HEDENDAAGSE STROMINGEN IN
DE COM.WETENSCHAP - TEKSTEN
door prof. Pieter Maeseele
Academiejaar 2022-2023
Samenvatting door: Sannah Daoudi, Justine Stoelen en Romy Vanden Brande
,TEKST 1: Des Freedman (2017)
Media- en communicatieonderzoek in democratische samenlevingen: Put a ring on it!
1.1 Hoe definieer je impact?
Drie concepten aangehaald in de tekst (Edward Saïd): defamiliarization, committed media scholarship en
affiliation.
Freedman zegt dat zijn definitie verschillend is van die van de overheid. Voor de overheid is een
impactvol onderzoek datgene dat bijdrage levert aan economische groei en productiviteit. Terwijl het
voor Freedman hier niet om draait. Hij wil niet dat academici simpelweg werken in opdracht van de
overheid die enkel interesse hebben in de maximale waarde ervan. Hierbij zal het onderzoek
gecommercialiseerd worden en zullen de machtigen en de financieel sterken er het meeste voordeel uit
halen. Een onderzoek heeft volgens hem impact als het bijdraagt aan sociale verandering.
1.2 Kritiek
Een impactvol onderzoek volgens de overheid betekent dat je neutraal moet zijn. Deze neutraliteit zal de
status quo bestendigen waardoor deze meer bijdrage levert aan de sterken dan aan de zwakken. Het
zorgt dus niet voor sociale verandering. Dat academici moeten ingrijpen in de sociale wereld door de
huidige stroming met de alternatieven te bekijken en vervolgens weergeven welke de beste verandering
kan teweegbrengen. The common pursuit of a shared ideal betekent dat we gezamenlijke normen
hebben die we kunnen volgen, maar we moeten hierbuiten treden. We moeten 100% toegewijd zijn aan
het streven naar gelijkheid, rechtvaardiging en sociale verandering.
1.3 Kernboodschap van de tekst
Freedman wil overbrengen dat er moet nagedacht worden over wat de rol van een kritisch
communicatiewetenschapper is. Hij geeft zelf vier eigenschappen die volgens hem eigen zijn aan een
kritisch communicatiewetenschapper. Deze eigenschappen zullen voorkomen dat impactvol onderzoek
niet ingevuld wordt zoals de overheid deze definieert.
1.4 A committed media scholar
Wat is een committed media scholar niet? Het is niet omdat je veel bij de media betrokken bent dat je
daarom automatisch een betrokken media-leerling bent. A committed media scholarship is iemand die
gefocust is op het produceren van werk dat weigert om de huidige stand van zaken te accepteren; zowel
als ongelijkheid en discriminatie in de communicatiesector. Deze persoon wil niet zomaar werk
produceren dat alleen de grote hegemonische structuren bevestigt. Een committed media scholar vindt
nieuwe dingen uit, nieuwe omgeving en nieuwe werkende structuren die verschillen van degenen die nu
domineren. Ook moet je bestaande structuren durven bekritiseren. En niet zomaar de media aanvaarden
zoals deze je wordt opgelegd maar steeds alles in vraag stellen.
1
,1.5 Defamiliarisation
Aansluitend bespreekt Freedman het concept ‘defamiliarisatie’ dat voorkomt uit Russische formalisten
en Tolstoy. Het dwingt ons om te kijken naar de wereld vanuit een ander perspectief (zie visbokaal en
raam van Overton). We moeten het vertrouwde dus als vreemd gaan bekijken en dit in vraag stellen.
Door de dingen in vraag te stellen maken we dingen zichtbaar. De hegemonische structuren zullen niet
bekrachtigd worden, maar er zal ontwikkeling komen die zinvol, democratisch en creatief is. Daarom
probeert het mediabeleid de vertrouwde beleidswaarden, -processen en – resultaten te de-neutraliseren
en nieuwe waarden te ontwikkelen.
1.6 Vier eigenschappen van een kritische communicatiewetenschapper
1.6.1 Onderzoeksagenda’s
Geld dat we krijgen om onderzoek uit te voeren mogen we niet zomaar aannemen. Je moet het
onderzoek dat jouw wordt aangeboden kritisch in vraag stellen. Probeer te verbreden met thema’s en
kwesties die wel aansluiten bij je waarden. Vermijd mee te gaan in de hype van technologische
oplossingen. Niet hoe winst maken met big data, wel hoe het wordt gediscrimineerd. Voorbeeld: Jeremy
Cobyn wordt bekritiseerd en belachelijk gemaakt in de media. De media is niet pluralistisch genoeg:
These are all interventions into, as well as reflections on, debates on media power and editorial
independence. Neoliberalisme: alles wat goed is, is wat goed is in de markt (werkt niet zo met zorg en
onderwijs. Maar neoliberalisme sijpelt meer in onderwijs en andere domeinen). Zie tekst Luyendijk over
neoliberalisme. Hier moet kritiek op komen, hoe kan je er alternatief tegen vormen. We moeten
onderzoeken vermijden die prioriteiten van markt en staat reflecteren: meer investeren in inclusieve
agenda’s: over actuele crisissen en conflicten. Vb.: racisme onderzoeken in de UK.
1.6.2 Kritiek op meten
Freedman vindt dat we een methodologie die alleen gebaseerd is op het beschrijven, opsommen, meten
en in kaart brengen van gegevens zouden moeten verwerpen. We hebben een “evidence- based policy”
:dat de data voor zichzelf spreken omdat we zoveel data hebben en zoveel manieren om deze te
visualiseren. We moeten verder kijken en deze data evalueren. Vervolgens wordt er in de tekst ook
onderscheid gemaakt tussen administratief en kritisch onderzoek. Administratief = ondoordacht, eng
empirisch onderzoek, lost kortetermijnproblemen op. Kritisch = gemengde methoden, toegewijd aan
defamiliarisation, verwerpen van alles wat we als normaal aanzien.
2
, 1.6.3 Neutraliteit aanpassen
De derde eigenschap van een kritische communicatiewetenschapper is dat hij niet volledig neutraal
moet zijn, want dat zou betekenen dat hij de status-quo bevestigt en dus de machtige groepen in de
samenleving steunt. In plaats daarvan moet hij zorgen voor sociale verandering door bewust te kiezen
om de standpunten van minderheidsgroepen naar voren te brengen.
De onderzoeker mag niet bang zijn om kritiek uit te oefenen op instellingen die tekortschieten in het
realiseren van kernwaarden zoals bijvoorbeeld democratie. De mensen in het mediabeleid gaan hun
meest gekoesterde gedachtegangen over pluralisme, liberalisme en vrijheid moeten aanpassen.
1.6.4 Affiliatie/aansluiting
De vierde eigenschap van een kritische communicatiewetenschapper is dat hij affiliatie oftewel
aansluiting met een actueel, maatschappelijk doel serieus moet nemen en zich zo inzet voor
minderheidsgroepen. Op deze manier toont de wetenschapper zijn bereidheid om deel te nemen aan een
proces van sociale transformatie. Het is uiteraard van belang om een sociale kwestie te kiezen die
voldoet aan de waarden en principes waarin men gelooft. Op een lezing kan men zichzelf bijvoorbeeld
voorstellen door te zeggen: “Hallo, ik ben prof bij de faculteit SW aan de UA”, maar affiliatie houdt in dat
men zou zeggen: “Hallo, ik ben prof aan de UA en ik zet me in voor vluchtelingen”.
1.7 Tekstconclusie
In de conclusie van de tekst vertelt Freedman dat een academicus niet langer een autonoom persoon is
dat amper contact heeft met de buitenwereld, daarentegen moet deze nu betrokken zijn en gericht zijn
op sociale verandering. Een toegewijde wetenschapper draagt bij tot het versterken van argumenten
over de gebreken van een gevestigde mediakracht. Men wil ervoor zorgen dat er een meer rechtvaardig
en democratisch mediasysteem tot stand komt, waarin onderzoekers niet alleen de wereld moeten
interpreteren, maar deze ook trachten te veranderen.
3
DE COM.WETENSCHAP - TEKSTEN
door prof. Pieter Maeseele
Academiejaar 2022-2023
Samenvatting door: Sannah Daoudi, Justine Stoelen en Romy Vanden Brande
,TEKST 1: Des Freedman (2017)
Media- en communicatieonderzoek in democratische samenlevingen: Put a ring on it!
1.1 Hoe definieer je impact?
Drie concepten aangehaald in de tekst (Edward Saïd): defamiliarization, committed media scholarship en
affiliation.
Freedman zegt dat zijn definitie verschillend is van die van de overheid. Voor de overheid is een
impactvol onderzoek datgene dat bijdrage levert aan economische groei en productiviteit. Terwijl het
voor Freedman hier niet om draait. Hij wil niet dat academici simpelweg werken in opdracht van de
overheid die enkel interesse hebben in de maximale waarde ervan. Hierbij zal het onderzoek
gecommercialiseerd worden en zullen de machtigen en de financieel sterken er het meeste voordeel uit
halen. Een onderzoek heeft volgens hem impact als het bijdraagt aan sociale verandering.
1.2 Kritiek
Een impactvol onderzoek volgens de overheid betekent dat je neutraal moet zijn. Deze neutraliteit zal de
status quo bestendigen waardoor deze meer bijdrage levert aan de sterken dan aan de zwakken. Het
zorgt dus niet voor sociale verandering. Dat academici moeten ingrijpen in de sociale wereld door de
huidige stroming met de alternatieven te bekijken en vervolgens weergeven welke de beste verandering
kan teweegbrengen. The common pursuit of a shared ideal betekent dat we gezamenlijke normen
hebben die we kunnen volgen, maar we moeten hierbuiten treden. We moeten 100% toegewijd zijn aan
het streven naar gelijkheid, rechtvaardiging en sociale verandering.
1.3 Kernboodschap van de tekst
Freedman wil overbrengen dat er moet nagedacht worden over wat de rol van een kritisch
communicatiewetenschapper is. Hij geeft zelf vier eigenschappen die volgens hem eigen zijn aan een
kritisch communicatiewetenschapper. Deze eigenschappen zullen voorkomen dat impactvol onderzoek
niet ingevuld wordt zoals de overheid deze definieert.
1.4 A committed media scholar
Wat is een committed media scholar niet? Het is niet omdat je veel bij de media betrokken bent dat je
daarom automatisch een betrokken media-leerling bent. A committed media scholarship is iemand die
gefocust is op het produceren van werk dat weigert om de huidige stand van zaken te accepteren; zowel
als ongelijkheid en discriminatie in de communicatiesector. Deze persoon wil niet zomaar werk
produceren dat alleen de grote hegemonische structuren bevestigt. Een committed media scholar vindt
nieuwe dingen uit, nieuwe omgeving en nieuwe werkende structuren die verschillen van degenen die nu
domineren. Ook moet je bestaande structuren durven bekritiseren. En niet zomaar de media aanvaarden
zoals deze je wordt opgelegd maar steeds alles in vraag stellen.
1
,1.5 Defamiliarisation
Aansluitend bespreekt Freedman het concept ‘defamiliarisatie’ dat voorkomt uit Russische formalisten
en Tolstoy. Het dwingt ons om te kijken naar de wereld vanuit een ander perspectief (zie visbokaal en
raam van Overton). We moeten het vertrouwde dus als vreemd gaan bekijken en dit in vraag stellen.
Door de dingen in vraag te stellen maken we dingen zichtbaar. De hegemonische structuren zullen niet
bekrachtigd worden, maar er zal ontwikkeling komen die zinvol, democratisch en creatief is. Daarom
probeert het mediabeleid de vertrouwde beleidswaarden, -processen en – resultaten te de-neutraliseren
en nieuwe waarden te ontwikkelen.
1.6 Vier eigenschappen van een kritische communicatiewetenschapper
1.6.1 Onderzoeksagenda’s
Geld dat we krijgen om onderzoek uit te voeren mogen we niet zomaar aannemen. Je moet het
onderzoek dat jouw wordt aangeboden kritisch in vraag stellen. Probeer te verbreden met thema’s en
kwesties die wel aansluiten bij je waarden. Vermijd mee te gaan in de hype van technologische
oplossingen. Niet hoe winst maken met big data, wel hoe het wordt gediscrimineerd. Voorbeeld: Jeremy
Cobyn wordt bekritiseerd en belachelijk gemaakt in de media. De media is niet pluralistisch genoeg:
These are all interventions into, as well as reflections on, debates on media power and editorial
independence. Neoliberalisme: alles wat goed is, is wat goed is in de markt (werkt niet zo met zorg en
onderwijs. Maar neoliberalisme sijpelt meer in onderwijs en andere domeinen). Zie tekst Luyendijk over
neoliberalisme. Hier moet kritiek op komen, hoe kan je er alternatief tegen vormen. We moeten
onderzoeken vermijden die prioriteiten van markt en staat reflecteren: meer investeren in inclusieve
agenda’s: over actuele crisissen en conflicten. Vb.: racisme onderzoeken in de UK.
1.6.2 Kritiek op meten
Freedman vindt dat we een methodologie die alleen gebaseerd is op het beschrijven, opsommen, meten
en in kaart brengen van gegevens zouden moeten verwerpen. We hebben een “evidence- based policy”
:dat de data voor zichzelf spreken omdat we zoveel data hebben en zoveel manieren om deze te
visualiseren. We moeten verder kijken en deze data evalueren. Vervolgens wordt er in de tekst ook
onderscheid gemaakt tussen administratief en kritisch onderzoek. Administratief = ondoordacht, eng
empirisch onderzoek, lost kortetermijnproblemen op. Kritisch = gemengde methoden, toegewijd aan
defamiliarisation, verwerpen van alles wat we als normaal aanzien.
2
, 1.6.3 Neutraliteit aanpassen
De derde eigenschap van een kritische communicatiewetenschapper is dat hij niet volledig neutraal
moet zijn, want dat zou betekenen dat hij de status-quo bevestigt en dus de machtige groepen in de
samenleving steunt. In plaats daarvan moet hij zorgen voor sociale verandering door bewust te kiezen
om de standpunten van minderheidsgroepen naar voren te brengen.
De onderzoeker mag niet bang zijn om kritiek uit te oefenen op instellingen die tekortschieten in het
realiseren van kernwaarden zoals bijvoorbeeld democratie. De mensen in het mediabeleid gaan hun
meest gekoesterde gedachtegangen over pluralisme, liberalisme en vrijheid moeten aanpassen.
1.6.4 Affiliatie/aansluiting
De vierde eigenschap van een kritische communicatiewetenschapper is dat hij affiliatie oftewel
aansluiting met een actueel, maatschappelijk doel serieus moet nemen en zich zo inzet voor
minderheidsgroepen. Op deze manier toont de wetenschapper zijn bereidheid om deel te nemen aan een
proces van sociale transformatie. Het is uiteraard van belang om een sociale kwestie te kiezen die
voldoet aan de waarden en principes waarin men gelooft. Op een lezing kan men zichzelf bijvoorbeeld
voorstellen door te zeggen: “Hallo, ik ben prof bij de faculteit SW aan de UA”, maar affiliatie houdt in dat
men zou zeggen: “Hallo, ik ben prof aan de UA en ik zet me in voor vluchtelingen”.
1.7 Tekstconclusie
In de conclusie van de tekst vertelt Freedman dat een academicus niet langer een autonoom persoon is
dat amper contact heeft met de buitenwereld, daarentegen moet deze nu betrokken zijn en gericht zijn
op sociale verandering. Een toegewijde wetenschapper draagt bij tot het versterken van argumenten
over de gebreken van een gevestigde mediakracht. Men wil ervoor zorgen dat er een meer rechtvaardig
en democratisch mediasysteem tot stand komt, waarin onderzoekers niet alleen de wereld moeten
interpreteren, maar deze ook trachten te veranderen.
3
