1 Inleiding
2 Psychologie 2 (ontwikkelingspsychologie)
3 Psychopathologie – kinderen & adolescenten
3.1 Kinderen en hun ontwikkeling
3.1.1 Inleiding
- Is gedrag normaal of abnormaal ?
Dit hangt af van leeftijdsgebonden evoluties
- Ontwikkeling wordt bepaald door biologische en omgevingsfactoren
3.1.2 Normaal of abnormaal gedrag
- Niveaus :
o Ontwikkelingsniveau
bv. 4jaar, 10 jaar, … kleuter moeilijk instaat boosheid te reguleren
o Intellectuele mogelijkheden
bv. mentaal gehandicapt kind ander gedrag dan gezond kind
o Emotioneel-affectief functioneren
zit hij goed in zijn vel, depressieve klachten?
o Sociaal functioneren
zelfde gedrag in sociale omgeving als thuis? Naar iedereen of naar 1 persoon
o Persoonlijk en adaptief functioneren
hoe gaat kind om met verandering, copingsmechanismen,…
- Ernst
o Ten opzichte van leeftijdsgenootjes
o Hardnekkig ?
Bv. hoe lang is het al bezig? , vaak klachten over gedrag?
o Wat is psychosociale achtergrond
Bv. geweld tuss ouders? , geweld genormaliseerd?
o Wat is socio-culturele achtergrond
Bv. groeit het kind op in rustige buurt? Land?
o Uitgebreidheid, aard, ernst, frequentie en duur van de symptomen, zijn ze situatie
gebonden of niet
1
, - Gevolgen
o Lijdt het kind zelf
o Sociale beperkingen ?
o Invloed op verdere ontwikkeling
o Effect op omgeving
Opgelet: eigen referentiekader!
3.1.3 Pathogenese
of het ontstaat van kinderpsychiatrische stoornissen
- Samenspel van verschillende factoren
o Schade
o Tekort
- Gevolgen van deze factoren zijn afhankelijk van verschillende elementen
- Evolutie in interactie, gezin heeft belangrijke functie
- Draagkracht versus draaglast
3.1.3.1 Samenspel van verschillende factoren
- Genetische factoren
o Genafwijkingen (Bv. fenylketonurie)
o Chromosomale afwijkingen (bv. trisomie 21, fragiel X syndroom)
o Polygenetisch bepaalde afwijkingen (bv. autisme)
- Biofysische factoren :
o Noxen : infecties, intoxicaties, traumata, metabole afwijkingen, zwangerschaps-
complicaties, cerebrale aandoeningen..
o Deprivatie : voeding, ruimte e.a
- Psychosociale factoren :
o Noxen : psychopathologie bij de ouders (KOPP kinderen), symbiose/ambivalentie,
mishandeling / misbruik, overstimulatie
o Deprivatie : gebrek aan affectieve band (hechting) of aan stimulatie, normering…
Deze factoren kunnen op lange termijn leiden tot groeiretardatie,
ontwikkelingsretardatie, hechtingsstoornissen….
- Socioculturele factoren :
o Noxen : identificatie met deviante peergroep met overname waarden en normen
veel kansen
o Deprivatie : kansarm milieu ( economisch, sociaal, pedagogisch, …)
2
,3.1.3.2 Gevolgen van deze factoren afhankelijk van
- Tijdstip
- Duur
- Intensiteit
- Individuele verschillen: veerkracht
- Context
3.1.3.2.1 Context
- Verzorgende figuren, gezin
o Weg wijzen in zijn milieu, in de maatschappij, met begrip voor interesses en de
mogelijkheid van het kind
o Begrip hebben voor driftmatige uitingen van het kind
o Identificatie met anderen mogelijk maken zodat het kind zijn eigen persoonlijkheid
kan opbouwen
o Stimuleren tot onafhankelijkheid
o Aanvoelen, steunen in zijn eigen problemen, oplossingen aanbieden
- Leeftijdsgenoten, derden
3.1.3.3 Draagkracht vs draaglast
Draagkracht is sterkt om te kunnen omgaan met stress en moeilijkheiden
hoe groter draagkracht hoe beter je kan omgaan met stress
- Intelligentie en leermogelijkheden
- Sociale vaardigheden
- Gezondheid
- Kwaliteit v sociaal netwerk
- Materiële welvaart
Draaglast : alle stress en moeilijkheden die de draagkracht belasten
- Psychische druk/problemen/stoornissen
- Gezondheidsproblemen
- Problemen op vlak van werk/school/gezinsleven
- Gebeurtenissen van vroeger en nu (in het gezin/familie/ruimer)
- Sociaal isolement
- Materiële problemen
3
, 3.1.4 Indeling kinderpsychiatrische aandoeningen
- Internaliserend: kind heeft zelf last van
- Externaliserend: omgeving heeft er last van
- (Neurobiologische) ontwikkelingsstoornissen
3.1.4.1 DSM- 5 indeling
- Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen
- Internaliserende stoonrissen:
Depressieve en bipolaire stemmingsstoornissen en angststoornissen
- Externaliserende stoornissen:
disruptieve, impulsbeheersing en andere gedragsstoornissen
- Trauma en stressorgerelateerde stoornissen
manier hoe we functioneren van een kind in kaart te brengen en hoe we proberen het ontstaan
van een stoornis proberen uit te leggen aan ouders (illustratie niet zelf kennen)
4
2 Psychologie 2 (ontwikkelingspsychologie)
3 Psychopathologie – kinderen & adolescenten
3.1 Kinderen en hun ontwikkeling
3.1.1 Inleiding
- Is gedrag normaal of abnormaal ?
Dit hangt af van leeftijdsgebonden evoluties
- Ontwikkeling wordt bepaald door biologische en omgevingsfactoren
3.1.2 Normaal of abnormaal gedrag
- Niveaus :
o Ontwikkelingsniveau
bv. 4jaar, 10 jaar, … kleuter moeilijk instaat boosheid te reguleren
o Intellectuele mogelijkheden
bv. mentaal gehandicapt kind ander gedrag dan gezond kind
o Emotioneel-affectief functioneren
zit hij goed in zijn vel, depressieve klachten?
o Sociaal functioneren
zelfde gedrag in sociale omgeving als thuis? Naar iedereen of naar 1 persoon
o Persoonlijk en adaptief functioneren
hoe gaat kind om met verandering, copingsmechanismen,…
- Ernst
o Ten opzichte van leeftijdsgenootjes
o Hardnekkig ?
Bv. hoe lang is het al bezig? , vaak klachten over gedrag?
o Wat is psychosociale achtergrond
Bv. geweld tuss ouders? , geweld genormaliseerd?
o Wat is socio-culturele achtergrond
Bv. groeit het kind op in rustige buurt? Land?
o Uitgebreidheid, aard, ernst, frequentie en duur van de symptomen, zijn ze situatie
gebonden of niet
1
, - Gevolgen
o Lijdt het kind zelf
o Sociale beperkingen ?
o Invloed op verdere ontwikkeling
o Effect op omgeving
Opgelet: eigen referentiekader!
3.1.3 Pathogenese
of het ontstaat van kinderpsychiatrische stoornissen
- Samenspel van verschillende factoren
o Schade
o Tekort
- Gevolgen van deze factoren zijn afhankelijk van verschillende elementen
- Evolutie in interactie, gezin heeft belangrijke functie
- Draagkracht versus draaglast
3.1.3.1 Samenspel van verschillende factoren
- Genetische factoren
o Genafwijkingen (Bv. fenylketonurie)
o Chromosomale afwijkingen (bv. trisomie 21, fragiel X syndroom)
o Polygenetisch bepaalde afwijkingen (bv. autisme)
- Biofysische factoren :
o Noxen : infecties, intoxicaties, traumata, metabole afwijkingen, zwangerschaps-
complicaties, cerebrale aandoeningen..
o Deprivatie : voeding, ruimte e.a
- Psychosociale factoren :
o Noxen : psychopathologie bij de ouders (KOPP kinderen), symbiose/ambivalentie,
mishandeling / misbruik, overstimulatie
o Deprivatie : gebrek aan affectieve band (hechting) of aan stimulatie, normering…
Deze factoren kunnen op lange termijn leiden tot groeiretardatie,
ontwikkelingsretardatie, hechtingsstoornissen….
- Socioculturele factoren :
o Noxen : identificatie met deviante peergroep met overname waarden en normen
veel kansen
o Deprivatie : kansarm milieu ( economisch, sociaal, pedagogisch, …)
2
,3.1.3.2 Gevolgen van deze factoren afhankelijk van
- Tijdstip
- Duur
- Intensiteit
- Individuele verschillen: veerkracht
- Context
3.1.3.2.1 Context
- Verzorgende figuren, gezin
o Weg wijzen in zijn milieu, in de maatschappij, met begrip voor interesses en de
mogelijkheid van het kind
o Begrip hebben voor driftmatige uitingen van het kind
o Identificatie met anderen mogelijk maken zodat het kind zijn eigen persoonlijkheid
kan opbouwen
o Stimuleren tot onafhankelijkheid
o Aanvoelen, steunen in zijn eigen problemen, oplossingen aanbieden
- Leeftijdsgenoten, derden
3.1.3.3 Draagkracht vs draaglast
Draagkracht is sterkt om te kunnen omgaan met stress en moeilijkheiden
hoe groter draagkracht hoe beter je kan omgaan met stress
- Intelligentie en leermogelijkheden
- Sociale vaardigheden
- Gezondheid
- Kwaliteit v sociaal netwerk
- Materiële welvaart
Draaglast : alle stress en moeilijkheden die de draagkracht belasten
- Psychische druk/problemen/stoornissen
- Gezondheidsproblemen
- Problemen op vlak van werk/school/gezinsleven
- Gebeurtenissen van vroeger en nu (in het gezin/familie/ruimer)
- Sociaal isolement
- Materiële problemen
3
, 3.1.4 Indeling kinderpsychiatrische aandoeningen
- Internaliserend: kind heeft zelf last van
- Externaliserend: omgeving heeft er last van
- (Neurobiologische) ontwikkelingsstoornissen
3.1.4.1 DSM- 5 indeling
- Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen
- Internaliserende stoonrissen:
Depressieve en bipolaire stemmingsstoornissen en angststoornissen
- Externaliserende stoornissen:
disruptieve, impulsbeheersing en andere gedragsstoornissen
- Trauma en stressorgerelateerde stoornissen
manier hoe we functioneren van een kind in kaart te brengen en hoe we proberen het ontstaan
van een stoornis proberen uit te leggen aan ouders (illustratie niet zelf kennen)
4
