Kinesitherapeutisch onderzoek: bovenste lidmaat
H1: Kinesiologie van de schoudergordel (grootste bewegingsmogelijkheid)
synoviale gewrichten:
- glenohumerale gewricht
- sternoclaviculaire gewricht
- acromioclaviculaire gewricht
- eerste costovertebrale gewricht
niet-synoviaal gewricht:
- scapulothoracale gewricht
- subdeltoide gewricht (subacromiale ruimte)
1.1 Osteologie: biomechanische aspecten
- clavicula: 20° met frontale vlak naar posterior
- scapula: 35° met frontale vlak naar anterior
- cavitas glenoidalis: licht naar anterior en superior gericht (5°
met verticale as)
- humeruskop: 135° met humerusdiafyse, 30° retroversie en 30° posterieur -> naar mediaal en superior
gericht
1.2 Osteokinematica: bewegingen van de schoudergordel
- anteflexie (180°) - retroflexie (50-60°)
- abductie (180°) - adductie (75°)
- exorotatie (80°) - endorotatie (80°)
- horizontale abductie (30°) - horizontale adductie (130-140°)
- circumductie (multiplanaire beweging)
- scapulaire elevatie
3 vrijheidsgraden:
- rotatie rond laterolaterale as: 180° anteflexie - 60° retroflexie
- rotatie rond dorsoventrale as: 180° abductie - 0°adductie
- enkel mogelijk indien vanaf 90° een exorotatiecomponent wordt uitgevoerd
- hyperadductie (75°) met bijkomende anteflexie- of retroflexiecomponent
- rotatie rond longitudinale as: 150-180° exorotatie - endorotatie
1.3 Functionele biomechanica: bewegingsfasen van de elevatiebeweging
= heffen van de arm; “elevatie” in meerdere vlakken (frontaal, sagittaal, scapulaire, ...)
- Grootste aandeel door glenohumerale en scapulothoracale gewricht
=> scapulohumeraal ritme (2 graden glenohumerale elevatie: 1 graad scapulothoracale rotatie)
- variabel in functie van stand arm (begin en eind 4:1 of midden 1:1)
- Doel: cavitas glenoidalis optimaal positioneren en optimale lengte-spanningsverhouding
- Participatie wervelzuil: aandeel in beweging, voornamelijk bij hogere elevatiegraden
- Eerste fase (0°-60°): vooral in glenohumerale gewricht, scapula = in setting-fase
- Tweede fase (60°-140°): verschuiving in scapulohumerale ritme, met groter aandeel scapulothoracaal
- Derde fase (140°-180°): groter aandeel glenohumerale gewricht en bewegingen wervelzuil (lateroflexie,
extensie of rotatie)
,1.4 Het glenohumeraal gewricht
Nulstand/ anatomische houding:
- metingen en evaluaties met betrekking tot ROM gebeuren in deze stand
- arm afhangend naast het lichaam, neutrale rotatiestand (handpalmen naar voor)
Ruststand/ loose packed position (LPP):
- meer functioneel voor ADL
- spanning op schouderkapsel minimaal
- 40-50° elevatie in scapulaire vlak, neutrale rotatiestand
- 40-50° abductie, 30° horizontale adductie, elleboog 90° flexie
Close packed position (CPP):
- maximale exorotatie in 90° abductie
- antero-inferieure deel kapsel op rek/ op maximale spanning gebracht
schouder in 90° anteflexie + maximale endorotatie -> posterieure deel kapsel op maximale spanning
Kapsulair patroon: Pijn en bewegingsbeperking in richtingen exorotatie > abductie > endorotatie
Concave cavitas glenoidalis (+ labrum glenoidale) + convexe caput humeri:
- translatierichting tegengesteld aan rolrichting:
- bij abductie: humeruskop rolt naar superior en ondergaat translatie naar inferior
,Statische stabilisatoren glenohumeraal gewricht:
- labrum glenoidale
- vergroot fossa glenoidalis
- shock-block functie: verhinderen dat humeruskop van fossa glenoidalis valt
- limited joint volume
- humeruskop wordt in cavitas glenoidalis gezogen door negatieve intra-articulaire druk; voorzien
door omliggende stabiliserende musculatuur
- 3 glenohumerale ligamenten
- superieur - mediaal - inferieur (anterieure band - axillary pouch - posterieure band)
-
- ligamentum coracohumerale: vangt invloed zwaartekracht in rust op
lig. coracohumerale verhindert translatie humeruskop naar inferior in nulstand
lig. glenohumerale sup verhindert translatie humeruskop naar inferior in lage abductie graden (0-45°)
lig. glenohumerale med verhindert translatie humeruskop naar anterior bij exorotatie in middelmatige
abductiestand (45-60°)
lig. glenohumerale inf. - alle vezels: verhindert inferieure translatie tijdens abductie
- anterieure band: verhindert translatie naar anterior tijdens exorotatie in neutrale
stand
- posterieure band: verhindert translatie naar posterior tijdens endorotatie in
neutrale stand, verhindert translatie naar inferior tijdens exorotatie in hogere
abductiestanden (>90°)
Afremmen exorotatie:
- 0°: m. subscapularis, superieur glenohumeraal ligament
- 45° abductie: superieur glenohumeraal ligament
- 90° abductie: anterieure band inferieur glenohumeraal ligament
1.5 Het sternoclaviculaire gewricht
= zadelgewricht: 2x convexiteit en 2x concaviteit
Clavicula: 3 vrijheidsgraden: elevatie-depressie, protractie-retractie, rotatie naar posterior-anterior
, 1.6 Het acromioclaviculaire gewricht
- 2 vlakke gewrichtsvlakken -> geen rol- en glijbewegingen
- opwaartse en neerwaartse rotatie
- translaties naar anterior en posterior
- armelevatie* >90°: opwaartse rotatie nodig
1.7 Het scapulothoracale gewricht
- Bewegingen gekoppeld aan claviculaire bewegingen:
- translatiebewegingen:
- elevatie - depressie scapula
- protractie - retractie scapula
- rotatiebewegingen
- opwaartse* - neerwaartse rotatie (om antero-posterieure/sagitale as)
- posterieure* - anterieure tilt (om latero-laterale/frontale as)
- externe* (laterale) - interne (mediale) rotatie (om cranio-caudale/longitudinale as)
1.8 Spierwerking rond de schouder
- Glenohumeraal: Rotator cuff spieren stabiliseren het glenohumerale gewricht:
- m. supraspinatus, m. infraspinatus, m. subscapularis, m. teres minor
- Bulk - functie: hun spierbuik duwt de humeruskop naar posterior, inferior of anterior
- Contractie zorgt voor approximatie van de humeruskop in de cavitas glenoidalis
(stabilisatie) => transversale krachtenkoppel
- Nauw verbonden met ligamenten zodat contractie ervoor zorgt dat de ligamenten
strakker aangespannen zijn. Bij uitrekking van de ligamenten verstijft de musculatuur.
- resulterende werklijn: schuin naar mediaal en caudaal
- mediale component -> approximatie of drukkracht + rolbeweging in gewricht
- m. supraspinatus
- caudale component -> translatie naar caudaal, vrijwaart subacromiale ruimte van
impingement/ inklemming van de m. supraspinatus tussen humeruskop en acromion
- m. infraspinatus, m. subscapularis, m. teres minor
- m. deltoideus
- elevatie (rotatiecomponent)
- caput humeri naar superior bewegen (fixatiecomponent)
- Scapulothoracaal:
- m. trapezius pars descendens + onderste vezels m. serratus anterior => opwaartse rotatie
- m. trapezius pars descendens: overmatige elevatie
- m. serratus anterior: protractie
- beide gecontroleerd/ gestabiliseerd door m. trapezius ascendens, deze
verandert weinig van lengte tijdens elevatie arm
- m. trapezius + m. serratus anterior => externe rotatie
- m. trapezius pars ascendens + m. serratus anterior => posterieure tilt
H1: Kinesiologie van de schoudergordel (grootste bewegingsmogelijkheid)
synoviale gewrichten:
- glenohumerale gewricht
- sternoclaviculaire gewricht
- acromioclaviculaire gewricht
- eerste costovertebrale gewricht
niet-synoviaal gewricht:
- scapulothoracale gewricht
- subdeltoide gewricht (subacromiale ruimte)
1.1 Osteologie: biomechanische aspecten
- clavicula: 20° met frontale vlak naar posterior
- scapula: 35° met frontale vlak naar anterior
- cavitas glenoidalis: licht naar anterior en superior gericht (5°
met verticale as)
- humeruskop: 135° met humerusdiafyse, 30° retroversie en 30° posterieur -> naar mediaal en superior
gericht
1.2 Osteokinematica: bewegingen van de schoudergordel
- anteflexie (180°) - retroflexie (50-60°)
- abductie (180°) - adductie (75°)
- exorotatie (80°) - endorotatie (80°)
- horizontale abductie (30°) - horizontale adductie (130-140°)
- circumductie (multiplanaire beweging)
- scapulaire elevatie
3 vrijheidsgraden:
- rotatie rond laterolaterale as: 180° anteflexie - 60° retroflexie
- rotatie rond dorsoventrale as: 180° abductie - 0°adductie
- enkel mogelijk indien vanaf 90° een exorotatiecomponent wordt uitgevoerd
- hyperadductie (75°) met bijkomende anteflexie- of retroflexiecomponent
- rotatie rond longitudinale as: 150-180° exorotatie - endorotatie
1.3 Functionele biomechanica: bewegingsfasen van de elevatiebeweging
= heffen van de arm; “elevatie” in meerdere vlakken (frontaal, sagittaal, scapulaire, ...)
- Grootste aandeel door glenohumerale en scapulothoracale gewricht
=> scapulohumeraal ritme (2 graden glenohumerale elevatie: 1 graad scapulothoracale rotatie)
- variabel in functie van stand arm (begin en eind 4:1 of midden 1:1)
- Doel: cavitas glenoidalis optimaal positioneren en optimale lengte-spanningsverhouding
- Participatie wervelzuil: aandeel in beweging, voornamelijk bij hogere elevatiegraden
- Eerste fase (0°-60°): vooral in glenohumerale gewricht, scapula = in setting-fase
- Tweede fase (60°-140°): verschuiving in scapulohumerale ritme, met groter aandeel scapulothoracaal
- Derde fase (140°-180°): groter aandeel glenohumerale gewricht en bewegingen wervelzuil (lateroflexie,
extensie of rotatie)
,1.4 Het glenohumeraal gewricht
Nulstand/ anatomische houding:
- metingen en evaluaties met betrekking tot ROM gebeuren in deze stand
- arm afhangend naast het lichaam, neutrale rotatiestand (handpalmen naar voor)
Ruststand/ loose packed position (LPP):
- meer functioneel voor ADL
- spanning op schouderkapsel minimaal
- 40-50° elevatie in scapulaire vlak, neutrale rotatiestand
- 40-50° abductie, 30° horizontale adductie, elleboog 90° flexie
Close packed position (CPP):
- maximale exorotatie in 90° abductie
- antero-inferieure deel kapsel op rek/ op maximale spanning gebracht
schouder in 90° anteflexie + maximale endorotatie -> posterieure deel kapsel op maximale spanning
Kapsulair patroon: Pijn en bewegingsbeperking in richtingen exorotatie > abductie > endorotatie
Concave cavitas glenoidalis (+ labrum glenoidale) + convexe caput humeri:
- translatierichting tegengesteld aan rolrichting:
- bij abductie: humeruskop rolt naar superior en ondergaat translatie naar inferior
,Statische stabilisatoren glenohumeraal gewricht:
- labrum glenoidale
- vergroot fossa glenoidalis
- shock-block functie: verhinderen dat humeruskop van fossa glenoidalis valt
- limited joint volume
- humeruskop wordt in cavitas glenoidalis gezogen door negatieve intra-articulaire druk; voorzien
door omliggende stabiliserende musculatuur
- 3 glenohumerale ligamenten
- superieur - mediaal - inferieur (anterieure band - axillary pouch - posterieure band)
-
- ligamentum coracohumerale: vangt invloed zwaartekracht in rust op
lig. coracohumerale verhindert translatie humeruskop naar inferior in nulstand
lig. glenohumerale sup verhindert translatie humeruskop naar inferior in lage abductie graden (0-45°)
lig. glenohumerale med verhindert translatie humeruskop naar anterior bij exorotatie in middelmatige
abductiestand (45-60°)
lig. glenohumerale inf. - alle vezels: verhindert inferieure translatie tijdens abductie
- anterieure band: verhindert translatie naar anterior tijdens exorotatie in neutrale
stand
- posterieure band: verhindert translatie naar posterior tijdens endorotatie in
neutrale stand, verhindert translatie naar inferior tijdens exorotatie in hogere
abductiestanden (>90°)
Afremmen exorotatie:
- 0°: m. subscapularis, superieur glenohumeraal ligament
- 45° abductie: superieur glenohumeraal ligament
- 90° abductie: anterieure band inferieur glenohumeraal ligament
1.5 Het sternoclaviculaire gewricht
= zadelgewricht: 2x convexiteit en 2x concaviteit
Clavicula: 3 vrijheidsgraden: elevatie-depressie, protractie-retractie, rotatie naar posterior-anterior
, 1.6 Het acromioclaviculaire gewricht
- 2 vlakke gewrichtsvlakken -> geen rol- en glijbewegingen
- opwaartse en neerwaartse rotatie
- translaties naar anterior en posterior
- armelevatie* >90°: opwaartse rotatie nodig
1.7 Het scapulothoracale gewricht
- Bewegingen gekoppeld aan claviculaire bewegingen:
- translatiebewegingen:
- elevatie - depressie scapula
- protractie - retractie scapula
- rotatiebewegingen
- opwaartse* - neerwaartse rotatie (om antero-posterieure/sagitale as)
- posterieure* - anterieure tilt (om latero-laterale/frontale as)
- externe* (laterale) - interne (mediale) rotatie (om cranio-caudale/longitudinale as)
1.8 Spierwerking rond de schouder
- Glenohumeraal: Rotator cuff spieren stabiliseren het glenohumerale gewricht:
- m. supraspinatus, m. infraspinatus, m. subscapularis, m. teres minor
- Bulk - functie: hun spierbuik duwt de humeruskop naar posterior, inferior of anterior
- Contractie zorgt voor approximatie van de humeruskop in de cavitas glenoidalis
(stabilisatie) => transversale krachtenkoppel
- Nauw verbonden met ligamenten zodat contractie ervoor zorgt dat de ligamenten
strakker aangespannen zijn. Bij uitrekking van de ligamenten verstijft de musculatuur.
- resulterende werklijn: schuin naar mediaal en caudaal
- mediale component -> approximatie of drukkracht + rolbeweging in gewricht
- m. supraspinatus
- caudale component -> translatie naar caudaal, vrijwaart subacromiale ruimte van
impingement/ inklemming van de m. supraspinatus tussen humeruskop en acromion
- m. infraspinatus, m. subscapularis, m. teres minor
- m. deltoideus
- elevatie (rotatiecomponent)
- caput humeri naar superior bewegen (fixatiecomponent)
- Scapulothoracaal:
- m. trapezius pars descendens + onderste vezels m. serratus anterior => opwaartse rotatie
- m. trapezius pars descendens: overmatige elevatie
- m. serratus anterior: protractie
- beide gecontroleerd/ gestabiliseerd door m. trapezius ascendens, deze
verandert weinig van lengte tijdens elevatie arm
- m. trapezius + m. serratus anterior => externe rotatie
- m. trapezius pars ascendens + m. serratus anterior => posterieure tilt
