak metabolieten gevormd met vgl werking.
Leid vaak tot beter wateroplosbare moleculen
Bioinactivatie = verlies farmacologische activiteit, bioactivatie = metabolieten met een
zelfde/ versterkte werking.
FASE 1 reacties OXIDATIE REDUCTIE HYDROLYSE
Oxidatie
Cytochroom p450 CYP families Ciclosporine, ibuprofen
Xanthine Oxidase
MAO
Reductie
Ondergeschikt in biotransformatie
Hydrolyse
Esterasen Acetylsalicylzuur
Enzymen
Amiden Lidocaïne
Entheropatische kringloop = splitsing in darm, waarna het vrijgekomen farmacon via de
poortader weer in de circulatie kan worden opgenomen.
CYP3A4 = belangrijkste CYP: grote hoeveelheid darm en lever, verantwoordelijk voor helft
farmaca biotransfo.
CYP2D6 = 25% van de geneesmiddelen
FASE 2 reacties CONJUGATIE
Koppeling van endogenen moleculen aan polaire groepen van farmaca, kost energie
Glucoronidering Urinedifosfaatglucuronzuur (belangrijkste conjugatie!)
Sulfatering PAPS
Acetylering Acetyl CoA
Methylering TPMT
Aminozuurkoppelling
Glutathionconjugatie
2
H1
Farmacokinetiek = KLM: lichaam met stof ADME
Farmacodynamiek = stof met lichaam de rest
Fase 0 dierproeven
Fase 1 → veiligheid en verdraagbaarheid gezonde vrijwilligers
Fase 2 → optimale dosering patiënten (kleine sample size)
Fase 3 → effectiviteit onderzoeken middels RCT patiënten (grote sample size)
Fase 4 → follow-up data over (zeldzame) bijwerkingen patiënten
---KINETIEK---
H2
Hendersonn Hasselbach
Sterke base/ Zwakke zuren = hoge pKa
Zwakke base/ Sterke zuren = lage pKa
Een hogere pKa betekent een hogere neiging om te ioniseren bij fysiologische pH
Ionisatiegraad = verhouding tussen geïoniseerde en niet geïoniseerde fractie
Efflux: P-glycoproteïne (lage biologische beschikbaarheid >> first pass effect)
Biologische beschikbaarheid = de fractie (F) van de dosis (D) van een farmacon die
onveranderd in de algemene bloedcirculatie komt (voorbij het poortaderstelsel en de lever).
100% door intraveneuze toediening
AUC wordt vaak gebruikt om de biologische beschikbaarheid te bepalen
Absorptiesnelheid = hoeveelheid van het farmacon die per tijdseenheid in de algemene
circulatie komt
Niet lineaire kinetiek = als verhoging van de dosis een meer dan evenredige toename van de
farmaconconcentratie in het bloed veroorzaakt.
Pro drugs worden vaak gebruikt om hoog first pass effect te omzeilen
H3
Vrije fractie = ongebonden deel
Distributie: centrale comp = bloedplasma en goed doorbloede weefsels + Perifere comp =
vetweefsel. Van invloed: 1. Lipofillie/hydrofilie. 2. Molecuul grootte. 3. Verdeling ery en
plasma 4. Eiwitbinding
Vd (verdelingsvolume) = het fictieve volume waarover een hoeveelheid farmacon zich zou
moeten verdelen om overal homogeen verdeeld te zijn met een concentratie die gelijk is aan
concentratie in bloed of plasma.
Vd = # farmacon in lichaam / concentratie in bloed of plasma
1
, Heparine 5%, penicilline 20%, ethanol 60%
Lipofiel GROOT Vd Hydrofiel KLEIN Vd
ECF (milieu interieur) == bij veroudering, rest neemt af en vet neemt toe
Eiwitbinding farmacon = % v.h. farmacon in plasma dat gebonden is aan eiwitten
Ibuprofen heeft hoge eiwitbinding (99%) en laag Vd (is dus hydrofiel).
Foetaal veneus is O2 rijk en CO2 arm
H4
Biotransformatie/metabolisme = chemische omzetting v/e stof mbv enzymen in vooral de
lever. Geschikt maken voor uitscheiding.
Niet altijd tot uitscheiding, vaak metabolieten gevormd met vgl werking.
Leid vaak tot beter wateroplosbare moleculen
Bioinactivatie = verlies farmacologische activiteit, bioactivatie = metabolieten met een
zelfde/ versterkte werking.
FASE 1 reacties OXIDATIE REDUCTIE HYDROLYSE
Oxidatie
Cytochroom p450 CYP families Ciclosporine, ibuprofen
Xanthine Oxidase
MAO
Reductie
Ondergeschikt in biotransformatie
Hydrolyse
Esterasen Acetylsalicylzuur
Enzymen
Amiden Lidocaïne
Entheropatische kringloop = splitsing in darm, waarna het vrijgekomen farmacon via de
poortader weer in de circulatie kan worden opgenomen.
CYP3A4 = belangrijkste CYP: grote hoeveelheid darm en lever, verantwoordelijk voor helft
farmaca biotransfo.
CYP2D6 = 25% van de geneesmiddelen
FASE 2 reacties CONJUGATIE
Koppeling van endogenen moleculen aan polaire groepen van farmaca, kost energie
Glucoronidering Urinedifosfaatglucuronzuur (belangrijkste conjugatie!)
Sulfatering PAPS
Acetylering Acetyl CoA
Methylering TPMT
Aminozuurkoppelling
Glutathionconjugatie
2
