Samenvatting publieke economie

2018




Publieke economie
SAMENVATTING

,1 INLEIDING
 Stel: geen overheid/staat  ongereguleerde economie, natuurlijke anarchie (geen
eigendomsrechten, geen contractwetgeving, geen rechtshandhaving)  we hebben een
minimale staat nodig voor het aanbieden van eigendom, contracten en rechtshandhaving
(politie, leger,…)
 De minimale staat
o Enkel eigendomsrechten, contractwetgeving en rechtshandhaving
o Nozick (1974): Night-watchman state
 Minimale staat met enkel bescherming tegen macht, diefstal, fraude,
handhaving van contracten,…
 Een meer uitgebreide staat gaat in tegen het recht om niet gedwongen te
worden om iets te doen
 Kritiek: negatieve externaliteiten via de markt
o “de markt leidt tot maximale welvaart”: maar: armoede, prijsafspraken, ontbossing,
drugs, vervuiling,…  pas perfecte marktwerking als aan alle voorwaarden is voldaan

 Marktefficiëntie
o Vraagcurve = marginale bereidheid tot betalen; Aanbodcurve = marginale kostencurve
o Marktevenwicht = waar vraag- en aanbodcurve snijden = pareto-efficiëntie
o Consumentensurplus = verschil tussen wat consument wil en moet betalen
 Pareto-efficiëntie
o Pareto-verbetering (verandering) = verandering waarbij de welvaart van één individu
toeneemt zonder dat die van een ander afneemt
o Pareto efficiënte allocatie (toestand) = wanneer het niet mogelijk is een verandering
door te voeren waarbij de welvaart van 1 individu toeneemt zonder dat die van de
andere afneemt
o Handel: zorgt voor pareto-verbeteringen: marktpartijen zullen enkel ruilen als ze er
beiden op vooruit gaan
o De paretogrens = alle mogelijke combinaties van bereikbare nutsniveaus
 De ruileconomie: assumpties
o Twee agenten
 Convexe voorkeuren
 Handelen rationeel (maken geen fouten) en uit eigenbelang
 Zijn perfect geïnformeerd en hebben dezelfde informatie
 Zijn prijsnemer (geen marktmacht)
o Twee goederen (geen publieke goederen; geen externaliteiten)
o Budgetbeperking: mensen kunnen niet meer kopen dan ze gekregen hebben
(endowment)
o Wat gegeven wordt, wordt geconsumeerd (edgeworth box)
o Maar: kloppen deze veronderstellingen wel? : competitief gedrag, symmetrische info,
externaliteiten, publieke goederen, marktmacht, behavioural argumenten, altruïsme,
sociale interactie en coördinatieproblemen  marktfaling (kan een overheid die
wegwerken?


1

, Edgeworth box
o Zie grafieken ppt
o Conclusies:
 Invisible hand leidt tot prijswijzigingen
 Punt wordt vanzelf bereikt binnen het ‘oog’ van de Edgeworth box
 MSVfien = MSVfemke = prijsverhouding  pareto-efficiënt
 Geldt ook voor meerdere consumenten en meerdere goederen
 Meer realistisch: endowment = tijd, talent, erfenis,… ; productie door
arbeidsinzet (winstmax) en consumptie (nutsmax)

 2 theorema’s van de welvaartseconomie
o Eerste theorema
 De allocatie van goederen in een competitief evenwicht is pareto-efficiënt
 laat Fien en Femke ruilen, beter voor beide: pareto-efficiënt
 Edgeworth box
o Tweede theorema
 Met convexe voorkeuren, kan elke pareto-efficiënte allocatie bereikt worden
als competitief evenwicht
 Laat ‘mama’ (de overheid) op voorhand ingrijpen en zo kan je elke mogelijke
pareto efficiënte situatie bereiken
 Kies een pareto-efficiënte allocatie en herverdeel de endowments (tijd,
erfenis, talent) = decentralisatie  je gaat dus van 1 punt naar een
ander op de curve

 Hoe decentraliseren?
o Startsituaties/endowments aanpassen
o Lump-sum belastingen
 = belastingen waarvan je het bedrag niet door gedrag kan laten beïnvloeden
 Bv. belasting/subsidie van vast bedrag per individu gebaseerd op aangeboren
karakteristieken die voordeel/nadeel opleveren
 Merk op:
 Agenten kunnen hoogte van de LS taks niet beïnvloeden, maar ze
zullen wel meer of minder consumeren
 LS belasting heeft inkomenseffect, maar geen substitutie-effect
 Wel herverdelend, maar geen effect op efficiëntie
o Theoretisch
 Interessant als referentie
 Geïdealiseerd middel tot herverdeling
o Praktisch: moeilijker
 Endowment = arbeidstijd (voor de meeste mensen)
 Herverdelen van de endowment arbeidstijd? Of talent?



 De RC economie (Robinson Crusoe)
o assumpties

2

,  Eén agent (↔ruileconomie)
 Convexe voorkeuren
 Handelt rationeel (maakt geen fouten) en in eigenbelang (niet
altruïstisch)
 Perfect geïnformeerd (over goederen, voorkeuren,…)
 Twee goederen (geen publieke goederen, geen externaliteiten)
 Productie
o RC heeft een endowment van x1 = 16 uur tijd per dag
o Hij kiest: hoeveel uur vrije tijd (x1) en hoeveel uur werken = eten zoeken (x2)
o Hij is consument met nutsfunctie U(x1,x2)
o Hij is producent: hij produceert x2 met inzet van x1 : x2 = f(x1)
 F(x1) zegt hoeveel eten hij realiseert door inzet van arbeid
 Productiemogelijkhedencurve (verhouding tussen tijd en hoeveelheid eten)
o Afruil rust vs werk
o Prijzen
 P1 = RC’s waardering van vrije tijd = kostprijs van een uur niet te rusten
 P2 = RC’s waardering voor eten
o 1 producent:
 Nutsmaximalisatie: Max U (x1,x2)
 Marginale Substitutievoet = hoeveel van goed 2 je wil opgeven voor
een extra eenheid van goed 1 (rico van indifferentiekromme)
 Maximaal als MSV = p1/p2
 Winstmaximalisatie:
 Productiefunctie = x2 = f(x1)
 Maximaliseer winst: W = p2 . x2 – p1 . x1 = p2 . f(x1) – p1 . x1
 Marginale Transformatievoet = hoeveel van goed 2 je produceert
door een extra eenheid goed 1 in te zetten (rico van
productiemogelijkhedencurve)
 Maximaal als MTV = p1/p2




o X2 eten produceren bij U0: er is nog ruimte in het “oog” dus: nog ruimte tot
verbetering tot wanneer U3 uw productiemogelijkhedengrens raakt, zo ver mogelijk
van de oorsprong. Er is dan geen oog meer, er is niets meer mogelijk



3