Samenvatting MT3 - verworven

MT3: Verworven taalstoornissen

AFASIESYNDROMEN

Classificatie of taxoonoeie
- Voordeel: handig en herkenbaar
- Nadeel: zuivere types komen beperkt voor

8 syndroeen Bostonse School
- 4 perisylvische (standaard) types
 Afasie van Broca / motorische /
expressieve afasie
 Afasie van Wernicke / sensorische / recepteve afasie
 Globale afasie / totale afasie
 Anomische afasie / amnestsche
afasie
- 4 pericentrale (niet-standaard) types
 Transcortcale afasieën:
 Motorisch
 Sensorisch
 Gemengd
 Conducte afasie

A-typische syndroeen
- Cerebellaire afasie
- Subcortcale afasie
- Gekruiste afasie
- Afasie bij meertaligen
- Afasie bij kinderen

Cerebellaire afasie
Lokalisate: cerebellum
Cerebellum heef coördinerende rol voor motorische taken MÁÁR: Cerebellum moduleert ook een
reeks niet-motorische taken:
- Executef functoneren
- Geheugen
- Visueel Ruimtelijke Cognite
- Taalprocessen
- Affect en emote
‘Modulerende functee is gelateraliseerd in het talig cerebellum (contralateraal aan de taaldominante
hemisfeer)
Klinisch beeld: verstoring van het cerebello-cerebrale netwerk
- Taal:
 Artculate en fonate: Cerebellaire of atactsche dysartriee AoSe FAS

,  Taal: woordvlotheide woordassociatee syntaxise (perifere) agrafe en alexiee
metalinguistsche vaardigheden (bv fguurlijke taal en humor)

- Cognite:
 Planningsstoornissen
 Gestoord motorisch leervermogen
 Atentestoornissen
 Gestoorde linguïstsche planning
- Emote/gedrag:
 emotonele stoornissen
Therapie:
- opbouw o.b.v. talige tekorten met focus op gestoord linguïstsche niveau en/of
taalmodaliteit
- = vergelijkbaar met aanpak standaard afasiesyndromen:
 Bevorderen taalbegrip
 mondeling en schrifelijk
 Bevorderen (functonele) taalproducte
 woordvinding
 lexie en grafe

Subcorticale afasie
Lokalisate:
- Thalamus
- Basale ganglia
 Putamen
 Nucleus
caudatus
 Globus pallidus
Klinisch beeld
Thalamische afasie: (symptomatologisch verwant
aan Transcortcale sensorische afasie (TSA))
- Taalbegrip: mondeling zwakker dan
schrifelijk
- Taalproducte:
 Initeel mutsmee evolute naar luente jargonafasie en hypofone spraak
 Ernstge anomie
 Herhalene lezen en schrijven zijn relatef goed bewaard
- Verklaringsmechanisme:
 Directe betrokkenheid subcortcale structuren bij taal
 Disconnecte van cortcale taalcentra door subcortcale schade
Therapie
- Lexicaal-semantsche training:
 Categoriseer-e sorteer- en associateoefeningen
 Aanvulzinnen

,  Vraag-antwoord oefeningen
- Specifeke woordvindingsoefeningen:
 synoniemene antoniemen
 woordvinding adhv omschrijving
Gekruiste afasie
Wat: afasie na letsel ipsilateraal (aan dezelfde kant) van de dominante hand
- Dogma van Broca: intrinsieke band tussen handvoorkeur en cerebrale taaldominate
→ Gekruiste afasie: uitzondering op dogma van Broca
 Wat: letsel ipsilateraal van de dominante hand (= bij rechtshandigene letsel rechts en
toch afasie → betekent dat dominante taalhemisfeer rechts is terwijl dit normaal
gesproken links is)
 Eerst dacht men dat gekruiste afasie niet voorkwam bij rechtshandigen enkel bij:
 Mensen met vroeg opgelopen schade in de linkerhemisfeer (waardoor rechter
hemisfeer het had overgenomen van linkerhemisfeer en rechts dus dominant was)
 Mensen die verplicht werden om met rechterhand te schrijven (maar die eigenlijk
linkerhand als voorkeurshand hebben)
 Gekruiste afasie bij linkshandigen de regel en niet de uitzondering
 70% vd linkshandigen heef een taaldomante linker hemisfeer
 15% vd linkshandigen heef een taaldominante rechter hemisfeer
 15% vd linkshandigen heef een bilaterale taalrepresentate
 Criteria: rechtshandig + afasie + vasculaire rechter hemisfeerletsel
 Geen antecedenten van epilepsie
 Geen vroeg opgelopen hersenschade
 Geen familiale antecedenten van linkshandigheid
Klinisch beeld:
- Veel casussen beschrijven dissociate tussen gesproken en geschreven taal (ten nadele van
geschreven taal)
Therapie:
Vergelijkbaar met aanpak standaard afasiesyndromen
- Bevorderen taalbegrip
 Mondeling en schrifelijk
- Bevorderen (functonele) taalproducte
 Woordvinding
 Lexie en grafe

Afasie bij twee- / eeertaligen
Talen: taalvaardigheid therapeut? Kun jij deze patënt behandelen? Tolk?
Afwegingen die je als therapeut maakt:
Diagnostek:
- Welk onderzoeksinstrument gebruik je? → Bilingual Aphasia Test?
Therapie:
- Welke taal pak je aan? → taal die de therapeut het best beheerst? Taal die het meest intact
is gebleven?
- Pak je alle talen aan? → 1 taal aanpakken en automatsche generalisate naar andere taal?