VD&I 2 MODULE DIABETES
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1. WAT IS DIABETES MELLITUS
Definite
= metabole, chroinische aaindoeiniing, gekeinmerkt door eein verhoogde bloedsuikerspiegel, die
het koolhydratein, vet -ein proteïinemetabolisme verstoort. De aaindoeiniing is te wijtein aain
eein defect iin de iinsuliinesecrete, de werkiing vain de iinsuliine of beide.
Er zijin twee soortein diabetes mellitus
Type 1 of iinsuliine afainkelijke (vroeger juveiniele diabetes geinoemd)
Type 2 : iniet iinsuliine afainkelijke diabetes (vroeger ouderdomsdiabetes geinoemd).
2. DIABETES IN DE MAATSCHAPPIJ: EPIDEMIOLOGIE EN MAATSCHAPPELIJKE EVOLUTIES
1 vd meest frequeint voorkomeinde chroinische ziektein vain oinze sameinleviing.
BE: 6,3% heef diabetes
EU: ± 7,9% (20-79 jaar)
Totale wereldbevolkiing: 8,3%.
90% vain deze patiintein heef type 2 diabetes.
o 46,3 % is hiervain iniet gediaginostseerd.
o Frequeinte type 2 stjgt met de leefijd.
o Type 2 diabetes komt steeds vaker ook op joingere leefijd voor. Dit is te wijtein aain
de toeiname vain het aaintal obese kiinderein met verkeerde voediingsgewoointein ein
weiinig lichaamsbewegiing
Meer dain 10% vain de persoinein ouder dain 65 jaar heef diabetes.
3. FYSIOLOGIE: DE ROL VAN INSULINE IN HET LICHAAM
Syinthese vain iinsuliine
Gebeurt iin de Bèta-cellein vd eilaindjes vain Laingerhains. De paincreas bevat oingeveer 1 à 2
miljoein eilaindjes met de grootste dichtheid t.h.v. staart vain de paincreas.
De iinsuliine zelf wordt laings de bloedbaain doorheein de lever (via veina porta) inaar de
doelwitcellein (target cellein) gebracht. Zij vertoinein aain huin oppervlakte bepaalde structurein
gevormd door eiwitein waardoor iinsuliine zich aain die cellein kain biindein. Deze structurein
inoemt mein receptorein voor iinsuliine, ze zijin specifek voor iinsuliine. Het is slechts als de
iinsuliine zich biindt aain de receptor dat de mogelijkheid bestaat glucose op te inemein ein
suiker te gebruikein als einergiebroin.
Het teveel aain glucose wordt opgestapeld als glycogeein id lever terwijl gelijktjdig de
omvormiing vain glycogeein tot glucose stopgezet wordt. Wat overblijf wordt opgestapeld iin
het vetweefsel.
Om oins te beschermein tegein eein overmaat aain iinsuliine beschikkein we over eein tegeinwicht
vain hormoinein die het suikergehalte kuininein verhogein.
Glucagoin: geproduceerd door α-cellein vd paincreas ® frequeint gebruikt bij hypoglycemisch
coma
1
,Adreinaliine
Hormooin geproduceerd door de bijinierein (bijiniermerg).
Is veraintwoordelijk voor s/ zoals bevein, zwetein ein hartkloppiingein, agressie ein bleekheid.
Eein aaintal belaingrijke medicates gebruikt ter behaindeliing vain hyperteinsie kuininein dit
hormooin blokkerein ein ervoor zorgein dat de hypoverschijinselein miinder wordein opgemerkt.
Cortsol
= eein stresshormooin. Komt vrij bij lichamelijke of geestelijke stress; het breekt eiwitein af iin
de spierein, waardoor glucose vrijkomt ein daardoor komt de beinodigde einergie vrij.
Cortsol uit de bijinierschors ein groeihormooin uit de hypofyse doein eveineeins het bloedsuiker
stjgein. Eein paar uur ina de hypoglycaemie, it de sinelle reacte vain glucagoin ein adreinaliine.
De β-cellein vain de eilaindjes vain Laingerhains kuininein teveel of oinvoldoeinde iinsuliine vormein.
Teveel (eerder zeldzaam), voorinamelijk veroorzaakt door eein gezwel: iinsuliine wordt dain iin
de bloedbaain gebracht oingeacht de behoefe, wat aainleidiing kain gevein tot eein zeer zware
hypoglycaemie leideind tot coma.
Absoluut of relatef tekort aain iinsuliine waardoor 1 vd vormein vain diabetes mellitus ointstaat.
Iinsuliine speelt eein rol iin de stofwisseliing vain zowel koolhydratein, vetein als eiwitein:
Koolhydraatstofwisseliing:
o Iinsuliine zorgt ervoor dat de glucose gemakkelijk door de celwaind vain de spier- of
vetcellein komt. Hierdoor wordt de opiname vain glucose bevorderd terwijl
tegelijkertjd de afgife vain glucose uit de lever wordt geremd.
o Iinsuliine bevordert de opbouw vain glycogeein iin zowel de lever als de spiercellein. (het
glycogeein blijf gedureinde 8 tot 10 urein iin de lever beschikbaar, als de voorraad iniet
biininein die tjd gebruikt wordt, zal het laingzaam wordein omgezet iin vet).
o Iinsuliine zorgt er ook voor dat de cellein beter glucose kuininein gebruikein.
o iinsuliine remt de stjgiing vain het glucosegehalte iin het bloed.
Vetstofwisseliing:
o Iinsuliine bevordert de opbouw vain vetein vainuit glucose iin de vetcellein.
Eiwitstofwisseliing:
o Iinsuliine bevordert de opbouw vain eiwitein
Bij eein iniet-diabeet produceert de alvleesklier oingeveer 25 IE per 24 uur.
2
, HOOFDSTUK 2: SOORTEN DIABETES
1. INLEIDING : VERSCHILLENDE SOORTEN DIABETES
3 grote types
type 1 diabetes of iinsuliine afainkelijke diabetes, (voorheein juveiniele diabetes geinoemd)
type 2 diabetes of iniet iinsuliine afainkelijke diabetes, (voorheein ouderdomsdiabetes
geinoemd)
Gestatoinele diabetes of zwaingerschapsdiabetes
Secuindaire vormein
specifeke types, iin sommige gevallein het gevolg vain eein aindere aaindoeiniing
Bv. mucoviscidose
2. PATHOFYSIOLOGIE TYPE 1 DIABETES
Auto-immuine aaindoeiniing,
Gekeinmerkt door destructe vd β-cellein vd paincreas.
o β-cellein stervein af ® lichaam produceert inaar verloop vain tjd geein iinsuliine meer.
o Tekort aain iinsuliine maakt toedieiniing vain dit hormooin leveinsinoodzakelijk. Deze
vorm uit zich meestal op joingere leefijd (voor 40 jaar).
De diaginose wordt gesteld inaar aainleidiing vain acute symptomein. 10% vain alle
diabetespatiintein hebbein type 1.
Toedieiniing iinsuliine
via eein SC iinspuiting of via eein iinsuliinepomp.
Om de glucosestjgiing iin het bloed goed op te kuininein vaingein, hebbein meinsein met diabetes
twee soortein iinsuliine inodig.
o Kortwerkeinde iinsuliine om de glucosepiekein ina het etein op te vaingein
o Laingwerkeinde iinsuliine om ervoor te zorgein dat de coinstainte hoeveelheid glucose
die de lever produceert, uit het bloed wordt verwijderd
Vetcel
Opstapeliing vain glucose iin vetcel ® opgeslagein als triglyceridein (vetreserve)
Type 1: iinsuliinetekort, iinsuliine zorgt ervoor dat cellein vain glucose wordein voorziein als
einergiebroin
o Dit gebeurt inu iniet maar we hebbein wel einergie inodig
o Hierdoor wordein de vetreserves aaingesprokein
Voordat vetein verbraind kuininein wordein moetein deze (triglyceridein) wordein gesplitst iin
vetzurein ein glycerol
o Deze kuininein dain inaar de bloedbaain gaain waar ze verder wordein opgeinomein door
de cellein waar ze inodig zijin als einergiebroin
! Wainineer lichaam veel ein sinel vet verbraindt komein vetzurein ein glycerol vrij. Om
uitgescheidein te kuininein wordein moetein deze wateroplosbaar wordein. Dit proces viindt
plaats iin de lever, waarina ketoinein ointstaain die iin het bloed terechtkomein. Deze ketoinein
wordein verwijderd via uriine (ketoinurie) ein de ademhaliing (zoete adem)
o keto-acidose = Ketoinein verzurein het lichaam/bloed
Spiercel ein levercel
Iinsuliinetekort leidt tot eein verhoogde eiwitafraak waardoor de amiinozuurcoinceintrate iin
het bloed stjgt wat de aainmaak vain glucose iin de lever versterkt (m.a.w. lever vormt glucose
uit amiinozurein).
3
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1. WAT IS DIABETES MELLITUS
Definite
= metabole, chroinische aaindoeiniing, gekeinmerkt door eein verhoogde bloedsuikerspiegel, die
het koolhydratein, vet -ein proteïinemetabolisme verstoort. De aaindoeiniing is te wijtein aain
eein defect iin de iinsuliinesecrete, de werkiing vain de iinsuliine of beide.
Er zijin twee soortein diabetes mellitus
Type 1 of iinsuliine afainkelijke (vroeger juveiniele diabetes geinoemd)
Type 2 : iniet iinsuliine afainkelijke diabetes (vroeger ouderdomsdiabetes geinoemd).
2. DIABETES IN DE MAATSCHAPPIJ: EPIDEMIOLOGIE EN MAATSCHAPPELIJKE EVOLUTIES
1 vd meest frequeint voorkomeinde chroinische ziektein vain oinze sameinleviing.
BE: 6,3% heef diabetes
EU: ± 7,9% (20-79 jaar)
Totale wereldbevolkiing: 8,3%.
90% vain deze patiintein heef type 2 diabetes.
o 46,3 % is hiervain iniet gediaginostseerd.
o Frequeinte type 2 stjgt met de leefijd.
o Type 2 diabetes komt steeds vaker ook op joingere leefijd voor. Dit is te wijtein aain
de toeiname vain het aaintal obese kiinderein met verkeerde voediingsgewoointein ein
weiinig lichaamsbewegiing
Meer dain 10% vain de persoinein ouder dain 65 jaar heef diabetes.
3. FYSIOLOGIE: DE ROL VAN INSULINE IN HET LICHAAM
Syinthese vain iinsuliine
Gebeurt iin de Bèta-cellein vd eilaindjes vain Laingerhains. De paincreas bevat oingeveer 1 à 2
miljoein eilaindjes met de grootste dichtheid t.h.v. staart vain de paincreas.
De iinsuliine zelf wordt laings de bloedbaain doorheein de lever (via veina porta) inaar de
doelwitcellein (target cellein) gebracht. Zij vertoinein aain huin oppervlakte bepaalde structurein
gevormd door eiwitein waardoor iinsuliine zich aain die cellein kain biindein. Deze structurein
inoemt mein receptorein voor iinsuliine, ze zijin specifek voor iinsuliine. Het is slechts als de
iinsuliine zich biindt aain de receptor dat de mogelijkheid bestaat glucose op te inemein ein
suiker te gebruikein als einergiebroin.
Het teveel aain glucose wordt opgestapeld als glycogeein id lever terwijl gelijktjdig de
omvormiing vain glycogeein tot glucose stopgezet wordt. Wat overblijf wordt opgestapeld iin
het vetweefsel.
Om oins te beschermein tegein eein overmaat aain iinsuliine beschikkein we over eein tegeinwicht
vain hormoinein die het suikergehalte kuininein verhogein.
Glucagoin: geproduceerd door α-cellein vd paincreas ® frequeint gebruikt bij hypoglycemisch
coma
1
,Adreinaliine
Hormooin geproduceerd door de bijinierein (bijiniermerg).
Is veraintwoordelijk voor s/ zoals bevein, zwetein ein hartkloppiingein, agressie ein bleekheid.
Eein aaintal belaingrijke medicates gebruikt ter behaindeliing vain hyperteinsie kuininein dit
hormooin blokkerein ein ervoor zorgein dat de hypoverschijinselein miinder wordein opgemerkt.
Cortsol
= eein stresshormooin. Komt vrij bij lichamelijke of geestelijke stress; het breekt eiwitein af iin
de spierein, waardoor glucose vrijkomt ein daardoor komt de beinodigde einergie vrij.
Cortsol uit de bijinierschors ein groeihormooin uit de hypofyse doein eveineeins het bloedsuiker
stjgein. Eein paar uur ina de hypoglycaemie, it de sinelle reacte vain glucagoin ein adreinaliine.
De β-cellein vain de eilaindjes vain Laingerhains kuininein teveel of oinvoldoeinde iinsuliine vormein.
Teveel (eerder zeldzaam), voorinamelijk veroorzaakt door eein gezwel: iinsuliine wordt dain iin
de bloedbaain gebracht oingeacht de behoefe, wat aainleidiing kain gevein tot eein zeer zware
hypoglycaemie leideind tot coma.
Absoluut of relatef tekort aain iinsuliine waardoor 1 vd vormein vain diabetes mellitus ointstaat.
Iinsuliine speelt eein rol iin de stofwisseliing vain zowel koolhydratein, vetein als eiwitein:
Koolhydraatstofwisseliing:
o Iinsuliine zorgt ervoor dat de glucose gemakkelijk door de celwaind vain de spier- of
vetcellein komt. Hierdoor wordt de opiname vain glucose bevorderd terwijl
tegelijkertjd de afgife vain glucose uit de lever wordt geremd.
o Iinsuliine bevordert de opbouw vain glycogeein iin zowel de lever als de spiercellein. (het
glycogeein blijf gedureinde 8 tot 10 urein iin de lever beschikbaar, als de voorraad iniet
biininein die tjd gebruikt wordt, zal het laingzaam wordein omgezet iin vet).
o Iinsuliine zorgt er ook voor dat de cellein beter glucose kuininein gebruikein.
o iinsuliine remt de stjgiing vain het glucosegehalte iin het bloed.
Vetstofwisseliing:
o Iinsuliine bevordert de opbouw vain vetein vainuit glucose iin de vetcellein.
Eiwitstofwisseliing:
o Iinsuliine bevordert de opbouw vain eiwitein
Bij eein iniet-diabeet produceert de alvleesklier oingeveer 25 IE per 24 uur.
2
, HOOFDSTUK 2: SOORTEN DIABETES
1. INLEIDING : VERSCHILLENDE SOORTEN DIABETES
3 grote types
type 1 diabetes of iinsuliine afainkelijke diabetes, (voorheein juveiniele diabetes geinoemd)
type 2 diabetes of iniet iinsuliine afainkelijke diabetes, (voorheein ouderdomsdiabetes
geinoemd)
Gestatoinele diabetes of zwaingerschapsdiabetes
Secuindaire vormein
specifeke types, iin sommige gevallein het gevolg vain eein aindere aaindoeiniing
Bv. mucoviscidose
2. PATHOFYSIOLOGIE TYPE 1 DIABETES
Auto-immuine aaindoeiniing,
Gekeinmerkt door destructe vd β-cellein vd paincreas.
o β-cellein stervein af ® lichaam produceert inaar verloop vain tjd geein iinsuliine meer.
o Tekort aain iinsuliine maakt toedieiniing vain dit hormooin leveinsinoodzakelijk. Deze
vorm uit zich meestal op joingere leefijd (voor 40 jaar).
De diaginose wordt gesteld inaar aainleidiing vain acute symptomein. 10% vain alle
diabetespatiintein hebbein type 1.
Toedieiniing iinsuliine
via eein SC iinspuiting of via eein iinsuliinepomp.
Om de glucosestjgiing iin het bloed goed op te kuininein vaingein, hebbein meinsein met diabetes
twee soortein iinsuliine inodig.
o Kortwerkeinde iinsuliine om de glucosepiekein ina het etein op te vaingein
o Laingwerkeinde iinsuliine om ervoor te zorgein dat de coinstainte hoeveelheid glucose
die de lever produceert, uit het bloed wordt verwijderd
Vetcel
Opstapeliing vain glucose iin vetcel ® opgeslagein als triglyceridein (vetreserve)
Type 1: iinsuliinetekort, iinsuliine zorgt ervoor dat cellein vain glucose wordein voorziein als
einergiebroin
o Dit gebeurt inu iniet maar we hebbein wel einergie inodig
o Hierdoor wordein de vetreserves aaingesprokein
Voordat vetein verbraind kuininein wordein moetein deze (triglyceridein) wordein gesplitst iin
vetzurein ein glycerol
o Deze kuininein dain inaar de bloedbaain gaain waar ze verder wordein opgeinomein door
de cellein waar ze inodig zijin als einergiebroin
! Wainineer lichaam veel ein sinel vet verbraindt komein vetzurein ein glycerol vrij. Om
uitgescheidein te kuininein wordein moetein deze wateroplosbaar wordein. Dit proces viindt
plaats iin de lever, waarina ketoinein ointstaain die iin het bloed terechtkomein. Deze ketoinein
wordein verwijderd via uriine (ketoinurie) ein de ademhaliing (zoete adem)
o keto-acidose = Ketoinein verzurein het lichaam/bloed
Spiercel ein levercel
Iinsuliinetekort leidt tot eein verhoogde eiwitafraak waardoor de amiinozuurcoinceintrate iin
het bloed stjgt wat de aainmaak vain glucose iin de lever versterkt (m.a.w. lever vormt glucose
uit amiinozurein).
3
