AJ 2022-23
GERECHTELIJK RECHT
HOOFDSTUK 1: INLEIDENDE BEGRIPPEN
1.1 RECHTSSTAAT EN RECHTSREGELS
RECHTSSTAAT
• Wetgevende en uitvoerende macht
• Leven van (rechts-)personen en overheden in een bepaalde maatschappij geordend op basis van
wetgeving/reglement.
RECHTSREGELS
• Doel= (rechts-)personen in een bepaalde maatschappij regelen in een afdwingbaar systeem.
• Gaat uit van internationaal, Federaal of regionaal gezagsorganen.
1.2 PUBLIEKRECHT VS PRIVAATRECHT
PUBLIEKRECHT
= Alle rechtsregels die de OH organiseren + alle regels over de relatie tussen de OH en de burgers.
PRIVAATRECHT
= Alle rechtsregels die de verhouding tussen burgers regelt.
1.2.1 PUBLIEKRECHT: GRONDWETTELIJK EN ADMINISTRATIEF RECHT
GRONDWETTELIJK RECHT
= Basisregels omtrent de organisatie v.d. staat (incl. wie bevoegd voor wat) + basisrechten van de
burgers.
➔ Grondwettelijk hof.
ADMINISTRATIEF RECHT
= Regelt de organisatie en de structuur v.d. uitvoerende macht
= Recht dat onze OH organiseert.
Raad van state
Afdeling Wetgeving
= Advies over ontwerpen van wetten, decreten…
• Is geen rechtscollege → is een adviserend orgaan (adviezen zijn niet bindend).
• Is in laatste aanleg
Afdeling administratie
= OH beslissingen die strijdig zijn met o.a. het administratief recht, kunnen bij deze afdeling
aangevochten worden
• is wel rechtscollege
1
, Grondwettelijk Hof
= Kijkt na of bepaalde wetten, ordonnanties, vonnissen of decreten al dan niet strijdig zijn met de wet.
• Heeft 3 principes
1. Wetten, decreten, vonnissen en ordonnanties binnen de bevoegdheid van het grondwet.
2. Wetten, decreten, vonnissen en ordonnanties respecteren de wet bescherming van
vreemdelingen.
3. Wetten, decreten, vonnissen en ordonnanties beginsel federale loyaliteit respecteren.
→ Kan wetten, decreten, vonnissen en ordonnanties schrappen of vernietigen
Uitvoerende macht
= Wordt uitgeoefend door een hoger beroep bij de administratieve OH als rechtscollege.
= Vorm van administratief beroep dan wel als georganiseerd administratief beroep.
Raad van state
• Kan administratieve handelingen vernietigen .
• Verschil met het Grondwettelijk Hof
▪ Raad van state =Controleert administratieve rechtshandelingen
▪ Grondwettelijk Hof = Kijkt of wetten, ordonnanties, vonnissen en decreten overeen komen
met …. de grondwet.
1.2.2 PUBLIEKRECHT: STRAFRECHT EN STRAFPROCESRECHT
STRAFRECHT
= Bepaald welke handelingen strafbaar zijn en welke straffen toegepast worden.
1) Overtreding (minst erge)
• Bv. openbaar dronkenschap
2) Wanbedrijf (middelmatig)
• Bv. slagen en verwoningen
• Leid tot gevangenisstraf van min. 8 dagen tot 5 jaar.
3) Misdaad (ergste)
• Bv. Moord of verkrachting
• Leid tot een gevangenisstraf van min. 5 jaar.
STRAFPROCESRECHT
= Regelt inrichting, bevoegdheid en werking v.d. organen waarmee de staat misdrijven opspoort,
vastlegt, vervolgt en bestraft.
(Stap 1) Procureur Des Konings
• Hij is hoofd van de opsporing
• Vervolgt + vordert toepassing v.h. strafrecht
• Seponeren VS minnelijke schikking
▪ Seponeren: niet vervolgen
▪ Minnelijke schikking: betaling van geldsom waardoor strafvordering vervalt
2
, (Stap 2) Politie- of correctionele rechtbank
• Gaat van start door middel van een proces verbaal door de politiedienst of een proces verbaal
van aangifte door burger.
• Onderzoek = bewijs verzamelen à décharge en à charge
▪ à décharge: In het voordeel v.d. verdachte
▪ à charge: In het nadeel v.d. verdachte
(Stap 3) Het onderzoek
= 2 soorten onderzoek
1. Opsporingsonderzoek
= Procureur Des Konings via politiedienst
2. Gerechtelijk onderzoek
= Door onderzoeksrechter → onderzoeksrechter kan aanhoudingen, huiszoekingen,
inbeslagname, lijkschouwing… laten uitvoeren.
(Stap 4) Uitspraak v.d. rechter
= Is op basis van het onderzoeksdossier
➔ Je kan verzet of hoger beroep aantekenen
1.2.3 PUBLIEKRECHT: FISCAAL RECHT
ONDERSCHEID TUSSEN BELASTINGEN EN RETRIBUTIES
• Belastingen
= Financiering voor diensten van algemeen nut (bv. personenbelasting)
• Retributies
= Betalingen voor tegenprestaties door de OH verrichte diensten (bv. ophalen van huisvuil)
1.2.4 PUBLIEKRECHT: SOCIAAL ZEKERHEIDSRECHT
= Burgers tegen risico’s van het leven dekken. (Publiekrechtelijk karakter) → Private verzekering is
verplicht in België.
ONDERSCHEID TUSSEN OPENBARE ORDE, DWINGEND- OF AANVULLEND RECHT:
• Openbare orde
= Essentieel voor de goede werking v.h. rechtssysteem
• Dwingend recht
= Privaat belang, kan niet van afgeweken worden.
• Aanvullend recht
= Kan wel van afgeweken worden.
1.3 DE PLAATS V.H. GERECHTELIJK RECHT IN HET JURIDISCH LANDSCHAP
= Wijze waarop het materiaal recht wordt gehandhaafd en hoe een burger zijn aanspraak op het
objectief recht kan organiseren wordt aldus bepaald in het gerechtelijk (proces)recht → Deels publiek-
deels privaatrecht.
3
GERECHTELIJK RECHT
HOOFDSTUK 1: INLEIDENDE BEGRIPPEN
1.1 RECHTSSTAAT EN RECHTSREGELS
RECHTSSTAAT
• Wetgevende en uitvoerende macht
• Leven van (rechts-)personen en overheden in een bepaalde maatschappij geordend op basis van
wetgeving/reglement.
RECHTSREGELS
• Doel= (rechts-)personen in een bepaalde maatschappij regelen in een afdwingbaar systeem.
• Gaat uit van internationaal, Federaal of regionaal gezagsorganen.
1.2 PUBLIEKRECHT VS PRIVAATRECHT
PUBLIEKRECHT
= Alle rechtsregels die de OH organiseren + alle regels over de relatie tussen de OH en de burgers.
PRIVAATRECHT
= Alle rechtsregels die de verhouding tussen burgers regelt.
1.2.1 PUBLIEKRECHT: GRONDWETTELIJK EN ADMINISTRATIEF RECHT
GRONDWETTELIJK RECHT
= Basisregels omtrent de organisatie v.d. staat (incl. wie bevoegd voor wat) + basisrechten van de
burgers.
➔ Grondwettelijk hof.
ADMINISTRATIEF RECHT
= Regelt de organisatie en de structuur v.d. uitvoerende macht
= Recht dat onze OH organiseert.
Raad van state
Afdeling Wetgeving
= Advies over ontwerpen van wetten, decreten…
• Is geen rechtscollege → is een adviserend orgaan (adviezen zijn niet bindend).
• Is in laatste aanleg
Afdeling administratie
= OH beslissingen die strijdig zijn met o.a. het administratief recht, kunnen bij deze afdeling
aangevochten worden
• is wel rechtscollege
1
, Grondwettelijk Hof
= Kijkt na of bepaalde wetten, ordonnanties, vonnissen of decreten al dan niet strijdig zijn met de wet.
• Heeft 3 principes
1. Wetten, decreten, vonnissen en ordonnanties binnen de bevoegdheid van het grondwet.
2. Wetten, decreten, vonnissen en ordonnanties respecteren de wet bescherming van
vreemdelingen.
3. Wetten, decreten, vonnissen en ordonnanties beginsel federale loyaliteit respecteren.
→ Kan wetten, decreten, vonnissen en ordonnanties schrappen of vernietigen
Uitvoerende macht
= Wordt uitgeoefend door een hoger beroep bij de administratieve OH als rechtscollege.
= Vorm van administratief beroep dan wel als georganiseerd administratief beroep.
Raad van state
• Kan administratieve handelingen vernietigen .
• Verschil met het Grondwettelijk Hof
▪ Raad van state =Controleert administratieve rechtshandelingen
▪ Grondwettelijk Hof = Kijkt of wetten, ordonnanties, vonnissen en decreten overeen komen
met …. de grondwet.
1.2.2 PUBLIEKRECHT: STRAFRECHT EN STRAFPROCESRECHT
STRAFRECHT
= Bepaald welke handelingen strafbaar zijn en welke straffen toegepast worden.
1) Overtreding (minst erge)
• Bv. openbaar dronkenschap
2) Wanbedrijf (middelmatig)
• Bv. slagen en verwoningen
• Leid tot gevangenisstraf van min. 8 dagen tot 5 jaar.
3) Misdaad (ergste)
• Bv. Moord of verkrachting
• Leid tot een gevangenisstraf van min. 5 jaar.
STRAFPROCESRECHT
= Regelt inrichting, bevoegdheid en werking v.d. organen waarmee de staat misdrijven opspoort,
vastlegt, vervolgt en bestraft.
(Stap 1) Procureur Des Konings
• Hij is hoofd van de opsporing
• Vervolgt + vordert toepassing v.h. strafrecht
• Seponeren VS minnelijke schikking
▪ Seponeren: niet vervolgen
▪ Minnelijke schikking: betaling van geldsom waardoor strafvordering vervalt
2
, (Stap 2) Politie- of correctionele rechtbank
• Gaat van start door middel van een proces verbaal door de politiedienst of een proces verbaal
van aangifte door burger.
• Onderzoek = bewijs verzamelen à décharge en à charge
▪ à décharge: In het voordeel v.d. verdachte
▪ à charge: In het nadeel v.d. verdachte
(Stap 3) Het onderzoek
= 2 soorten onderzoek
1. Opsporingsonderzoek
= Procureur Des Konings via politiedienst
2. Gerechtelijk onderzoek
= Door onderzoeksrechter → onderzoeksrechter kan aanhoudingen, huiszoekingen,
inbeslagname, lijkschouwing… laten uitvoeren.
(Stap 4) Uitspraak v.d. rechter
= Is op basis van het onderzoeksdossier
➔ Je kan verzet of hoger beroep aantekenen
1.2.3 PUBLIEKRECHT: FISCAAL RECHT
ONDERSCHEID TUSSEN BELASTINGEN EN RETRIBUTIES
• Belastingen
= Financiering voor diensten van algemeen nut (bv. personenbelasting)
• Retributies
= Betalingen voor tegenprestaties door de OH verrichte diensten (bv. ophalen van huisvuil)
1.2.4 PUBLIEKRECHT: SOCIAAL ZEKERHEIDSRECHT
= Burgers tegen risico’s van het leven dekken. (Publiekrechtelijk karakter) → Private verzekering is
verplicht in België.
ONDERSCHEID TUSSEN OPENBARE ORDE, DWINGEND- OF AANVULLEND RECHT:
• Openbare orde
= Essentieel voor de goede werking v.h. rechtssysteem
• Dwingend recht
= Privaat belang, kan niet van afgeweken worden.
• Aanvullend recht
= Kan wel van afgeweken worden.
1.3 DE PLAATS V.H. GERECHTELIJK RECHT IN HET JURIDISCH LANDSCHAP
= Wijze waarop het materiaal recht wordt gehandhaafd en hoe een burger zijn aanspraak op het
objectief recht kan organiseren wordt aldus bepaald in het gerechtelijk (proces)recht → Deels publiek-
deels privaatrecht.
3
