Arbeidsovereenkomst – Een
afbakening
2.1| Indeling van overeenkomsten van werk
Drie overeenkomsten waarin het verrichten van arbeid centraal staat:
1. De arbeidsovereenkomst
2. De overeenkomst tot aanneming van werk.
3. De overeenkomst van opdracht.
2.2| Kenmerken van overeenkomsten van werk
De verschillende overeenkomsten hebben hun eigen kenmerken:
1. Arbeidsovereenkomst
- De ene parti verbindt zich tegenover de andere parti arbeid te verrichten.
- De werkgever verbindt zich loon te betalen.
- De werknemer staat in dienst van de werkgever, hii staat in een gezagsverhouding tot de werkgever.
2. Overeenkomst tot aanneming van werk. Voorbeeld: Kast repareren, dakkapel plaatsen.
- De ene parti, de aannemer, verbindt zich tegenover de andere parti, de aanbesteder, een werk van
stoffeliike aard tot stand te brengen en op te leveren.
- De aanbesteder verbindt zich een bepaalde priis te betalen.
- Tussen aannemer en aanbesteed bestaat geen arbeidsovereenkomst.
- Ook wel een resultaatsverbintenis (Je verwacht een bepaald resultaat).
3. Overeenkomst van opdracht. Voorbeeld: Je kan een overeenkomst aangaan met een advocaat, maar ie kan
niet altid verwachten dat het resultaat daadwerkeliik ook is zoals ie wilt.
- De ene parti, de opdrachtnemer, verbindt zich tegenover de andere parti, de opdrachtgever,
werkzaamheden te verrichten.
- Dit geschiedt anders dan op basis van een arbeidsovereenkomst (geen gezagsverhouding).
- De werkzaamheden bestaan uit iets anders dan het tot stand brengen van een werk van stoffeliike aard.
- Ook wel een inspanningsverbintenis
Extra kenmerken:
- De arbeidsovereenkomst heef alleen gezagsverhouding.
- De overeenkomst tot aanneming verschilt van de overeenkomst van opdracht door het stoffeliik voorwerp dat
tot stand wordt gebracht.
2.3| Gezagsverhouding
Van een gezagsverhouding is sprake als de werkgever aan de werknemer eenziidige instructes mag geven, die
de werknemer moet opvolgen. Voldoende is hierbii de mogeliikheid tot het geven van instructes.
Onder gezag (bii een arbeidsovereenkomst) moet ie verstaan “in dienst van”. Er worden eenziidige instructes
gegeven.
De arbeidsprestate is bii aanvang nog onbepaald, dat wil zeggen: tidens het werk kunnen nog opdrachten en
aanwiizingen worden gegeven. Heel veel arbeidsovereenkomsten ziin op dit criterium als arbeidsovereenkomst
toegewezen.
Hoofdregel is dat ie een arbeidsovereenkomst moet hebben gesloten, wil ie in aanmerking komen voor een
uitkering. Een soortgeliik gevolg doet zich voor bii arbeidsongeschiktheid wegens ziekte de werknemer heef als
, hii ziek is recht op loondoorbetaling door ziin werkgever; werkt iemand niet op basis van een
arbeidsovereenkomst en wordt hii ziek, dan kriigt hii niks uitgekeerd.
Omdat er steeds meer hoogopgeleiden ziin, is het zo dat er niet vaak meer direct leidinggegeven wordt (en er
dus geen gezagsverhouding is). Daarom is het Groen/Schoeversarrest ingetreden (om te kiiken op welke wiize
de gezagsverhouding tussen twee personen moet worden vastgesteld).
Toetsen op er een arbeidsovereenkomst geldt (Groen/Schoevers):
1. Wat ziin de bedoelingen geweest van de partien ten tide van het sluiten van de overeenkomst?
2. Hoe hebben de partien gehandeld tidens de geldigheid van de overeenkomst?
Verder kiikt de Hoge Raad nog gezagscriterium:
1. Formele gezagscriterium = Het vergeliiken van de arbeidsovereenkomsten die de werkgever gebruikeliik in
de onderneming sluit (loon/arbeidsvoorwaarden, contnuïteit en eindverantwoordeliikheid).
2. Materiële gezagscriterium = Kiiken of, en in hoeverre, de werkgever bevoegd is om instructes te geven aan
de werknemer tidens het uitvoeren van de arbeid (eenziidige instructes tidens werk).
Bii de beantwoording van de vraag of aan het formele gezagscriterium is voldaan, ziin er aanknopingspunten:
1. De mate van contnuïteit = Er is sprake van een arbeidsovereenkomst als een werknemer gedurende een
bepaalde werktid in een vaste regelmaat werkzaam is voor de wederparti.
Als de arbeid die thuiswerkers verrichten tot de gewone arbeid behoren, dan werken zii op basis van een
arbeidsovereenkomst mits een minimale hoeveelheid werk per dag moet worden afgeleverd en vooraf
instructes ziin gegeven.
Het uitvoeren van een enkele opdracht, valt dus niet onder arbeid verrichten binnen het kader van een
arbeidsovereenkomst.
2. Eindverantwoordeliikheid = Indien een ander dan de degene die de arbeidsprestates heef verricht de
eindverantwoordeliike is voor het resultaat, dan duidt dit op een arbeidsovereenkomst. Voorbeeld: Een
ondeugdeliik gebouwd huis maakt de aannemer aansprakeliik tegenover de aanbesteder. Hii kan de schade
niet afwentelen op iemand die al het ware achter hem staat. De bouwvakker heef dus geen schuld.
3. Loonbetaling en andere arbeidsvoorwaarden = Een werknemer heef recht op een brutoloon en kriigt
normaal een netoloon uitgekeerd. Indien de werker wordt betaald zoals de werknemers normaal in de
onderneming worden betaald, is er ook voldaan aan deze voorwaarde.
Ook de bedoeling van contractpartien kan een beslissende rol spelen. Voorbeeld: De vrouw die in loondienst
was maar geen werk verrichte. Toen de vrouw ging samenwonen met een andere man wilde de ex-man niet
meer betalen. De Hoge Raad accepteerde het arrest dat de man niet meer hoefde te betalen.
De Hoge Raad heef een arrest ingeschakeld waarbii een derde ook de mogeliikheid heef gekregen om aan te
tonen dat een arbeidsovereenkomst niet van toepassing is. Voorbeeld: Het pensioenfonds dat verklaard dat er
geen arbeidsovereenkomst is gesloten.
2.4| Uitzendkracht
Een uitzendkracht is een persoon die op basis van een arbeidsovereenkomst gesloten met het uitzendbureau
werk verricht bii een inlever (een derde).
De wetgever had de Wet op het ter beschikking stellen van Arbeidskrachten ingesteld. De doelstelling van deze
wet was het bevorderen van goede verhoudingen op de arbeidsmarkt. Dit werd biivoorbeeld verstoord door
hoge vergoedingen voor de uitzendkrachten. Hierbii mocht ie maar 6 maanden in dienst.
Een vervolg op deze wet is de Wet allocate arbeidskrachten door intermediars (Waadi). Hierbii is de
vergunning voor de bureaus verdwenen en de periode van de maximale termiin van de uitzending.
afbakening
2.1| Indeling van overeenkomsten van werk
Drie overeenkomsten waarin het verrichten van arbeid centraal staat:
1. De arbeidsovereenkomst
2. De overeenkomst tot aanneming van werk.
3. De overeenkomst van opdracht.
2.2| Kenmerken van overeenkomsten van werk
De verschillende overeenkomsten hebben hun eigen kenmerken:
1. Arbeidsovereenkomst
- De ene parti verbindt zich tegenover de andere parti arbeid te verrichten.
- De werkgever verbindt zich loon te betalen.
- De werknemer staat in dienst van de werkgever, hii staat in een gezagsverhouding tot de werkgever.
2. Overeenkomst tot aanneming van werk. Voorbeeld: Kast repareren, dakkapel plaatsen.
- De ene parti, de aannemer, verbindt zich tegenover de andere parti, de aanbesteder, een werk van
stoffeliike aard tot stand te brengen en op te leveren.
- De aanbesteder verbindt zich een bepaalde priis te betalen.
- Tussen aannemer en aanbesteed bestaat geen arbeidsovereenkomst.
- Ook wel een resultaatsverbintenis (Je verwacht een bepaald resultaat).
3. Overeenkomst van opdracht. Voorbeeld: Je kan een overeenkomst aangaan met een advocaat, maar ie kan
niet altid verwachten dat het resultaat daadwerkeliik ook is zoals ie wilt.
- De ene parti, de opdrachtnemer, verbindt zich tegenover de andere parti, de opdrachtgever,
werkzaamheden te verrichten.
- Dit geschiedt anders dan op basis van een arbeidsovereenkomst (geen gezagsverhouding).
- De werkzaamheden bestaan uit iets anders dan het tot stand brengen van een werk van stoffeliike aard.
- Ook wel een inspanningsverbintenis
Extra kenmerken:
- De arbeidsovereenkomst heef alleen gezagsverhouding.
- De overeenkomst tot aanneming verschilt van de overeenkomst van opdracht door het stoffeliik voorwerp dat
tot stand wordt gebracht.
2.3| Gezagsverhouding
Van een gezagsverhouding is sprake als de werkgever aan de werknemer eenziidige instructes mag geven, die
de werknemer moet opvolgen. Voldoende is hierbii de mogeliikheid tot het geven van instructes.
Onder gezag (bii een arbeidsovereenkomst) moet ie verstaan “in dienst van”. Er worden eenziidige instructes
gegeven.
De arbeidsprestate is bii aanvang nog onbepaald, dat wil zeggen: tidens het werk kunnen nog opdrachten en
aanwiizingen worden gegeven. Heel veel arbeidsovereenkomsten ziin op dit criterium als arbeidsovereenkomst
toegewezen.
Hoofdregel is dat ie een arbeidsovereenkomst moet hebben gesloten, wil ie in aanmerking komen voor een
uitkering. Een soortgeliik gevolg doet zich voor bii arbeidsongeschiktheid wegens ziekte de werknemer heef als
, hii ziek is recht op loondoorbetaling door ziin werkgever; werkt iemand niet op basis van een
arbeidsovereenkomst en wordt hii ziek, dan kriigt hii niks uitgekeerd.
Omdat er steeds meer hoogopgeleiden ziin, is het zo dat er niet vaak meer direct leidinggegeven wordt (en er
dus geen gezagsverhouding is). Daarom is het Groen/Schoeversarrest ingetreden (om te kiiken op welke wiize
de gezagsverhouding tussen twee personen moet worden vastgesteld).
Toetsen op er een arbeidsovereenkomst geldt (Groen/Schoevers):
1. Wat ziin de bedoelingen geweest van de partien ten tide van het sluiten van de overeenkomst?
2. Hoe hebben de partien gehandeld tidens de geldigheid van de overeenkomst?
Verder kiikt de Hoge Raad nog gezagscriterium:
1. Formele gezagscriterium = Het vergeliiken van de arbeidsovereenkomsten die de werkgever gebruikeliik in
de onderneming sluit (loon/arbeidsvoorwaarden, contnuïteit en eindverantwoordeliikheid).
2. Materiële gezagscriterium = Kiiken of, en in hoeverre, de werkgever bevoegd is om instructes te geven aan
de werknemer tidens het uitvoeren van de arbeid (eenziidige instructes tidens werk).
Bii de beantwoording van de vraag of aan het formele gezagscriterium is voldaan, ziin er aanknopingspunten:
1. De mate van contnuïteit = Er is sprake van een arbeidsovereenkomst als een werknemer gedurende een
bepaalde werktid in een vaste regelmaat werkzaam is voor de wederparti.
Als de arbeid die thuiswerkers verrichten tot de gewone arbeid behoren, dan werken zii op basis van een
arbeidsovereenkomst mits een minimale hoeveelheid werk per dag moet worden afgeleverd en vooraf
instructes ziin gegeven.
Het uitvoeren van een enkele opdracht, valt dus niet onder arbeid verrichten binnen het kader van een
arbeidsovereenkomst.
2. Eindverantwoordeliikheid = Indien een ander dan de degene die de arbeidsprestates heef verricht de
eindverantwoordeliike is voor het resultaat, dan duidt dit op een arbeidsovereenkomst. Voorbeeld: Een
ondeugdeliik gebouwd huis maakt de aannemer aansprakeliik tegenover de aanbesteder. Hii kan de schade
niet afwentelen op iemand die al het ware achter hem staat. De bouwvakker heef dus geen schuld.
3. Loonbetaling en andere arbeidsvoorwaarden = Een werknemer heef recht op een brutoloon en kriigt
normaal een netoloon uitgekeerd. Indien de werker wordt betaald zoals de werknemers normaal in de
onderneming worden betaald, is er ook voldaan aan deze voorwaarde.
Ook de bedoeling van contractpartien kan een beslissende rol spelen. Voorbeeld: De vrouw die in loondienst
was maar geen werk verrichte. Toen de vrouw ging samenwonen met een andere man wilde de ex-man niet
meer betalen. De Hoge Raad accepteerde het arrest dat de man niet meer hoefde te betalen.
De Hoge Raad heef een arrest ingeschakeld waarbii een derde ook de mogeliikheid heef gekregen om aan te
tonen dat een arbeidsovereenkomst niet van toepassing is. Voorbeeld: Het pensioenfonds dat verklaard dat er
geen arbeidsovereenkomst is gesloten.
2.4| Uitzendkracht
Een uitzendkracht is een persoon die op basis van een arbeidsovereenkomst gesloten met het uitzendbureau
werk verricht bii een inlever (een derde).
De wetgever had de Wet op het ter beschikking stellen van Arbeidskrachten ingesteld. De doelstelling van deze
wet was het bevorderen van goede verhoudingen op de arbeidsmarkt. Dit werd biivoorbeeld verstoord door
hoge vergoedingen voor de uitzendkrachten. Hierbii mocht ie maar 6 maanden in dienst.
Een vervolg op deze wet is de Wet allocate arbeidskrachten door intermediars (Waadi). Hierbii is de
vergunning voor de bureaus verdwenen en de periode van de maximale termiin van de uitzending.
