GYNAECOLOGIE
BACHELOR 3 – SEMESTER 2
HOOFDSTUK 1: SYMPTOMEN EN ONDERZOEKEN IN DE GYNAECOLOGIE
1.1 HET VERLOOP VAN EEN GYNAECOLOGISCH CONSULT
Gynaecologische anamnese en onderzoek zijn heel delicaat en intiem → niet onderschatten
→ belang van RESPECT & CORRECTHEID
Een rustige omgeving en open manier van communiceren zal de patiënt meer toelaten alles met de arts te
bespreken.
Verloop:
Luisteren naar de hulpvraag: Waarom komt u op dit moment?
Algemene anamnese
Gynaecologische en obstetrische (= verloskundige) anamnese
Gynaecologisch onderzoek
Bespreking van resultaten en verschillende therapeutische opties (→ na het aankleden!)
→ indien mogelijk, ‘shared decision making’ toepassen
→ patiënt voldoende kans geven om vragen te stellen
1
,1.2 ANAMNESE
DE HULPVRAAG
Term Uitleg Normale
Menache Leeftijd waarop de eerste 13 jaar
spontane menstruatie optreedt Spreiding: 10-16 jaar
Cyclusduur Hoelang 1 cyclus duurt 28 dagen
Spreiding: 21-35 dagen
Menstruatieduur Hoelang de menses duren binnen Ideale: 4-5 dagen
1 cyclus Spreiding: 3-6 dagen1
Hoeveelheid bloedverlies Hoeveel bloed men verliest 35ml = 4 bandjes
tijdens de menses Hypermenorroe2 (> 80ml)
Hypomenorroe (= enkele druppels)
Spotting (onregelmatig, gering verlies)
Dysmenorroe Pijn tijdens de menses3 Graad 0 — geen pijn
Graad I — dragelijke pijn
Graad II — erge pijn (pijnstilling nodig)
Graad III — héél erge pijn (thuisblijven)
Menopauze De laatste datum van 51 jaar
menstruatie Spreiding: 40-60 jaar
POF = Prematuur Ovariëel Falen (< 40j)
Tijd geven aan de patiënt om de klachten op haar manier te formuleren.
= Luisteren naar wat er wordt gezegd + observeren hoe het wordt gezegd
→ Open vragen gebruiken om de hulpvraag verder te exploreren + op het einde parafraseren en samenvatten
REPRODUCTIEVE ANAMNESE
DE MENSTRUATIE
➔ De ideale cyclus is dus een cyclus van 28 dagen, met 4-5 dagen menstruatie (notatie: 28/4-5).
ANTICONCEPTIE EN SEKSUALITEIT
Vragen naar anticonceptie moet steeds gebeuren bij iedere geslachtsrijpe vrouw.
→ vrouwen vergeten vaak ‘anticonceptie’ te vermelden bij medicatiegebruik
→ Indien antwoord ‘neen’→ doorvragen → condoom en sterilisatie zijn ook soort anticonceptie
1
Mensen van meer dan een week wordt als abnormaal beschouwd.
2
Hoeveelheid bloedverlies is moeilijk objectief te meten. Ferriprieve anemie is wel een goede inschatting van de
impact van het bloedverlies op het lichaam.
3
Vaak krampachtige onderbuikspijn, met uitstraling naar de rug en/of voorzijde van de dijen
2
,SPECIFIEKE GYNAECOLOGISCHE KLACHTEN
Fluor = abnormale vaginale afscheiding
Kijken naar:
• Hoeveelheid
• Consistentie
• Kleur
• Geur
• Verband met de cylus
• Irritatie/ pijn
Pruritus vulvae = vulvaire jeuk
Belangrijk te onderscheiden van vulvaire irritatie of branderigheid
Vulvodynie = Vulvaire pijn
Kan spontaan voorkomen, maar is meestal nog duidelijke bij aanraken van de vulva
(bv. door tampon of tijdens betrekking)
Onderbuikspijn Vragen naar de lokalisatie en uitlokkende factoren
Dyspareunie = pijn tijdens de coïtus
Kan oppervlakkig of diep voorkomen
Libidoverlies = geen zin hebben in vrijen
Postcoïtale spotting/ = kleine/ ruime hoeveelheden bloedverlies na coïtus
bloedverlies
Galactorroe = melkverlies
Kan spontaan of na expressie van tepelzone
Kan uni-/ bilateraal
Mastodynie = pijn in de borst
Kan continu of cyclisch
Kan uni-/ bilateraal
PMS = premenstrueel syndroom
= cluster van somatische en psychologische symptomen in de premenstruele
periode
Urologische klachten Bv. Pollakisurie, hematurie, dysurie, urinaire incontinentie
Deficatieklachten Bv. Constipatie, dyschezie (spastisch bekkenbodem), fecale incontinentie
Vragen naar seksualiteit en seksuele voldoening moeten gesteld worden als de klacht in de richting van seksuele
dysfunctie wijst of indien het van belang is voor het onderzoek (bv. Fertiliteitsproblemen) of behandeling.
• Libidoverlies
• Dyspareunie (= pijn bij betrekking)
• Opstapje naar anticonceptie
• Eventueel belang voor SOA’s
• Bij jonge meisjes goede manier om toegankelijkheid van de vagina te bevragen
VERLOSKUNDIGE ANAMNESE
Aantal zwangerschappen G Graviditeit
Aantal partussen P Pariteit
Aantal miskramen Ab Abortus
Evt. extra uteriene zwangerschappen EUG Extra-uteriene graviditeit
3
, GYNAECOLOGISCHE OPERATIES
Altijd bevragen structuur per structuur: Waar? Wat? Wanneer?
SYSTEEMANAMNESE
RELEVANTE ANTECEDENTEN
• Epilepsie • Diabetes
• Abdominale operaties • Hypertensie
• Chronische ziekten • Migraine
• Trombo-embolie • Schildklierlijden
GEWICHTSVERANDERINGEN
Gemiddeld neemt het gewicht van een vrouw toe met de leeftijd, meestal met duidelijke sprongen rond de
zwangerschap(pen) en perimenopauzaal.
Cyclusstoornissen kunnen gewichtsverminderingen veroorzaken.
ABUSUS
Abusus van nicotine verhoogt de kans op epitheliale carcinomen (longcarcinoom, cervixcarcinoom) en heeft een
nefaste invloed op de ontwikkeling van een foetus. Er wordt afgeraden om aan rookster ouder dan 35 jaar een pil
op te starten vanwege het trombose risico.
Overmatig gebruik van alcohol verhoogt het risico op sommige kankers (bv. Borstkanker) en het gebruik ervan is
ook sterk af te raden tijdens de zwangerschap.
FARMACA
Antibiotica verstoren de vaginale flora waardoor Candida kan ontwikkelen. Ze verminderen ook de resorptie van
oestrogenen t.h.v. de darm waardoor de pil minder effectief kan worden.
Anti-epileptica verminderen eveneens de resorptie van oestrogenen in de darm.
Psychofarmaca en neurofarmaca kunnen de cyclus verstoren door een verhoging van de prolactinespiegel.
SOCIOFAMILIALE ANAMNESE
• Beroep (eventueel studies, werkomstandigheden)
• Familiale antecedenten:
o Myomen, endometriose, osteoporose, trombofilie
o Carcinomen (colon-, ovarium-, mammacarcinoom)
o Inname van oestrogenen tijdens de zwangerschap door de moeder
→ DES-syndroom
o Leeftijd van menopauze van de moeder
o Congenitale afwijkingen
4
BACHELOR 3 – SEMESTER 2
HOOFDSTUK 1: SYMPTOMEN EN ONDERZOEKEN IN DE GYNAECOLOGIE
1.1 HET VERLOOP VAN EEN GYNAECOLOGISCH CONSULT
Gynaecologische anamnese en onderzoek zijn heel delicaat en intiem → niet onderschatten
→ belang van RESPECT & CORRECTHEID
Een rustige omgeving en open manier van communiceren zal de patiënt meer toelaten alles met de arts te
bespreken.
Verloop:
Luisteren naar de hulpvraag: Waarom komt u op dit moment?
Algemene anamnese
Gynaecologische en obstetrische (= verloskundige) anamnese
Gynaecologisch onderzoek
Bespreking van resultaten en verschillende therapeutische opties (→ na het aankleden!)
→ indien mogelijk, ‘shared decision making’ toepassen
→ patiënt voldoende kans geven om vragen te stellen
1
,1.2 ANAMNESE
DE HULPVRAAG
Term Uitleg Normale
Menache Leeftijd waarop de eerste 13 jaar
spontane menstruatie optreedt Spreiding: 10-16 jaar
Cyclusduur Hoelang 1 cyclus duurt 28 dagen
Spreiding: 21-35 dagen
Menstruatieduur Hoelang de menses duren binnen Ideale: 4-5 dagen
1 cyclus Spreiding: 3-6 dagen1
Hoeveelheid bloedverlies Hoeveel bloed men verliest 35ml = 4 bandjes
tijdens de menses Hypermenorroe2 (> 80ml)
Hypomenorroe (= enkele druppels)
Spotting (onregelmatig, gering verlies)
Dysmenorroe Pijn tijdens de menses3 Graad 0 — geen pijn
Graad I — dragelijke pijn
Graad II — erge pijn (pijnstilling nodig)
Graad III — héél erge pijn (thuisblijven)
Menopauze De laatste datum van 51 jaar
menstruatie Spreiding: 40-60 jaar
POF = Prematuur Ovariëel Falen (< 40j)
Tijd geven aan de patiënt om de klachten op haar manier te formuleren.
= Luisteren naar wat er wordt gezegd + observeren hoe het wordt gezegd
→ Open vragen gebruiken om de hulpvraag verder te exploreren + op het einde parafraseren en samenvatten
REPRODUCTIEVE ANAMNESE
DE MENSTRUATIE
➔ De ideale cyclus is dus een cyclus van 28 dagen, met 4-5 dagen menstruatie (notatie: 28/4-5).
ANTICONCEPTIE EN SEKSUALITEIT
Vragen naar anticonceptie moet steeds gebeuren bij iedere geslachtsrijpe vrouw.
→ vrouwen vergeten vaak ‘anticonceptie’ te vermelden bij medicatiegebruik
→ Indien antwoord ‘neen’→ doorvragen → condoom en sterilisatie zijn ook soort anticonceptie
1
Mensen van meer dan een week wordt als abnormaal beschouwd.
2
Hoeveelheid bloedverlies is moeilijk objectief te meten. Ferriprieve anemie is wel een goede inschatting van de
impact van het bloedverlies op het lichaam.
3
Vaak krampachtige onderbuikspijn, met uitstraling naar de rug en/of voorzijde van de dijen
2
,SPECIFIEKE GYNAECOLOGISCHE KLACHTEN
Fluor = abnormale vaginale afscheiding
Kijken naar:
• Hoeveelheid
• Consistentie
• Kleur
• Geur
• Verband met de cylus
• Irritatie/ pijn
Pruritus vulvae = vulvaire jeuk
Belangrijk te onderscheiden van vulvaire irritatie of branderigheid
Vulvodynie = Vulvaire pijn
Kan spontaan voorkomen, maar is meestal nog duidelijke bij aanraken van de vulva
(bv. door tampon of tijdens betrekking)
Onderbuikspijn Vragen naar de lokalisatie en uitlokkende factoren
Dyspareunie = pijn tijdens de coïtus
Kan oppervlakkig of diep voorkomen
Libidoverlies = geen zin hebben in vrijen
Postcoïtale spotting/ = kleine/ ruime hoeveelheden bloedverlies na coïtus
bloedverlies
Galactorroe = melkverlies
Kan spontaan of na expressie van tepelzone
Kan uni-/ bilateraal
Mastodynie = pijn in de borst
Kan continu of cyclisch
Kan uni-/ bilateraal
PMS = premenstrueel syndroom
= cluster van somatische en psychologische symptomen in de premenstruele
periode
Urologische klachten Bv. Pollakisurie, hematurie, dysurie, urinaire incontinentie
Deficatieklachten Bv. Constipatie, dyschezie (spastisch bekkenbodem), fecale incontinentie
Vragen naar seksualiteit en seksuele voldoening moeten gesteld worden als de klacht in de richting van seksuele
dysfunctie wijst of indien het van belang is voor het onderzoek (bv. Fertiliteitsproblemen) of behandeling.
• Libidoverlies
• Dyspareunie (= pijn bij betrekking)
• Opstapje naar anticonceptie
• Eventueel belang voor SOA’s
• Bij jonge meisjes goede manier om toegankelijkheid van de vagina te bevragen
VERLOSKUNDIGE ANAMNESE
Aantal zwangerschappen G Graviditeit
Aantal partussen P Pariteit
Aantal miskramen Ab Abortus
Evt. extra uteriene zwangerschappen EUG Extra-uteriene graviditeit
3
, GYNAECOLOGISCHE OPERATIES
Altijd bevragen structuur per structuur: Waar? Wat? Wanneer?
SYSTEEMANAMNESE
RELEVANTE ANTECEDENTEN
• Epilepsie • Diabetes
• Abdominale operaties • Hypertensie
• Chronische ziekten • Migraine
• Trombo-embolie • Schildklierlijden
GEWICHTSVERANDERINGEN
Gemiddeld neemt het gewicht van een vrouw toe met de leeftijd, meestal met duidelijke sprongen rond de
zwangerschap(pen) en perimenopauzaal.
Cyclusstoornissen kunnen gewichtsverminderingen veroorzaken.
ABUSUS
Abusus van nicotine verhoogt de kans op epitheliale carcinomen (longcarcinoom, cervixcarcinoom) en heeft een
nefaste invloed op de ontwikkeling van een foetus. Er wordt afgeraden om aan rookster ouder dan 35 jaar een pil
op te starten vanwege het trombose risico.
Overmatig gebruik van alcohol verhoogt het risico op sommige kankers (bv. Borstkanker) en het gebruik ervan is
ook sterk af te raden tijdens de zwangerschap.
FARMACA
Antibiotica verstoren de vaginale flora waardoor Candida kan ontwikkelen. Ze verminderen ook de resorptie van
oestrogenen t.h.v. de darm waardoor de pil minder effectief kan worden.
Anti-epileptica verminderen eveneens de resorptie van oestrogenen in de darm.
Psychofarmaca en neurofarmaca kunnen de cyclus verstoren door een verhoging van de prolactinespiegel.
SOCIOFAMILIALE ANAMNESE
• Beroep (eventueel studies, werkomstandigheden)
• Familiale antecedenten:
o Myomen, endometriose, osteoporose, trombofilie
o Carcinomen (colon-, ovarium-, mammacarcinoom)
o Inname van oestrogenen tijdens de zwangerschap door de moeder
→ DES-syndroom
o Leeftijd van menopauze van de moeder
o Congenitale afwijkingen
4
