Hoofdstuk 1: Inleiding
1 Algemeen
1.1 Het menselijk bestaan is vol risico’s
▪ Personen en goederen kunnen getroffen worden door onverwachte voorvallen zoals rampen,
ziektes en ongevallen
▪ Drang naar zekerheid en veiligheid is van alle tijden
▪ Andere systemen om bestaanszekerheid te verhogen
₋ Sparen
₋ Behoren tot familie/gezin verhoogt bestaanszekerheid
₋ Kinderen verhogen bestaanszekerheid
₋ Sociale zekerheid
1.1.1 Sparen
▪ Sparen leidt tot eigendom
▪ Eigendom is kwetsbaar: kan gestolen worden, inflatie, vernietigd worden door natuurrampen,…
1.1.2 Behoren tot familie/gezin
▪ Pater familias
₋ Was oudste van een familie en hij had onder meer alle macht over de goederen van de familie.
Daardoor was de oudste zeker van zijn levensonderhoud tot zijn overlijden.
▪ Leviraatshuwelijk
₋ Verplicht huwelijk van broer van overleden man met diens weduwe. Daardoor behoorde de
weduwe terug bij een familie en was haar bestaanszekerheid groter.
1.1.3 Kinderen verhogen bestaanszekerheid
▪ In huidige BW staat er nog steeds onderhoudsverplichting van kinderen naar ouders toe als deze
behoeftig zijn geworden
▪ Als men geen kinderen kan krijgen: invoering adoptie in onze gewesten
▪ In arme landen zonder sociale zekerheid
₋ Veel kinderen om bestaanszekerheid te verhogen
₋ Kindersterfte is er hoog, 1 kind kan last niet dragen dus daarom kiezen ze voor veel kinderen
1.1.4 Sociale zekerheid
▪ Sociale zekerheid in België sinds: het sociaal pact van 28 december 1944
₋ Dat resulteerde in de besluitwet over maatschappelijke zekerheid der arbeiders en de
oprichting van de RMZ (voorloper van RSZ)
▪ Grosso modo kennen we 3 stelsels:
₋ Stelsel voor werknemers
₋ Stelsel voor zelfstandigen
₋ Stelsel voor ambtenaren
1
,1.2 Selectie en antiselectie
▪ Verzekeringen vertonen tekortkomingen
₋ Niet alle risico’s zijn verzekerbaar
₋ Tekortkomingen zijn selectie en antiselectie
▪ Selectie
₋ Verzekeraars selecteren enkel interessante risico’s
Dit zijn risico’s die zich weinig gaan voordoen of weinig schade veroorzaken
▪ Antiselectie
₋ Antiselectie is verschijnsel dat mensen neiging hebben om risico's waaruit zij geen of weinig
schade verwachten niet te verzekeren, terwijl zij voor risico's waarbij ze de schadekans als
groot inschatten, wel een verzekering willen afsluiten.
Gevolg: duurdere verzekering of geen interessant risico meer voor verzekeraars door meer
of teveel schadegevallen
Oplossing om antiselectie uit te schakelen: verplichte verzekeringen/verplichte dekkingen
1.3 Moral Hazard in verzekeringsrecht
▪ Moral hazard
₋ Verzekerde gaat risicoverhogend gedrag stellen of meer kosten maken omdat hij verzekerd is
₋ Deze denkwijze van de mens werkt schadeverhogend
₋ Mogelijke oplossingen:
Vrijstellingen
Verval van dekking bij zware fout
Maximumplafond van dekking
Voorbeelden risico verhogend gedrag:
₋ Verzekerde heeft omniumverzekering voor zijn wagen. Hij zal eerder geneigd zijn om wagen op
‘gevaarlijke plaats’ te parkeren waar gevaar dat de spiegels afgereden worden groot is of
gevaarlijker rijden met zijn voertuig.
Voorbeeld kostenverhogend gedrag:
₋ Verzekerde heeft verzekering medische kosten. Hij zal geneigd zijn om meer doktersbezoeken af
te leggen.
2 Wetgeving verzekeringen
▪ De algemene wet: wet betreffende verzekeringen van 2014
▪ Bijzondere wetten i.v.m. bepaalde verzekeringstakken
▪ Burgerlijk wetboek = BW
▪ Wetboek Economisch Recht = WER
▪ Antidiscriminatiewetten
▪ Anti – witwaswetgeving
▪ Europees recht
2
,2.1 De algemene wet: Wet betreffende de verzekeringen van 2014
1. Doel landverzekeringsovereenkomst
₋ In kader van syllabus is vooral deel 4: de landverzekeringsovereenkomst relevent. Dit deel gaat
over verzekeringsovereenkomst en beoogt in hoofdzaak bescherming van verzekeringsnemer.
▪ Bescherming verzekeringsnemer
₋ Duur van verzekeringsovereenkomst is in regel 1 jaar
₋ Principieel verbod van scheidsrechterlijk beding
▪ Bescherming verzekeraar
₋ De wetgever heeft dit nodig gevonden omdat verzekeraars soms zwak kunnen staan
bv. afhankelijk van informatie die klant verstrekt om risico te kunnen beoordelen,
fraudegevoeligheid van verzekeringen,…
Verzekeraar moet geen dekking verlenen bij opzettelijke schadegevallen
Verjaringstermijn: 3 jaar. Dit is kortere verjaringstermijn dan gemeenrechtelijke
verjaringstermijnen
2. Kenmerk landverzekeringsovereenkomst
₋ Art. 56 W. Verz. bepaalt dat de bepalingen van deel 4 van dwingend recht zijn, tenzij uit de
bewoording zelf blijkt dat mogelijkheid wordt gelaten om er van af te wijken door bijzondere
bedingen.
▪ Dwingend recht
₋ Dit ter bescherming van private belangen
₋ De nietigheid zal betrekkelijke of relatieve nietigheid en geen absolute nietigheid zijn
₋ Er moet telkens nagekeken worden wie beschermd wordt. Enkel beschermde partij zal
nietigheid kunnen inroepen (=relatieve nietigheid).
▪ Dwingend recht, tenzij wetgever toelaat om af te wijken
₋ Voorbeeld: Geen dekking bij opzet tenzij anders overeengekomen werd
3. Toepassingsgebied landverzekeringsovereenkomst
₋ Deel 4 W. Verz. is in principe van toepassing op alle landverzekeringsovereenkomsten. Hier zijn
wel een aantal uitzonderingen op.
▪ Deel 4 is niet van toepassing op
₋ Herverzekering
₋ Verzekeringen van goederenvervoer, met uitsluiting van bagage – en
verhuisverzekeringen
Luchtvaartverzekeringen, vervoer te land, over water vallen dus niet onder deel 4
▪ Verzekeringen die niet vallen onder deel 4 W. Verz. vallen wel onder deel 5
₋ Deel 5: De verzekeringsovereenkomst, andere dan de landverzekeringsovereenkomst
zoals bedoeld in deel 4
Deel 5 is de oude verzekeringswet van 11 juni 1874
Deze wet is hoofdzakelijk aanvullend recht en heeft beperkt toepassingsgebied
3
, 2.2 Bijzondere wetten ivm bepaalde verzekeringstakken
▪ Bijzondere wetten hebben altijd voorrang op algemene wet
▪ Voorbeelden:
₋ K.B. van 24 december 1992: regelt brandverzekering
₋ Wet van 21 november 1989: W.A.M. – wet
₋ K.B. van 12 oktober 1990: betreffende rechtsbijstandsverzekering
1. Wet verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (W.A.M – wet)
₋ Vallen niet onder verplichte verzekeringen
Motorrijtuigen die door mechanische kracht 25km/h niet overschrijden, met uitzondering
van bromfietsen klasse A
Voertuigen toebehorend aan de staat of aan bepaalde openbare instellingen: als er geen
verzekering is zijn ze hun ‘eigen verzekeraar’
2. Art. 44 KB minimumvoorwaarden BA auto
₋ Beperkt het verhaal tot een bepaald bedrag: 31.000 EUR bij dronkenschap
Tot 11.000 EUR: verhaal integraal
Boven 11.000 EUR: de helft tot max. 31.000 EUR
2.3 Burgerlijk Wetboek
▪ BW voor zover algemene verzekeringswet/bijzondere verzekeringswetten hier niet van afwijken.
▪ Voorbeelden:
₋ Overeenkomsten moeten te goeder trouw uitgevoerd worden.
₋ Toetredingscontracten bij twijfel uitleggen ten nadele van opsteller
2.4 Wetboek van Economische recht = WER
▪ Vooral boek VI. Marktpraktijken en consumentenbescherming is van toepassing
▪ Enkel van toepassing op consumenten
2.5 Antidiscriminatiewetten
▪ De wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vorm van discriminatie
₋ Wet verbiedt discriminatie niet absoluut
₋ Discriminatie is in principe verbonden op grond van leeftijd, handicap,… maar hier kan door
verzekeraars afgeweken worden indien zij kunnen aantonen dat gemaakte onderscheid
passend en noodzakelijk is en objectief gerechtvaardigd
₋ Mensen met ziektes/handicaps vinden moeilijk hospitalisatieverzekering, levensverzekering,
gewaarborgd inkomen bij ziekte enz.…
Art. 206 W. Verz. : komt tegemoet aan personen met ziekte/handicap door verzekeraars
te verplichten om ziektekostenverzekering met deze personen af te sluiten, op
voorwaarde dat zij de leeftijd van 65 jaar niet bereikt hebben
₋ Ook mensen die genezen zijn van ziekten ondervinden vaak dezelfde moeilijkheden
Bv. ex – kanker patiënten
Art. 61 W. Verz. : Er werd een ‘recht om te vergeten’ ingevoerd. Concreet mag verzekeraar
bij zijn risicobeoordeling geen rekening houden met aandoeningen waarvan kandidaat –
verzekeringsnemer al 10 jaar genezen is.
4
1 Algemeen
1.1 Het menselijk bestaan is vol risico’s
▪ Personen en goederen kunnen getroffen worden door onverwachte voorvallen zoals rampen,
ziektes en ongevallen
▪ Drang naar zekerheid en veiligheid is van alle tijden
▪ Andere systemen om bestaanszekerheid te verhogen
₋ Sparen
₋ Behoren tot familie/gezin verhoogt bestaanszekerheid
₋ Kinderen verhogen bestaanszekerheid
₋ Sociale zekerheid
1.1.1 Sparen
▪ Sparen leidt tot eigendom
▪ Eigendom is kwetsbaar: kan gestolen worden, inflatie, vernietigd worden door natuurrampen,…
1.1.2 Behoren tot familie/gezin
▪ Pater familias
₋ Was oudste van een familie en hij had onder meer alle macht over de goederen van de familie.
Daardoor was de oudste zeker van zijn levensonderhoud tot zijn overlijden.
▪ Leviraatshuwelijk
₋ Verplicht huwelijk van broer van overleden man met diens weduwe. Daardoor behoorde de
weduwe terug bij een familie en was haar bestaanszekerheid groter.
1.1.3 Kinderen verhogen bestaanszekerheid
▪ In huidige BW staat er nog steeds onderhoudsverplichting van kinderen naar ouders toe als deze
behoeftig zijn geworden
▪ Als men geen kinderen kan krijgen: invoering adoptie in onze gewesten
▪ In arme landen zonder sociale zekerheid
₋ Veel kinderen om bestaanszekerheid te verhogen
₋ Kindersterfte is er hoog, 1 kind kan last niet dragen dus daarom kiezen ze voor veel kinderen
1.1.4 Sociale zekerheid
▪ Sociale zekerheid in België sinds: het sociaal pact van 28 december 1944
₋ Dat resulteerde in de besluitwet over maatschappelijke zekerheid der arbeiders en de
oprichting van de RMZ (voorloper van RSZ)
▪ Grosso modo kennen we 3 stelsels:
₋ Stelsel voor werknemers
₋ Stelsel voor zelfstandigen
₋ Stelsel voor ambtenaren
1
,1.2 Selectie en antiselectie
▪ Verzekeringen vertonen tekortkomingen
₋ Niet alle risico’s zijn verzekerbaar
₋ Tekortkomingen zijn selectie en antiselectie
▪ Selectie
₋ Verzekeraars selecteren enkel interessante risico’s
Dit zijn risico’s die zich weinig gaan voordoen of weinig schade veroorzaken
▪ Antiselectie
₋ Antiselectie is verschijnsel dat mensen neiging hebben om risico's waaruit zij geen of weinig
schade verwachten niet te verzekeren, terwijl zij voor risico's waarbij ze de schadekans als
groot inschatten, wel een verzekering willen afsluiten.
Gevolg: duurdere verzekering of geen interessant risico meer voor verzekeraars door meer
of teveel schadegevallen
Oplossing om antiselectie uit te schakelen: verplichte verzekeringen/verplichte dekkingen
1.3 Moral Hazard in verzekeringsrecht
▪ Moral hazard
₋ Verzekerde gaat risicoverhogend gedrag stellen of meer kosten maken omdat hij verzekerd is
₋ Deze denkwijze van de mens werkt schadeverhogend
₋ Mogelijke oplossingen:
Vrijstellingen
Verval van dekking bij zware fout
Maximumplafond van dekking
Voorbeelden risico verhogend gedrag:
₋ Verzekerde heeft omniumverzekering voor zijn wagen. Hij zal eerder geneigd zijn om wagen op
‘gevaarlijke plaats’ te parkeren waar gevaar dat de spiegels afgereden worden groot is of
gevaarlijker rijden met zijn voertuig.
Voorbeeld kostenverhogend gedrag:
₋ Verzekerde heeft verzekering medische kosten. Hij zal geneigd zijn om meer doktersbezoeken af
te leggen.
2 Wetgeving verzekeringen
▪ De algemene wet: wet betreffende verzekeringen van 2014
▪ Bijzondere wetten i.v.m. bepaalde verzekeringstakken
▪ Burgerlijk wetboek = BW
▪ Wetboek Economisch Recht = WER
▪ Antidiscriminatiewetten
▪ Anti – witwaswetgeving
▪ Europees recht
2
,2.1 De algemene wet: Wet betreffende de verzekeringen van 2014
1. Doel landverzekeringsovereenkomst
₋ In kader van syllabus is vooral deel 4: de landverzekeringsovereenkomst relevent. Dit deel gaat
over verzekeringsovereenkomst en beoogt in hoofdzaak bescherming van verzekeringsnemer.
▪ Bescherming verzekeringsnemer
₋ Duur van verzekeringsovereenkomst is in regel 1 jaar
₋ Principieel verbod van scheidsrechterlijk beding
▪ Bescherming verzekeraar
₋ De wetgever heeft dit nodig gevonden omdat verzekeraars soms zwak kunnen staan
bv. afhankelijk van informatie die klant verstrekt om risico te kunnen beoordelen,
fraudegevoeligheid van verzekeringen,…
Verzekeraar moet geen dekking verlenen bij opzettelijke schadegevallen
Verjaringstermijn: 3 jaar. Dit is kortere verjaringstermijn dan gemeenrechtelijke
verjaringstermijnen
2. Kenmerk landverzekeringsovereenkomst
₋ Art. 56 W. Verz. bepaalt dat de bepalingen van deel 4 van dwingend recht zijn, tenzij uit de
bewoording zelf blijkt dat mogelijkheid wordt gelaten om er van af te wijken door bijzondere
bedingen.
▪ Dwingend recht
₋ Dit ter bescherming van private belangen
₋ De nietigheid zal betrekkelijke of relatieve nietigheid en geen absolute nietigheid zijn
₋ Er moet telkens nagekeken worden wie beschermd wordt. Enkel beschermde partij zal
nietigheid kunnen inroepen (=relatieve nietigheid).
▪ Dwingend recht, tenzij wetgever toelaat om af te wijken
₋ Voorbeeld: Geen dekking bij opzet tenzij anders overeengekomen werd
3. Toepassingsgebied landverzekeringsovereenkomst
₋ Deel 4 W. Verz. is in principe van toepassing op alle landverzekeringsovereenkomsten. Hier zijn
wel een aantal uitzonderingen op.
▪ Deel 4 is niet van toepassing op
₋ Herverzekering
₋ Verzekeringen van goederenvervoer, met uitsluiting van bagage – en
verhuisverzekeringen
Luchtvaartverzekeringen, vervoer te land, over water vallen dus niet onder deel 4
▪ Verzekeringen die niet vallen onder deel 4 W. Verz. vallen wel onder deel 5
₋ Deel 5: De verzekeringsovereenkomst, andere dan de landverzekeringsovereenkomst
zoals bedoeld in deel 4
Deel 5 is de oude verzekeringswet van 11 juni 1874
Deze wet is hoofdzakelijk aanvullend recht en heeft beperkt toepassingsgebied
3
, 2.2 Bijzondere wetten ivm bepaalde verzekeringstakken
▪ Bijzondere wetten hebben altijd voorrang op algemene wet
▪ Voorbeelden:
₋ K.B. van 24 december 1992: regelt brandverzekering
₋ Wet van 21 november 1989: W.A.M. – wet
₋ K.B. van 12 oktober 1990: betreffende rechtsbijstandsverzekering
1. Wet verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (W.A.M – wet)
₋ Vallen niet onder verplichte verzekeringen
Motorrijtuigen die door mechanische kracht 25km/h niet overschrijden, met uitzondering
van bromfietsen klasse A
Voertuigen toebehorend aan de staat of aan bepaalde openbare instellingen: als er geen
verzekering is zijn ze hun ‘eigen verzekeraar’
2. Art. 44 KB minimumvoorwaarden BA auto
₋ Beperkt het verhaal tot een bepaald bedrag: 31.000 EUR bij dronkenschap
Tot 11.000 EUR: verhaal integraal
Boven 11.000 EUR: de helft tot max. 31.000 EUR
2.3 Burgerlijk Wetboek
▪ BW voor zover algemene verzekeringswet/bijzondere verzekeringswetten hier niet van afwijken.
▪ Voorbeelden:
₋ Overeenkomsten moeten te goeder trouw uitgevoerd worden.
₋ Toetredingscontracten bij twijfel uitleggen ten nadele van opsteller
2.4 Wetboek van Economische recht = WER
▪ Vooral boek VI. Marktpraktijken en consumentenbescherming is van toepassing
▪ Enkel van toepassing op consumenten
2.5 Antidiscriminatiewetten
▪ De wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vorm van discriminatie
₋ Wet verbiedt discriminatie niet absoluut
₋ Discriminatie is in principe verbonden op grond van leeftijd, handicap,… maar hier kan door
verzekeraars afgeweken worden indien zij kunnen aantonen dat gemaakte onderscheid
passend en noodzakelijk is en objectief gerechtvaardigd
₋ Mensen met ziektes/handicaps vinden moeilijk hospitalisatieverzekering, levensverzekering,
gewaarborgd inkomen bij ziekte enz.…
Art. 206 W. Verz. : komt tegemoet aan personen met ziekte/handicap door verzekeraars
te verplichten om ziektekostenverzekering met deze personen af te sluiten, op
voorwaarde dat zij de leeftijd van 65 jaar niet bereikt hebben
₋ Ook mensen die genezen zijn van ziekten ondervinden vaak dezelfde moeilijkheden
Bv. ex – kanker patiënten
Art. 61 W. Verz. : Er werd een ‘recht om te vergeten’ ingevoerd. Concreet mag verzekeraar
bij zijn risicobeoordeling geen rekening houden met aandoeningen waarvan kandidaat –
verzekeringsnemer al 10 jaar genezen is.
4
