HC - Vorm en Functie: Cardiovasculair systeem
HC 1 – Het hart
Het hart kent geen rust. Het hart pompt ongeveer 70 keer per minuut, en ongeveer 8000 liter per
dag. Het is een klein orgaan, met ongeveer de grootte van een gebalde vuist.
Circulatie
Mensen hebben een kleine en grote bloedsomloop; long- en
lichaams-circulatie. Deze zijn aan elkaar gekoppeld, zodat de
opgenomen zuurstof naar het lichaam kan komen. Ook is er
een poortadercirculatie, om opgenomen stoffen vanuit de
voeding in het lichaam te verwerken/verspreiden. Als laatste
is er ook nog een systeem van lymfevaten.
Slagaders = arteriën. Aders = venen. Haarvaten = capillairen.
Het hart heeft instroom compartimenten: linker en rechter
atrium (boezem). En uitstroom compartimenten: linker en
rechter ventrikel (kamer). Deze vier compartimenten zijn
gescheiden door septa en kleppen.
Vena cava inferior en vena cava superior sluiten aan op de
rechter atrium. Truncus dominalus = longader, aangesloten
aan rechter ventrikel.
Tijdens foetale periode hadden we geen gescheiden circulatie.
Foetus ademt namelijk nog niet. De foetale circulatie bestaat
uit placenta-circulatie, en lichaamscirculatie (ook door de
longen). Er zijn dan allemaal verbindingen aanwezig in circulatie die er later
niet meer zijn, waaronder:
- Foramen ovale (cirkel)
- Ductus arteriosus (Botalli) (pijltje)
- Arteriae umbilicales (navelstrengslagaders)
- Vena umbilicalis (navelstrengaders)
- Ductus venosus
o Verbinding tussen vena umbilicalis en vena cava inferior, sluit
na geboorte. Overblijfsel: ligamentum venosum
We hebben ong 5 liter bloed in ons lichaam. Grootste deel hiervan zit in veneuze systeem (±61%).
±12% zit in de longen, ±9% in het hart, ±11% in de slagaders, en ±7% in haarvaten.
Er is een verschil in bouw van de wand tussen arteriën en venen: arteriën hebben een dikke
spierwand (bloeddruk opbouwen), venen hebben een slappe/geen spierwand (kan veel bloed in
poolen). Venen hebben kleppen, arteriën niet. Hierdoor kan het bloed maar 1 kant op stromen,
richting het hart. Aderen behoren dan ook tot het lagedruksysteem, en hebben een reservoirfunctie.
Slagaders behoren tot het hogedruksysteem, en hebben een toevoerfunctie.
Het hart zit in een ruimte in de thorax: mediastinum. Dit is de ruimte die
ingenomen wordt in de thorax tussen beide pleuraholten. Hierin zit losmazig
bindweefsel, het hart, grote bloedvaten, oesofagus, trachea en enkele andere
organen (vaten, zenuwen, etc.). Je longen liggen hier dus niet in! Het is de
ruimte ertussen. Mediastinum kan verdeeld worden in verschillende
Pagina 1 van 37
,HC - Vorm en Functie: Cardiovasculair systeem
compartimenten. Aan de voorzijde wordt hij begrenst door het borstbeen. Aan de achterzijde door
de wervelkolom, en aan de onderkant door het diafragma.
Pericard is het hartzakje, de sereuze omhulling van het hart. De ballon waar het hart in is gegroeid
(vergelijkbaar met peritoneum). Je hebt dus ook hier omslagplooien, zitten ter hoogte van de grote
vaten bij het hart. Het hart zit dus niet in het zakje, hij zit er tegenaan/in gedrukt. Functie hartzakje:
verpakking/bescherming. Het pericard bestaat uit twee ‘bladen’: visceraal (epicard) en parietaal
(pericard). Deel wat om het hart ligt (buitenkant): epicart. Pericart = de buitenkant van de ‘ballon’.
Sinus oblique pericardii: ruimte in het hart. Sinus transversus pericardii: ook ruimte in het hart.
Ruimten in pericardholte, zie afb ↓. Deze twee ruimten zijn niet met elkaar verbonden; zit een
pericardplooi tussen. Dit heeft embryonale oorsprong, sinus transversus pericardii ontstaat namelijk
door het verdwijnen van dorsaal mesocardium. Klinische relevantie; je hebt zo makkelijke controle
over pool van het hart, je kan er klem/vinger in steken.
Vena cava inferior maar heel kort; mondt snel uit in rechter atrium.
Men kan problemen hebben met het pericard. Lekkend hart: gat in je hart, waardoor er bloed lekt in
pericard. Pericard kan niet oneindig uitzetten er ontstaat afknelling van het hart hart kan niet
meer pompen hartstilstand. Pericardiocentese: proberen vocht uit hartzakje te halen d.m.v. spuit.
Anatomie
Vier compartimenten (linker en rechter atriums en ventrikels), met verschillende scheidingswanden
(= septa van atrium en ventrikel, tussen links en rechts).
Tussen de verschillende compartimenten zelf, en tussen de ventrikels en outflow zitten kleppeon.
Tussen atria en ventrikels zitten AV kleppen, tussen ventrikels en arteriën zitten semilunaire kleppen
(halvemaanvormige kleppen).
Ook zit er in het hart een geleidingssysteem, dat zorgt voor gecoördineerde hartactie.
Als laatste is er bij het hart ook nog vascularisatie, om het hart van bloed te voorzien.
Pagina 2 van 37
,HC - Vorm en Functie: Cardiovasculair systeem
Uitwendig
Apex is onderdeel van linker ventrikel, helemaal in de punt. Er zit groeve (sulcus interventricular
anterior) aan de voorkant tussen ventrikels. Hier zit vertakking in van het coronaire systeem. Sulcus
coronarius (atriocentricularis) is een groeve tussen atriums en ventrikels, hier zitten ook vertakkingen
in van coronaire systeem (kransslagaders).
Grootste deel van linker ventrikel is te zien aan de achterkant. Je hebt ook sulcus interventricular
posteroir, is hetzelfde als anterior, maar dan aan de achterkant.
Ook is te zien dat alle coronaire aders aan de achterkant terechtkomen bij de sinus conorarius.
Het is belangrijk om de compartimenten en de bloedvaten te kennen.
Pagina 3 van 37
, HC - Vorm en Functie: Cardiovasculair systeem
Inwendig
Rechter atrium
Je hebt een gladwandig en ruwwandig
deel. Dit heeft een embryologische
oorsprong. Scheiding tussen deze delen
wordt gevormd door crista terminalis.
Hierin zit een belangrijk deel van
geleidingssysteem. Ruwwandig deel
gevormd door spiertjes: mm. pectinati.
In het rechter atrium mondt uit: vena
cava superior (VCS), vena cava inferior
(VCI), en sinus coronarius.
Er is een ovale structuur te zien, dit was in
de embryologie een verbinding tussen
linker en rechter atrium: fossa ovalis.
Linker atrium
Heeft ook een
gladwandig en
ruwwandig (in klein
linker hartoortje) deel.
Ook hier is het fossa
ovalis te zien.
Longvenen monden uit
in linker atrium bij
gladwandig; vv.
pulmonales. Bij
ruwwandig zit auricula
sinistra: hartoor.
Pagina 4 van 37
HC 1 – Het hart
Het hart kent geen rust. Het hart pompt ongeveer 70 keer per minuut, en ongeveer 8000 liter per
dag. Het is een klein orgaan, met ongeveer de grootte van een gebalde vuist.
Circulatie
Mensen hebben een kleine en grote bloedsomloop; long- en
lichaams-circulatie. Deze zijn aan elkaar gekoppeld, zodat de
opgenomen zuurstof naar het lichaam kan komen. Ook is er
een poortadercirculatie, om opgenomen stoffen vanuit de
voeding in het lichaam te verwerken/verspreiden. Als laatste
is er ook nog een systeem van lymfevaten.
Slagaders = arteriën. Aders = venen. Haarvaten = capillairen.
Het hart heeft instroom compartimenten: linker en rechter
atrium (boezem). En uitstroom compartimenten: linker en
rechter ventrikel (kamer). Deze vier compartimenten zijn
gescheiden door septa en kleppen.
Vena cava inferior en vena cava superior sluiten aan op de
rechter atrium. Truncus dominalus = longader, aangesloten
aan rechter ventrikel.
Tijdens foetale periode hadden we geen gescheiden circulatie.
Foetus ademt namelijk nog niet. De foetale circulatie bestaat
uit placenta-circulatie, en lichaamscirculatie (ook door de
longen). Er zijn dan allemaal verbindingen aanwezig in circulatie die er later
niet meer zijn, waaronder:
- Foramen ovale (cirkel)
- Ductus arteriosus (Botalli) (pijltje)
- Arteriae umbilicales (navelstrengslagaders)
- Vena umbilicalis (navelstrengaders)
- Ductus venosus
o Verbinding tussen vena umbilicalis en vena cava inferior, sluit
na geboorte. Overblijfsel: ligamentum venosum
We hebben ong 5 liter bloed in ons lichaam. Grootste deel hiervan zit in veneuze systeem (±61%).
±12% zit in de longen, ±9% in het hart, ±11% in de slagaders, en ±7% in haarvaten.
Er is een verschil in bouw van de wand tussen arteriën en venen: arteriën hebben een dikke
spierwand (bloeddruk opbouwen), venen hebben een slappe/geen spierwand (kan veel bloed in
poolen). Venen hebben kleppen, arteriën niet. Hierdoor kan het bloed maar 1 kant op stromen,
richting het hart. Aderen behoren dan ook tot het lagedruksysteem, en hebben een reservoirfunctie.
Slagaders behoren tot het hogedruksysteem, en hebben een toevoerfunctie.
Het hart zit in een ruimte in de thorax: mediastinum. Dit is de ruimte die
ingenomen wordt in de thorax tussen beide pleuraholten. Hierin zit losmazig
bindweefsel, het hart, grote bloedvaten, oesofagus, trachea en enkele andere
organen (vaten, zenuwen, etc.). Je longen liggen hier dus niet in! Het is de
ruimte ertussen. Mediastinum kan verdeeld worden in verschillende
Pagina 1 van 37
,HC - Vorm en Functie: Cardiovasculair systeem
compartimenten. Aan de voorzijde wordt hij begrenst door het borstbeen. Aan de achterzijde door
de wervelkolom, en aan de onderkant door het diafragma.
Pericard is het hartzakje, de sereuze omhulling van het hart. De ballon waar het hart in is gegroeid
(vergelijkbaar met peritoneum). Je hebt dus ook hier omslagplooien, zitten ter hoogte van de grote
vaten bij het hart. Het hart zit dus niet in het zakje, hij zit er tegenaan/in gedrukt. Functie hartzakje:
verpakking/bescherming. Het pericard bestaat uit twee ‘bladen’: visceraal (epicard) en parietaal
(pericard). Deel wat om het hart ligt (buitenkant): epicart. Pericart = de buitenkant van de ‘ballon’.
Sinus oblique pericardii: ruimte in het hart. Sinus transversus pericardii: ook ruimte in het hart.
Ruimten in pericardholte, zie afb ↓. Deze twee ruimten zijn niet met elkaar verbonden; zit een
pericardplooi tussen. Dit heeft embryonale oorsprong, sinus transversus pericardii ontstaat namelijk
door het verdwijnen van dorsaal mesocardium. Klinische relevantie; je hebt zo makkelijke controle
over pool van het hart, je kan er klem/vinger in steken.
Vena cava inferior maar heel kort; mondt snel uit in rechter atrium.
Men kan problemen hebben met het pericard. Lekkend hart: gat in je hart, waardoor er bloed lekt in
pericard. Pericard kan niet oneindig uitzetten er ontstaat afknelling van het hart hart kan niet
meer pompen hartstilstand. Pericardiocentese: proberen vocht uit hartzakje te halen d.m.v. spuit.
Anatomie
Vier compartimenten (linker en rechter atriums en ventrikels), met verschillende scheidingswanden
(= septa van atrium en ventrikel, tussen links en rechts).
Tussen de verschillende compartimenten zelf, en tussen de ventrikels en outflow zitten kleppeon.
Tussen atria en ventrikels zitten AV kleppen, tussen ventrikels en arteriën zitten semilunaire kleppen
(halvemaanvormige kleppen).
Ook zit er in het hart een geleidingssysteem, dat zorgt voor gecoördineerde hartactie.
Als laatste is er bij het hart ook nog vascularisatie, om het hart van bloed te voorzien.
Pagina 2 van 37
,HC - Vorm en Functie: Cardiovasculair systeem
Uitwendig
Apex is onderdeel van linker ventrikel, helemaal in de punt. Er zit groeve (sulcus interventricular
anterior) aan de voorkant tussen ventrikels. Hier zit vertakking in van het coronaire systeem. Sulcus
coronarius (atriocentricularis) is een groeve tussen atriums en ventrikels, hier zitten ook vertakkingen
in van coronaire systeem (kransslagaders).
Grootste deel van linker ventrikel is te zien aan de achterkant. Je hebt ook sulcus interventricular
posteroir, is hetzelfde als anterior, maar dan aan de achterkant.
Ook is te zien dat alle coronaire aders aan de achterkant terechtkomen bij de sinus conorarius.
Het is belangrijk om de compartimenten en de bloedvaten te kennen.
Pagina 3 van 37
, HC - Vorm en Functie: Cardiovasculair systeem
Inwendig
Rechter atrium
Je hebt een gladwandig en ruwwandig
deel. Dit heeft een embryologische
oorsprong. Scheiding tussen deze delen
wordt gevormd door crista terminalis.
Hierin zit een belangrijk deel van
geleidingssysteem. Ruwwandig deel
gevormd door spiertjes: mm. pectinati.
In het rechter atrium mondt uit: vena
cava superior (VCS), vena cava inferior
(VCI), en sinus coronarius.
Er is een ovale structuur te zien, dit was in
de embryologie een verbinding tussen
linker en rechter atrium: fossa ovalis.
Linker atrium
Heeft ook een
gladwandig en
ruwwandig (in klein
linker hartoortje) deel.
Ook hier is het fossa
ovalis te zien.
Longvenen monden uit
in linker atrium bij
gladwandig; vv.
pulmonales. Bij
ruwwandig zit auricula
sinistra: hartoor.
Pagina 4 van 37
