Volledige samenvatting FYSIOLOGIE uit het boek

BLOED: SAMENSTELLING EN FUNCTIES

INLEIDING

Bloed is een vloeibaar weefsel voor transport en afweer

 Bloed bestaat uit
 Corpusculaire elementen = (delen van) cellen
 Plasma = vloeistof
 Hematocriet = % corpusculaire elementen
 Hoeveelheid bloed = 4,5 tot 6 liter (mannen > vrouwen)

Het bloedplasma bestaat voor 90% uit water, waarin groot- en kleinmoleculaire stoffen zijn opgelost

 Grootmoleculaire stoffen = plasma-eiwitten
 Albumine (gevormd in lever)
 Zorgt voor colloïd-osmotische druk
 Bufferfunctie (pH bloed)
 Transportfunctie (carrier)
 Globuline
 α-globulinen (gevormd in lever)
- Transportfunctie
 β-globulinen (gevormd in lever)
- Transportfunctie
- Bloedstolling
- Immuniteit
 γ-globulinen (gevormd in plasmacellen)
- Immuniteit
 Kleinmoleculaire stoffen = kristalloïden
 Zorgen voor kristalloïd-osmotische druk
 Serum = plasma zonder stollingseiwit fibrinogeen

Er zijn drie soorten bloedcellen

 Corpusculaire elementen
 Erytrocyten = RBC
 Gastransport
 Regeling vaatwijdte
 Leukocyten = WBC
 Afweersysteem
 Trombocyten = bloedplaatjes
 Bloedstolling
 Bezinkingssnelheid van de erytrocyten = snelheid waarmee RBC zakken indien onstolbaar
bloed in rechtopstaande buis




1

,Het bloed verzorgt zowel de aanvoer van nuttige stoffen als de afvoer van afvalstoffen

 Homeostase: inwendig milieu in evenwicht houden
 Warmtetransport
 Wegbrengen van metabolieten (afvalproducten van stofwisseling bv. CO2, H2O)
 Ischemie = onderbreking bloedstroom => ophoping afvalstoffen => necrose => infarct

Het bloed vormt een belangrijke afweer tegen schadelijke invloeden

 Afweer via bloedstolling
 Schadelijke agentia kunnen niet binnendringen via wonde
 Geen overmatig bloedverlies
 Afweer via immuniteit
 Antistoffen maken antigenen onwerkzaam
 Fagocyten nemen antigenen op

VORMING EN AFBRAAK VAN BLOEDCELLEN

De vorming van bloedcellen in het beenmerg wordt gestimuleerd door cytokinen en hormonen

 Bloedcelvorming in beenmerg
 Rood beenmerg: neemt actief deel aan bloedcelvorming
 Pasgeborenen: in alle botten  volwassenen: in platte/onregelmatige botten
 Geel beenmerg: neemt niet actief deel aan bloedcelvorming
 Vervet beenmerg
 Bevat bloedvormende stamcellen voor activatie bij bloedtekort
 Hematopoëse = bloedcelvorming uit pluripotente hematopoëtische stamcellen
 Cytokinen = eiwitten die activiteit/groei van andere cellen aanzetten
 Interleukinen = cytokinen gevormd door leukocyten, beïnvloeden andere leukocyten
 Hematopoëtische groeifactoren = cytokinen/hormonen die bloedvorming stimuleren
 Voor RBC
- Erythropoëtine = EPO (gemaakt in nieren)
- Corticosteroïden
- Androgenen
- Groeihormoon
- Thyroxine
 Voor WBC
- Koloniestimulerende factoren
- Interleukinen
 Voor trombocyten
- Trombopoëtine = TPO

De levensduur van een erytrocyt bedraagt 80-120 dagen; hemoglobine wordt deels hergebruikt

 Erytrocyten hebben geen kern meer => biconcave structuur
 Reticulocyten = erytrocyten die toch nog kernrest bevatten
 Geen kern => niet in staat tot eiwitsynthese => slijtage => dood na 80-120 dagen
 Hemoglobine in erytrocyten
 Haemgroep met ijzeratoom => zuurstofbinding en -transport

 Afbraak van erytrocyten

2

,  Oude erytrocyten uit bloed gehaald door macrofagen in
 Milt
 Lever
 Beenmerg
 Splitsing tot herbruikbare onderdelen
 Bilirubine = giftige afvalstof => moet uitgescheiden worden
1. Bilirubine-albuminecomplex naar lever
2. Bilirubine + glucuronzuur => geconjugeerd bilirubine
3. Uitgescheiden in gal => spijsverteringskanaal => feces
Klein deel als onderdeel van enterohepatische kringloop opgenomen in nieren en
uitgescheiden als urobiline in urine
 Resynthese van hemoglobine in rood beenmerg
 IJzer opgeslagen in ijzerdepots
 Ferritine
 Hemosiderine
 IJzer aan bloed afgegeven
 Transferrine

Er zijn drie groepen leukocyten

 Granulocyten = myeloïde cellen
 Neutrofiele granulocyten
 Afbraak organisch afval via fagocytose
 Basofiele granulocyten
 Vormen mestcellen > heparine en histamine
 Allergische reacties
 Eosinofiele granulocyten
 Bevatten lysozymen (breken cellen af)
 Allergische reacties
 Lymfocyten: adaptieve immuniteit
 T-cellen
 Rijping in thymus (zwezerik)
 Ontwikkelen zich tot immuuncompetente cellen
 T-celreceptoren voor antigenen te binden
 Soorten T-cellen
- Celdodende/cytotoxische TC-lymfocyten = killer T-cellen
- Cytokineproducerende TH-lymfocyten = T-helpercellen
- Memory TM-lymfocyten = T-geheugencellen
- Immuunresponsregulerende Treg-cellen = T-suppressorcellen
 B-cellen
 Activatie bij contact met antigeen
 T-helpercellen nodig voor effectieve immuunrespons
 NK-cellen = natural killer lymfocyten
 Aangeboren aspecifieke immuniteit
 Produceren celdodende/cytotoxische stoffen
 Monocyten: fungeren als antigeen-presenterende macrofagen

Bloedplaatjes zijn stukjes van een grote cel en hebben een functie bij de bloedstolling


3

,  Trombocyten zijn afgebroken van megakaryocyten uit beenmerg
 Bevatten
 Lysosomen
 Granula met stollingsbevorderende stoffen => aggregatie bij stollingsprocessen
 ADP
 Plaatjesactiveringsfactor
 Serotonine

BLOEDING EN STOLLING

We onderscheiden verschillende soorten bloedingen

 Capillaire bloedingen: beperkte schade
 Bv. schaafwond, vingerprik
 Bloeding stopt snel door lokale vaatvernauwing en bloedstolling
 Bloedstollingstijd < 5 min.
 Veneuze bloedingen: continue afstroming
 Bv. snijwond
 Langere bloedstollingstijd
 Arteriële bloedingen: bloed spuit pulserend uit
 Bloeding stopt niet zonder ingrijpen van buitenaf
 Wel tijdelijke beperking door vasoconstrictie

De drie fasen van de bloedstelping

1. Vasoconstrictie
 Afsluiten van kleine vaatjes
 Duurt 20-30 min.
 Oorzaken van vasoconstrictie
 Depolarisatie van beschadigde gladde spiercellen
 Vrijkomen van neurostransmitters
 Afgifte van vasoconstrictoire stoffen
2. Propvorming door plaatjesaggregatie
 Glycosaminoglycanen in endotheelcellen stoten bloedplaatjes af
 Plaatjesaggregatie door bindende factoren
 Von-willebrandfactor
 Ca2+-ionen
3. Bloedstolling door fibrine
 Fibrinogeenmoleculen vormen fibrinenetwerk
 Fibrinenetwerk vangt nog extra plaatjes op => prop groeit
 Samentrekking fibrinedraden => uitpersing bloedserum => vast stolsel = trombus




De fibrinevorming komt tot stand door een cascade van opeenvolgende reacties



4