Jeugdrecht samenvatting 23-24'

Jeugdrecht

Hoofdstuk 1: Het internationaal verdrag van de rechten
van het kind

1. Ontstaansgeschiedenis
 1948 Universele verklaring van de rechten van de mens
o Na de tweede wereldoorlog, mekaars rechten respecteren. Hieruit kwam deze
universele verklaring.
 1959 Verklaring rechten van het Kind (-18 jaar)
o Extra kwetsbare groep.
De universele verklaring van de rechten van de mens (UVRM)
20 november 1989 ondertekening van het kinderrechtenverdrag
 In de volgende decennia worden er nog aanvullingen of optionele protocols
uitgevaardigd
 In 2015 ratificeren ook Somalië en Zuid Soedan het IVRK. Tot op vandaag ratificeerde
(ondertekend, als er niet aan gehouden wordt gevolgen) 196 landen het Verdrag.
 De USA deed dit tot op heden niet.
o Doodstraf voor minderjarigen. Niet altijd toegepast, maar bestaat in bepaalde
staten in de USA.
 Het IVRK is een internationale overeenkomst die de specifieke rechten voor de
kinderen erkent het verdrag erkent de burgerlijke, politieke, economische, sociale en
culturele rechten van kinderen en is juridisch bindend
o Burgerlijk recht = Recht tussen burgers. Bij bv. geschillen, recht op gelijkheid
o Politiek recht = Stemrecht, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van
vergadering (bijeenkomsten bv. in corona niet), vrijheid van vereniging.
o Economisch recht = Sociale zekerheid (studietoelagen), voedsel, recht op een
inkomen (huisvesting).
o Sociale & culturele rechten = Recht op vrije tijd, religie, recht op onderwijs

Door het verdrag te ratificeren (ondertekenen) verbinden landen zich ertoe deze rechten te
respecteren en te aanvaarden
Onderwerpen aan de controle van het comité van onafhankelijke experten (comité rechten
van het kind)
 Zij beslissen of het goed genoeg is of verbeterd kan worden.
In België kreeg het verdrag begin 1992 “kracht van wet.”




1

, 2. De inhoud van het Verdrag
Het is de eerste internationale tekst die kinderen expliciet als rechthebbenden erkent.
Alle rechten in het kinderrechtenverdrag zijn met elkaar verbonden, afhankelijk van elkaar
en zijn alle even belangrijk. Ze vormen een ondeelbaar geheel.
Basisprincipes
 Art. 2 non-discriminatie
 Art. 3. belang van het kind
 Art. 6 leven en ontwikkeling
 Art. 12 stem van het kind
Ze hangen aan elkaar vast, maar deze vier worden steeds apart ook bekeken en afgetoetst.
ART 2 NON DISCRIMINATIE
Het principe dat alle rechten van toepassing zijn op alle kinderen zonder enige uitzondering.
 Geen voorwaarden naar geslacht/gender/religie/afkomst/…
De overheid moet kinderen tegen om het even welke vorm van discriminatie te beschermen.
 Kinderen in het bijzonder onderwijs, elk kind heeft recht op onderwijs
De overheid mag geen enkel recht schenden en moet positieve acties ondernemen om alle
rechten te bevorderen
ART. 3 HET BELANG VAN HET KIND (belangrijk artikel!)
Alle acties met betrekking tot het kind dienen ten volle rekening te houden met zijn of haar
belang.
Wat is in het belang van het kind?
 Wanneer iets ten goede uitkomt voor het kind.
 Een veilige omgeving
Blijf een zeer complex en abstract gegeven
De Staat is verplicht adequate zorgen te verlenen wanneer ouders of andere
verantwoordelijken ter zake in gebreke blijven.
 Eén van de meest belangrijke maar ook meest complexe rechten
 Een begrip dat in samenhang met alle andere bepalingen van het
Kinderrechtenverdrag gezien moet worden.
 De afweging is nodig voor alle beslissingen, handelingen, gedragingen, voorstellen,
diensten, procedures en onthoudingen die in een land aan de orde zijn.
 Het moet altijd op het niveau van het individuele kind beoordeeld te worden




2

,Om belang van het kind te kunnen afwegen moeten we rekening houden met:
 Het recht van het kind om gehoord te worden
 Het recht van het kind om zijn mening te mogen geven en dat er geluisterd wordt
naar die mening.
 Het recht op participatie.
o Deelnemen in de samenleving. Je hebt het gevoel ‘ik hoor er ook bij, ik mag
en kan mee beslissen’
ART. 6 LEVEN EN ONTWIKKELING
Het inherente recht op leven, en de plicht van de Staat het overleven en de ontwikkeling van
het kind te garanderen.
 Het kind moet zijn ontwikkelingskansen ten volle kunnen benutten
De overheid heeft de plicht om een veilige omgeving te creëren waarin kinderen zich goed
kunnen ontwikkelen en ongestoord kunnen opgroeien. Dus een omgeving zonder oorlog of
armoede, waar genoeg te eten en drinken is, waar kinderen naar school kunnen en worden
beschermd tegen mishandeling.
Toelichting
 Gaat voornamelijk over de ‘vroege kinderjaren’ (0-8 jaar)
 De eerste levensjaren vormen de basis voor de fysieke en mentale gezondheid en
voor de persoonlijke en culturele identiteit van een kind
 Ouders hebben de eerste verantwoordelijkheid voor het verzorgen en opvoeden van
hun kind.
 De Staat is verplicht om ouders passend hulp en bijstand te bieden als zij dat nodig
hebben. (bv. Kinderbijslag)
 Dit betekent dat Staten in voldoende mate moeten investeren in de vaardigheden,
mogelijkheden, middelen en persoonlijke verbondenheid die ouders ten opzichte van
hun kind hebben.
ART 12. STEM VAN HET KIND
Het recht van het kind om zijn of haar mening te kennen te geven en het recht op het feit dat
met deze mening rekening wordt gehouden in elke aangelegenheid of procedure die het kind
betreft.
 Recht om mee te praten, mee te denken en mee te doen.
 Thuis, op school en in de wijk. Maar ook in een juridische procedures
 Hoe groter de impact van de uitkomsten op het leven van het kind, hoe belangrijker
het is dat passend gewicht wordt gehecht aan de mening van het kind. Daarom moet
 In elke situatie en per kind moet de waarde die kan worden gehecht aan de mening
van het kind worden beoordeeld.


2.1. De 3 P’s
 Inhoudelijk worden de rechten gegroepeerd rondom de 3 P’s

3

,  Protection (bescherming)
 Provision (voorziening)
 Participation (participatie)
Ze zijn evenwaardig en even belangrijk!
De protectierechten (Bescherm mijn rechten)
 Kinderen zijn extra kwetsbaar
 Hebben andere behoeften/noden dan volwassenen
 Zijn vaak nog afhankelijk van anderen
 Hebben extra bescherming nodig
Vb. Bescherming tegen geweld/mishandeling/uitbuiting/oorlog (protectie). Ziektes (recht
op gezondheidszorg). Bescherming tegen discriminatie, bescherming tegen armoede,
bescherming tegen het justitiële aspect.

Hier denken we aan bescherming tegen misbruik en uitbuiting
Extra bescherming voor kinderen met een beperking ok kinderen die met het gerecht in
aanraking komen
Protectierechten zijn rechten waarmee kinderen extra bescherming krijgen: tegen
geweld, tegen oorlog, tegen armoede, tegen uitbuiting, tegen ontvoering, in justitie…

De Provisierechten (Geef mij toegang rechten)
Er moeten specifieke instellingen of diensten aanwezig moeten zijn om de kwaliteit van leven
te garanderen
Participatierechten (Laat mij meedoen rechten)
Deze rechten geven kinderen een eigen stem. (hobby’s, jeugdbeweging, …)
Hoeksteen is art. 12 , kinderen en jongeren hebben het recht om hun mening kenbaar te
zaken en beslissingen die hen aanbelangen
In eerste instantie waren het voornamelijk protectie en provisierechten.
Dit hing samen met het traditioneel kindbeeld
Het revolutionaire van het Kinderrechtenverdrag zit in het erkennen van kinderen als
actieve rechtssubjecten met participatiemogelijkheden en competenties om eigen leven
vorm te geven
2.2. Draagwijdte IVRK
 Na Ratificatie is een land juridisch verplicht alle artikelen uit het IVRK (en bijkomende
protocollen) na te leven en uit te dragen
 Ook België in alle bestuursniveau’s
 Rechtstreeks toepasselijk
 Rechtstreeks toepasselijk enkel wanneer een bepaling een direct effect heeft
 Direct effect = wanneer er een ondubbelzinnige betekenis is
 Kinderen en Jongeren kunnen in België geen rechtstreekse toegang krijgen tot de
rechter.

4