Profielonderwijs – Psychologie samenvatting
,Inhoudsopgave
Psychologische stromingen (hfd 2).......................................................................................................................4
Stroming 1 – Psychoanalyse.............................................................................................................................4
Stroming 2 – Behaviorisme..............................................................................................................................7
Stroming 3 – Humanisme..............................................................................................................................11
Stroming 4 – Cognitivisme.............................................................................................................................12
Stroming 5 – Biologische benadering............................................................................................................13
Systeemdenken..............................................................................................................................................14
Eclectisch werken...........................................................................................................................................15
Informatieverwerking, waarneming en geheugen (hfd 3).................................................................................16
Leren en redeneren (hfd 4).................................................................................................................................18
Behoeftes en emotie (hfd 5)...............................................................................................................................19
Persoonlijkheid en gedrag (hfd 6)......................................................................................................................22
Omgeving en gedrag (hfd 7)..............................................................................................................................23
Stoornissen en behandelingen (hfd 9)................................................................................................................26
Methodisch handelen.................................................................................................................................. 28
Spiering & Spierts – Methodisch werken (hfd 5)................................................................................................28
Kuiper & Zijsling..................................................................................................................................................35
Methodisch handelen.........................................................................................................................................38
Rigter & van Hintum...........................................................................................................................................40
Voorbeeldvragen......................................................................................................................................... 42
2
,Psychologie (hfd 1)
Een variant van de psychologie is de klinische psychologie. Hier ligt de focus op stoornissen en wordt
bekeken hoe emotie, gedachten en gedrag afwijken van wat normaal is.
In tegenstelling tot klinische psychologie houdt de psychologie zich bezig met normale gedachten,
emoties en gedrag.
De drie thema’s van de psychologie
Psychologie is de wetenschap die zich richt op het beschrijven, verklaren en voorspellen van het
gedrag (handelen), de gedachten (denken) en de emoties (voelen) van mensen.
Psychologische stromingen
1. Psychoanalyse
Seks en agressie drijven mensen. Mentale activiteit op onbewust niveau. Welke (onbewuste)
psychische conflicten spelen een rol.
2. Behaviorisme
Objectief waarneembaar gedrag. Alle vormen van gedrag zijn aangeleerd en kunnen ook afgeleerd
worden. Welke omgevingsfactoren spelen een rol bij het ontstaan en in stand houden gedrag.
3. Humanisme
Mens is van nature psychisch gezond, maar behoefte aan acceptatie kan leiden dat ze een rol gaan
spelen en zichzelf vervreemden. Humanisten geven gevoel dat hij waarde heeft en geen rol hoeft te
spelen en zichzelf kan zijn.
4. Cognitivisme
Onze interpretaties bepalen hoe wij ons voelen en wat wij doen. Psychische problemen ontstaan uit
onrealistische interpretaties van de werkelijkheid. Op zoek gaan naar die gedachtes en ter discussie
stellen.
5. Biologische benadering
Mentale processen herleiden tot processen in het brein.
(6.) Systeemdenken
De rol van directe omgeving bekijken voor bepaald gedrag.
Verklaring anorexia nervosa
Psychoanalyse: Angst voor seksualiteit en om volwassen te worden.
Behaviorisme: Afvallen wordt beloond (complimenten).
Humanisme: Invloed door media (erbij horen en populariteit).
Cognitief: Verkeerde opvattingen omtrent lichaam en belang gewicht (dun=mooi).
Biologisch: hongersignalen worden niet goed waargenomen vanuit hersendelen.
Verklaring depressie
Psychoanalyse: Jezelf moeten inhouden. Iemand met depressie is zeer teleurgesteld in zichzelf.
Behaviorisme: Beloningen zijn weggevallen. Ontstaat door een verlies (baan/relatie).
Humanisme: Te lang een rol spelen en niet jezelf zijn, je vervreemd.
Cognitief: Zien situaties negatief in, gaan zelf dingen invullen.
Biologisch: hersenprocessen spelen een rol. Met medicatie kan je dit verhelpen.
3
, Psychologische stromingen (hfd 2)
Stroming 1 – Psychoanalyse
Richt zich op het onbewuste, innerlijke conflicten en de invloed van vroege ervaringen op het huidige
gedrag.
Nature: legt de nadruk op onbewuste processen en aangeboren driften die de persoonlijkheid
beïnvloeden.
Grondlegger: Sigmund Freud
Shell shock: zo in shock dat je geen geweer meer kan vasthouden.
De behoeftes vormen 1 onderdeel van de psyche. Deze behoeftes zijn driften: innerlijke krachten die
het individu aanzetten tot gedrag.
De onderdelen van de psyche:
1. Id (behoeftes):
Aangeboren structuur (driften) waarin de behoeftes huizen: 2 behoeften; 1 om te creëren, 1
om te vernietigen.
Driften: seks en agressie.
2. Superego (geweten):
Vanaf 2e levensjaar.
Aangeleerde normen, waarden en regels van opvoeders van het kind opgenomen.
Aangeleerde superego: nurture-visie.
3. Ego (bewuste):
Middenweg tussen de tegengestelde eisen die het Id en het Superego aan ons stellen.
Dient er voor om alle verontrustende en negatieve gedachten die we over onszelf en de
omgeving hebben naar het onbewuste te verbannen.
Voorbeeld van de geest als slagveld: Patatje met
Id: Ik wil het nu!
Superego: Verstandige mensen doen zoiets niet.
Ego: Misschien kan ik een tussenweg vinden...
Grootste gedeelte van ijsberg ligt onder het wateroppervlak: de scheidslijn tussen het bewuste en het
onbewuste.
4
,Inhoudsopgave
Psychologische stromingen (hfd 2).......................................................................................................................4
Stroming 1 – Psychoanalyse.............................................................................................................................4
Stroming 2 – Behaviorisme..............................................................................................................................7
Stroming 3 – Humanisme..............................................................................................................................11
Stroming 4 – Cognitivisme.............................................................................................................................12
Stroming 5 – Biologische benadering............................................................................................................13
Systeemdenken..............................................................................................................................................14
Eclectisch werken...........................................................................................................................................15
Informatieverwerking, waarneming en geheugen (hfd 3).................................................................................16
Leren en redeneren (hfd 4).................................................................................................................................18
Behoeftes en emotie (hfd 5)...............................................................................................................................19
Persoonlijkheid en gedrag (hfd 6)......................................................................................................................22
Omgeving en gedrag (hfd 7)..............................................................................................................................23
Stoornissen en behandelingen (hfd 9)................................................................................................................26
Methodisch handelen.................................................................................................................................. 28
Spiering & Spierts – Methodisch werken (hfd 5)................................................................................................28
Kuiper & Zijsling..................................................................................................................................................35
Methodisch handelen.........................................................................................................................................38
Rigter & van Hintum...........................................................................................................................................40
Voorbeeldvragen......................................................................................................................................... 42
2
,Psychologie (hfd 1)
Een variant van de psychologie is de klinische psychologie. Hier ligt de focus op stoornissen en wordt
bekeken hoe emotie, gedachten en gedrag afwijken van wat normaal is.
In tegenstelling tot klinische psychologie houdt de psychologie zich bezig met normale gedachten,
emoties en gedrag.
De drie thema’s van de psychologie
Psychologie is de wetenschap die zich richt op het beschrijven, verklaren en voorspellen van het
gedrag (handelen), de gedachten (denken) en de emoties (voelen) van mensen.
Psychologische stromingen
1. Psychoanalyse
Seks en agressie drijven mensen. Mentale activiteit op onbewust niveau. Welke (onbewuste)
psychische conflicten spelen een rol.
2. Behaviorisme
Objectief waarneembaar gedrag. Alle vormen van gedrag zijn aangeleerd en kunnen ook afgeleerd
worden. Welke omgevingsfactoren spelen een rol bij het ontstaan en in stand houden gedrag.
3. Humanisme
Mens is van nature psychisch gezond, maar behoefte aan acceptatie kan leiden dat ze een rol gaan
spelen en zichzelf vervreemden. Humanisten geven gevoel dat hij waarde heeft en geen rol hoeft te
spelen en zichzelf kan zijn.
4. Cognitivisme
Onze interpretaties bepalen hoe wij ons voelen en wat wij doen. Psychische problemen ontstaan uit
onrealistische interpretaties van de werkelijkheid. Op zoek gaan naar die gedachtes en ter discussie
stellen.
5. Biologische benadering
Mentale processen herleiden tot processen in het brein.
(6.) Systeemdenken
De rol van directe omgeving bekijken voor bepaald gedrag.
Verklaring anorexia nervosa
Psychoanalyse: Angst voor seksualiteit en om volwassen te worden.
Behaviorisme: Afvallen wordt beloond (complimenten).
Humanisme: Invloed door media (erbij horen en populariteit).
Cognitief: Verkeerde opvattingen omtrent lichaam en belang gewicht (dun=mooi).
Biologisch: hongersignalen worden niet goed waargenomen vanuit hersendelen.
Verklaring depressie
Psychoanalyse: Jezelf moeten inhouden. Iemand met depressie is zeer teleurgesteld in zichzelf.
Behaviorisme: Beloningen zijn weggevallen. Ontstaat door een verlies (baan/relatie).
Humanisme: Te lang een rol spelen en niet jezelf zijn, je vervreemd.
Cognitief: Zien situaties negatief in, gaan zelf dingen invullen.
Biologisch: hersenprocessen spelen een rol. Met medicatie kan je dit verhelpen.
3
, Psychologische stromingen (hfd 2)
Stroming 1 – Psychoanalyse
Richt zich op het onbewuste, innerlijke conflicten en de invloed van vroege ervaringen op het huidige
gedrag.
Nature: legt de nadruk op onbewuste processen en aangeboren driften die de persoonlijkheid
beïnvloeden.
Grondlegger: Sigmund Freud
Shell shock: zo in shock dat je geen geweer meer kan vasthouden.
De behoeftes vormen 1 onderdeel van de psyche. Deze behoeftes zijn driften: innerlijke krachten die
het individu aanzetten tot gedrag.
De onderdelen van de psyche:
1. Id (behoeftes):
Aangeboren structuur (driften) waarin de behoeftes huizen: 2 behoeften; 1 om te creëren, 1
om te vernietigen.
Driften: seks en agressie.
2. Superego (geweten):
Vanaf 2e levensjaar.
Aangeleerde normen, waarden en regels van opvoeders van het kind opgenomen.
Aangeleerde superego: nurture-visie.
3. Ego (bewuste):
Middenweg tussen de tegengestelde eisen die het Id en het Superego aan ons stellen.
Dient er voor om alle verontrustende en negatieve gedachten die we over onszelf en de
omgeving hebben naar het onbewuste te verbannen.
Voorbeeld van de geest als slagveld: Patatje met
Id: Ik wil het nu!
Superego: Verstandige mensen doen zoiets niet.
Ego: Misschien kan ik een tussenweg vinden...
Grootste gedeelte van ijsberg ligt onder het wateroppervlak: de scheidslijn tussen het bewuste en het
onbewuste.
4
