Samenvatting onderzoeksvaardigheden
Inhoudsopgave
1 Heb jij een kritische geest? 8....................................................................................................................... 4
2 Waarom is kritisch denken belangrijker? 8..................................................................................................4
3 Bedreigingen voor ons kritisch denkvermogen 10........................................................................................ 4
3.1 Hoe denkt ons brein? 10.................................................................................................................................4
3.2 Hoe worden we onbewust misleid door ons brein? 10...................................................................................4
3.3 hoe worden we misleid door anderen? 10......................................................................................................5
3.3.1 Misleid door reclame...............................................................................................................................5
3.3.2 Misleid door de media.............................................................................................................................5
3.3.3 Misleid door politici..................................................................................................................................5
3.4.4 Misleid door de wetenschap....................................................................................................................5
4 Hoe kan je zelf kritisch leren denken? 12..................................................................................................... 5
4.1 Kritisch omgaan met bronnen 12....................................................................................................................5
4.1.1 Verschillende soorten bronnen................................................................................................................5
4.1.2 Feiten of meningen onderscheiden.........................................................................................................6
4.1.3 de craap-test............................................................................................................................................6
4.1.4 Omgaan met tegenstrijdige informatie....................................................................................................6
4.1.5 Omgaan met fake foto’s en video’s.........................................................................................................7
4.1.6 Informatie ordenen..................................................................................................................................7
4.2 Redeneren 23..................................................................................................................................................7
5. Hoe kan je werken aan je kritische houding 54........................................................................................... 7
1 Een kennismaking met onderzoek 58.......................................................................................................... 9
1.1 Onderzoeksvormen 58....................................................................................................................................9
1.1.1 Fundamenteel onderzoek........................................................................................................................9
1.1.2 Kwantitatief en kwalitatief onderzoek.....................................................................................................9
1.1.3 Beschrijvend, vergelijkend… onderzoek................................................................................................10
Extra leerstof...................................................................................................................................................10
1.2 Voorwaarden voor kwaliteitsvol onderzoek 63............................................................................................11
1.2.1 Validiteit.................................................................................................................................................11
1.2.2 Generaliseerbaarheid (=veralgemenen)................................................................................................11
1.2.3 Herhaalbaarheid.....................................................................................................................................11
1.2.4 Transparantie.........................................................................................................................................11
1.2.5 Objectiviteit............................................................................................................................................11
1.2.6 Toevallige fouten vermijden..................................................................................................................11
1.3 Onderzoeksethiek 68.....................................................................................................................................12
1.3.1 Correcte ethische houding.....................................................................................................................12
1.3.2 De wet....................................................................................................................................................12
2 Onderzoeksontwerp 71............................................................................................................................. 12
1
, Samenvatting onderzoeksvaardigheden
2.1 Onderwerp 72...............................................................................................................................................12
2.2 Probleemstelling 76......................................................................................................................................12
2.3 Onderzoeksdoel 80........................................................................................................................................12
2.4 Onderzoeksvraag 82.....................................................................................................................................12
2.4.1 Soort onderzoeksvragen........................................................................................................................13
2.4.2 Hoe maak je een meetbare onderzoeksvraag.......................................................................................13
2.5 Projectplan 89...............................................................................................................................................13
2.5.1 Basis projectmanagement......................................................................................................................13
2.5.2 Een projectplan voor een bachelorproef, hoe begin je eraan...............................................................14
2.5.3 Planning opmaken via Ganttchart..........................................................................................................14
2.6 HOe ziet een onderzoeksonderwerp eruit? 95..............................................................................................14
3 Gegevens verzamelen 101......................................................................................................................... 14
3.1 Een goede onderzoeksmethode kiezen 102..................................................................................................15
3.1.1 Een onderzoeksmethode kiezen............................................................................................................15
3.1.2 Verantwoording.....................................................................................................................................15
3.2 Literatuuronderzoek 106...............................................................................................................................15
3.2.1 Zoektermen bepalen..............................................................................................................................15
3.2.2 Verschillende soorten bronnen..............................................................................................................16
3.2.3 Zoeken in de byb....................................................................................................................................16
3.2.4 Zoeken in databanken............................................................................................................................17
3.2.5 Online zoeken.........................................................................................................................................17
3.2.6 wetenschappelijke zoekmachines..........................................................................................................17
3.2.7 Kritisch om gaan met bronnen...............................................................................................................17
3.3 Steekproef 120..............................................................................................................................................17
3.3.1 De basis..................................................................................................................................................17
3.3.2 Begrippen...............................................................................................................................................17
3.3.3 Soorten steekproeven............................................................................................................................18
3.3.4 Steekproefgrootte..................................................................................................................................20
3.3.5 Uitgewerkt voorbeeld............................................................................................................................20
3.4 Interview 141................................................................................................................................................20
3.4.2 Soorten interviews.................................................................................................................................21
3.4.3 Fasen in het interviewproces.................................................................................................................22
3.5 Enquête 148.................................................................................................................................................23
3.5.1 De basis..................................................................................................................................................23
3.5.2 Soorten enquêtes...................................................................................................................................23
3.5.3 Vraag en antwoord formuleren.............................................................................................................25
3.5.4 Fasen bij het afnemen van een enquête................................................................................................25
3.5.5 Omgaan met non-respons......................................................................................................................26
3.6 Observatie 163..............................................................................................................................................26
3.6.1 De basis..................................................................................................................................................26
3.6.2 Soorten observatie.................................................................................................................................27
3.6.3 Fasen bij observeren..............................................................................................................................28
3.7 Experiment 174.............................................................................................................................................29
2
, Samenvatting onderzoeksvaardigheden
3.8 Focusgroep 187.............................................................................................................................................29
3.8.1 Inleiding..................................................................................................................................................29
3.8.2 Voor- en nadelen van focusgroepen......................................................................................................30
3.8.3 Fasen van een focusgroep......................................................................................................................31
4 Gegevens verwerken 199.......................................................................................................................... 32
4.1 Stappen bij het verwerken van de kwantitatieve gegevens 200..................................................................32
4.2 Statistische analyse van de verzamelde gegevens 203.................................................................................32
4.2.1 De basis..................................................................................................................................................32
4.2.2 De link tussen variabelen statistisch aantonen......................................................................................33
4.3 Tabellen en grafieken 206.............................................................................................................................33
4.4 stappen bij het verwerken van kwalitatieve gegevens 211..........................................................................34
4.5 Hulpmiddelen voor de analyse van de kwalitatieve gegevens 217..............................................................34
4.6 Conclusies, aanbevelingen en implementatieplan........................................................................................35
5 Rapporteren en presenteren 223............................................................................................................... 35
3
, Samenvatting onderzoeksvaardigheden
DEEL 1
1 HEB JIJ EEN KRITISCHE GEEST? 8
Aandachtsblindheid: Het focussen op één element en hierdoor blind zijn voor alles wat daarbuiten gebeurt,
zelf als we met onze neus er bovenop zitten.
2 WAAROM IS KRITISCH DENKEN BELANGRIJKER? 8
Je hebt enkele belangrijke vaardigheden en bepaalde houding nodig.
Kritische vaardigheden:
Betrouwbare informatie zoeken
Bronnen interpreteren en analyseren
Redenen en reflecteren voordat je een standpunt inneemt of voor je beslist hoe te handelen
Verklaren waarop je standpunt of handeling gebaseerd is
Onderscheid maken tussen waarschijnlijk een minder waarschijnlijk ebeweringen
Drogredenen herkennen en vermijden
Kritische houding:
Een open geest hebben
Nieuwsgierig en onderzoekend zijn
De juiste vragen stellen
Jezelf in vraag stellen en twijfelen
Verschillende alternatieven afwegen
Voorzichtig zijn bij het trekken van conclusies
Bereid zijn om je standpunt aan te passen
Eerlijk en open zijn
3 BEDREIGINGEN VOOR ONS KRITISCH DENKVERMOGEN 10
3.1 HOE DENKT ONS BREIN? 10
Brein:
soms een bedreiging voor ons kritisch denkvermogen, door onbewuste ezelbruggetjes die we aangeleerd
hebben. Hierdoor leerden we snel te reageren.
Kritisch denken:
Snelle denken leren onderdrukken (type 1)
Weloverwogen denken kansen geven (type 2)
3.2 HOE WORDEN WE ONBEWUST MISLEID DOOR ONS BREIN? 10
4
Inhoudsopgave
1 Heb jij een kritische geest? 8....................................................................................................................... 4
2 Waarom is kritisch denken belangrijker? 8..................................................................................................4
3 Bedreigingen voor ons kritisch denkvermogen 10........................................................................................ 4
3.1 Hoe denkt ons brein? 10.................................................................................................................................4
3.2 Hoe worden we onbewust misleid door ons brein? 10...................................................................................4
3.3 hoe worden we misleid door anderen? 10......................................................................................................5
3.3.1 Misleid door reclame...............................................................................................................................5
3.3.2 Misleid door de media.............................................................................................................................5
3.3.3 Misleid door politici..................................................................................................................................5
3.4.4 Misleid door de wetenschap....................................................................................................................5
4 Hoe kan je zelf kritisch leren denken? 12..................................................................................................... 5
4.1 Kritisch omgaan met bronnen 12....................................................................................................................5
4.1.1 Verschillende soorten bronnen................................................................................................................5
4.1.2 Feiten of meningen onderscheiden.........................................................................................................6
4.1.3 de craap-test............................................................................................................................................6
4.1.4 Omgaan met tegenstrijdige informatie....................................................................................................6
4.1.5 Omgaan met fake foto’s en video’s.........................................................................................................7
4.1.6 Informatie ordenen..................................................................................................................................7
4.2 Redeneren 23..................................................................................................................................................7
5. Hoe kan je werken aan je kritische houding 54........................................................................................... 7
1 Een kennismaking met onderzoek 58.......................................................................................................... 9
1.1 Onderzoeksvormen 58....................................................................................................................................9
1.1.1 Fundamenteel onderzoek........................................................................................................................9
1.1.2 Kwantitatief en kwalitatief onderzoek.....................................................................................................9
1.1.3 Beschrijvend, vergelijkend… onderzoek................................................................................................10
Extra leerstof...................................................................................................................................................10
1.2 Voorwaarden voor kwaliteitsvol onderzoek 63............................................................................................11
1.2.1 Validiteit.................................................................................................................................................11
1.2.2 Generaliseerbaarheid (=veralgemenen)................................................................................................11
1.2.3 Herhaalbaarheid.....................................................................................................................................11
1.2.4 Transparantie.........................................................................................................................................11
1.2.5 Objectiviteit............................................................................................................................................11
1.2.6 Toevallige fouten vermijden..................................................................................................................11
1.3 Onderzoeksethiek 68.....................................................................................................................................12
1.3.1 Correcte ethische houding.....................................................................................................................12
1.3.2 De wet....................................................................................................................................................12
2 Onderzoeksontwerp 71............................................................................................................................. 12
1
, Samenvatting onderzoeksvaardigheden
2.1 Onderwerp 72...............................................................................................................................................12
2.2 Probleemstelling 76......................................................................................................................................12
2.3 Onderzoeksdoel 80........................................................................................................................................12
2.4 Onderzoeksvraag 82.....................................................................................................................................12
2.4.1 Soort onderzoeksvragen........................................................................................................................13
2.4.2 Hoe maak je een meetbare onderzoeksvraag.......................................................................................13
2.5 Projectplan 89...............................................................................................................................................13
2.5.1 Basis projectmanagement......................................................................................................................13
2.5.2 Een projectplan voor een bachelorproef, hoe begin je eraan...............................................................14
2.5.3 Planning opmaken via Ganttchart..........................................................................................................14
2.6 HOe ziet een onderzoeksonderwerp eruit? 95..............................................................................................14
3 Gegevens verzamelen 101......................................................................................................................... 14
3.1 Een goede onderzoeksmethode kiezen 102..................................................................................................15
3.1.1 Een onderzoeksmethode kiezen............................................................................................................15
3.1.2 Verantwoording.....................................................................................................................................15
3.2 Literatuuronderzoek 106...............................................................................................................................15
3.2.1 Zoektermen bepalen..............................................................................................................................15
3.2.2 Verschillende soorten bronnen..............................................................................................................16
3.2.3 Zoeken in de byb....................................................................................................................................16
3.2.4 Zoeken in databanken............................................................................................................................17
3.2.5 Online zoeken.........................................................................................................................................17
3.2.6 wetenschappelijke zoekmachines..........................................................................................................17
3.2.7 Kritisch om gaan met bronnen...............................................................................................................17
3.3 Steekproef 120..............................................................................................................................................17
3.3.1 De basis..................................................................................................................................................17
3.3.2 Begrippen...............................................................................................................................................17
3.3.3 Soorten steekproeven............................................................................................................................18
3.3.4 Steekproefgrootte..................................................................................................................................20
3.3.5 Uitgewerkt voorbeeld............................................................................................................................20
3.4 Interview 141................................................................................................................................................20
3.4.2 Soorten interviews.................................................................................................................................21
3.4.3 Fasen in het interviewproces.................................................................................................................22
3.5 Enquête 148.................................................................................................................................................23
3.5.1 De basis..................................................................................................................................................23
3.5.2 Soorten enquêtes...................................................................................................................................23
3.5.3 Vraag en antwoord formuleren.............................................................................................................25
3.5.4 Fasen bij het afnemen van een enquête................................................................................................25
3.5.5 Omgaan met non-respons......................................................................................................................26
3.6 Observatie 163..............................................................................................................................................26
3.6.1 De basis..................................................................................................................................................26
3.6.2 Soorten observatie.................................................................................................................................27
3.6.3 Fasen bij observeren..............................................................................................................................28
3.7 Experiment 174.............................................................................................................................................29
2
, Samenvatting onderzoeksvaardigheden
3.8 Focusgroep 187.............................................................................................................................................29
3.8.1 Inleiding..................................................................................................................................................29
3.8.2 Voor- en nadelen van focusgroepen......................................................................................................30
3.8.3 Fasen van een focusgroep......................................................................................................................31
4 Gegevens verwerken 199.......................................................................................................................... 32
4.1 Stappen bij het verwerken van de kwantitatieve gegevens 200..................................................................32
4.2 Statistische analyse van de verzamelde gegevens 203.................................................................................32
4.2.1 De basis..................................................................................................................................................32
4.2.2 De link tussen variabelen statistisch aantonen......................................................................................33
4.3 Tabellen en grafieken 206.............................................................................................................................33
4.4 stappen bij het verwerken van kwalitatieve gegevens 211..........................................................................34
4.5 Hulpmiddelen voor de analyse van de kwalitatieve gegevens 217..............................................................34
4.6 Conclusies, aanbevelingen en implementatieplan........................................................................................35
5 Rapporteren en presenteren 223............................................................................................................... 35
3
, Samenvatting onderzoeksvaardigheden
DEEL 1
1 HEB JIJ EEN KRITISCHE GEEST? 8
Aandachtsblindheid: Het focussen op één element en hierdoor blind zijn voor alles wat daarbuiten gebeurt,
zelf als we met onze neus er bovenop zitten.
2 WAAROM IS KRITISCH DENKEN BELANGRIJKER? 8
Je hebt enkele belangrijke vaardigheden en bepaalde houding nodig.
Kritische vaardigheden:
Betrouwbare informatie zoeken
Bronnen interpreteren en analyseren
Redenen en reflecteren voordat je een standpunt inneemt of voor je beslist hoe te handelen
Verklaren waarop je standpunt of handeling gebaseerd is
Onderscheid maken tussen waarschijnlijk een minder waarschijnlijk ebeweringen
Drogredenen herkennen en vermijden
Kritische houding:
Een open geest hebben
Nieuwsgierig en onderzoekend zijn
De juiste vragen stellen
Jezelf in vraag stellen en twijfelen
Verschillende alternatieven afwegen
Voorzichtig zijn bij het trekken van conclusies
Bereid zijn om je standpunt aan te passen
Eerlijk en open zijn
3 BEDREIGINGEN VOOR ONS KRITISCH DENKVERMOGEN 10
3.1 HOE DENKT ONS BREIN? 10
Brein:
soms een bedreiging voor ons kritisch denkvermogen, door onbewuste ezelbruggetjes die we aangeleerd
hebben. Hierdoor leerden we snel te reageren.
Kritisch denken:
Snelle denken leren onderdrukken (type 1)
Weloverwogen denken kansen geven (type 2)
3.2 HOE WORDEN WE ONBEWUST MISLEID DOOR ONS BREIN? 10
4
