INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHT
BRONNEN
Beperkt aantal formele rechtsbronnen in internationaal recht
Art. 38 statuut IGH (niet-exhaustief bv. resoluties en beslissingen int’le
organisaties en eenzijdige rechtshandelingen)
Subsidiaire bronnen = RP en RL
Hiërarchie tussen bronnen? In zekere zin wel
Eerst primaire en dan subsidiaire bronnen
Algemene rechtsbeginselen = opvullende functie – geven regels een
normatieve inhoud, daar waar de gewoonte en verdragen onvolledig/
onduidelijk zijn
Jus cogens = internationale openbare orde
= regelen die door de internationale gemeenschap van staten beschouwd
worden als regels waarvan niet mag worden afgeweken tenzij door een
nieuwe regel van jus cogens (vb. genocideverbod)
2 staten kunnen daarvan onderling niet afwijken en zeggen dat
genocide wel toegelaten zal zijn
Art. 53 WVV
Art. 103 Handvest VN: belangrijk in combinatie met art. 25
VN-veiligheidsraad kan bindende besluiten nemen (bindend voor alle
LS)
Voorrang op andere internationale regels en verplichtingen
Uiting aan constitutioneel karakter van het Handvest
Mogelijk dat 1 verdrag zich ondergeschikt verklaard aan een ander
verdrag (art. 30 WVV)
Hiërarchie tussen gewoonte en verdrag? Neen
1
, Gewoonte is een bron die blijft evolueren
Een verdrag kan een gewoonte wijzigen maar een latere gewoonte kan
ook een verdrag wijzigen
Rechters die een houvast zoeken zullen misschien makkelijker aansluiten
bij een verdrag
Constitutieve bestanddelen gewoonte
= een algemene praktijk beschouwd als recht
1. Statenpraktijk
kan tot uiting komen in alle geldige gedragen van alle subjecten
van internationaal recht
kan uit een positieve gedraging (doen) blijken maar ook uit een
laten (het gebrek aan handelen)
(-> van belang omdat niet alle staten dezelfde mogelijkheid hebben
om tav bepaalde problematiek effectief te handelen)
Kan gevonden worden in handelingen van een staat in de
internationale betrekkingen maar ik sommige zuiver interne
handelingen (bv. nationale RP)
Immuniteit van rechtsmacht: een staat mag niet worden
gedagvaard voor de rechtbanken v/e andere vreemde staat m.b.t.
overheidshandelingen
Uitvoeringsimmuniteit: de goederen die door een staat worden
gebruikt voor de uitoefening van zijn soevereine functies (of andere
dan commerciële functies) mogen niet in beslag worden genomen
IGH, Jurisdictional Immunities of the State
Duitsland heeft Italië gedagvaard en Griekenland is
tussengekomen aan de kant van Italië
2
, i.v.m. de toepassing van jurisdictionele immuniteiten en
uitvoeringsimmuniteit door de Italiaanse rechtbanken m.b.t.
handelingen gesteld door het Duitse leger tijdens WOII
Internationale oorlogsmisdaden tav burgerbevolking in Italië als
reactie op handelingen van het verzet
SO’s hebben geprobeerd sv te bekomen voor Italiaanse
rechtbanken
Duitsland deed gelden dat zij zonder twijfel internationaal
aansprakelijk was voor die oorlogsmisdaden maar er na WOII een
algemene regeling was getroffen van herstel en er sowieso Duitsland
voor die handelingen immuniteit genoot voor de Italiaanse RB’n
Hof heeft immuniteit bevestigd o.b.v. de interne praktijk van
staten waarbij de immuniteit wordt bevestigd
Houding van staten t.o.v. verdragen?
EHRM: kijkt naar de positie van België toen verdrag over immuniteiten
werd onderhandeld
niet tegen bepalingen geprotesteerd dus beschouwen wij dat u die
aanvaard
onverantwoord omdat die verdragen de gewoonte codificeren maar ook
de gewoonte progressief doen evolueren
Aan welke voorwaarden/Criteria moet de praktijk voldoen om
pertinent te zijn voor de vaststelling van een gewoonte?
Constant en uniform (coherentie in gedragingen van staten) –
algemeenheid vereist
over een zekere tijdspanne manifesteren
CJ, Military and Paramilitary Activities in Nicaragua, §186
Zaak in jaren ’80 van Nicaragua (linkse regering) tegen VS
3
, Vragen over gewoonterechtelijk karakter van regels inzake gebruik van
geweld, non-interventie, ..
gedraging van staten moet in het algemeen consistent zijn met de
regelen
gedragingen die inconstent zijn moeten opnieuw in het algemeen
behandeld zijn als schendingen van de regels (niet als aanwijzing
erkenning nieuwe regel)
Als een staat zijn eigen gedraging verantwoordt door beroep te doen op
een beweerde uitzondering op de regel de staat heeft het bestaan van
die regel bevestigd
Vb. in familiekring – ‘mag men zijn schoenen binnenshuid aanhouden’
In sommige gezinnen geen regeling, in andere gezinnen verboden
Regel ontstaat spontaan
Op een gegeven dag snel computer halen anders te laat – ‘sorry
mama, anders ben ik te laat’ -> regel bevestigd
2. Opinio juris = rechtsovertuiging dat staten de praktijk volgen
omdat zij aan een rechtsregel beantwoordt (daartoe juridisch
verplicht zijn)
= subjectieve element
= moeilijk vast te stellen
ICJ, Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons, §73
Hof probeert na te gaan of het gebruik van nucleaire wapens in strijd is
met internationale gewoonten
ieder jaar in resoluties opgeroepen om verdrag te sluiten om gebruik
van nucleaire wapens zou verbieden
wijst op ruim verspreide wens in belangrijke onderdelen van de int’le
gemeenschap om ze af te schaffen
4
BRONNEN
Beperkt aantal formele rechtsbronnen in internationaal recht
Art. 38 statuut IGH (niet-exhaustief bv. resoluties en beslissingen int’le
organisaties en eenzijdige rechtshandelingen)
Subsidiaire bronnen = RP en RL
Hiërarchie tussen bronnen? In zekere zin wel
Eerst primaire en dan subsidiaire bronnen
Algemene rechtsbeginselen = opvullende functie – geven regels een
normatieve inhoud, daar waar de gewoonte en verdragen onvolledig/
onduidelijk zijn
Jus cogens = internationale openbare orde
= regelen die door de internationale gemeenschap van staten beschouwd
worden als regels waarvan niet mag worden afgeweken tenzij door een
nieuwe regel van jus cogens (vb. genocideverbod)
2 staten kunnen daarvan onderling niet afwijken en zeggen dat
genocide wel toegelaten zal zijn
Art. 53 WVV
Art. 103 Handvest VN: belangrijk in combinatie met art. 25
VN-veiligheidsraad kan bindende besluiten nemen (bindend voor alle
LS)
Voorrang op andere internationale regels en verplichtingen
Uiting aan constitutioneel karakter van het Handvest
Mogelijk dat 1 verdrag zich ondergeschikt verklaard aan een ander
verdrag (art. 30 WVV)
Hiërarchie tussen gewoonte en verdrag? Neen
1
, Gewoonte is een bron die blijft evolueren
Een verdrag kan een gewoonte wijzigen maar een latere gewoonte kan
ook een verdrag wijzigen
Rechters die een houvast zoeken zullen misschien makkelijker aansluiten
bij een verdrag
Constitutieve bestanddelen gewoonte
= een algemene praktijk beschouwd als recht
1. Statenpraktijk
kan tot uiting komen in alle geldige gedragen van alle subjecten
van internationaal recht
kan uit een positieve gedraging (doen) blijken maar ook uit een
laten (het gebrek aan handelen)
(-> van belang omdat niet alle staten dezelfde mogelijkheid hebben
om tav bepaalde problematiek effectief te handelen)
Kan gevonden worden in handelingen van een staat in de
internationale betrekkingen maar ik sommige zuiver interne
handelingen (bv. nationale RP)
Immuniteit van rechtsmacht: een staat mag niet worden
gedagvaard voor de rechtbanken v/e andere vreemde staat m.b.t.
overheidshandelingen
Uitvoeringsimmuniteit: de goederen die door een staat worden
gebruikt voor de uitoefening van zijn soevereine functies (of andere
dan commerciële functies) mogen niet in beslag worden genomen
IGH, Jurisdictional Immunities of the State
Duitsland heeft Italië gedagvaard en Griekenland is
tussengekomen aan de kant van Italië
2
, i.v.m. de toepassing van jurisdictionele immuniteiten en
uitvoeringsimmuniteit door de Italiaanse rechtbanken m.b.t.
handelingen gesteld door het Duitse leger tijdens WOII
Internationale oorlogsmisdaden tav burgerbevolking in Italië als
reactie op handelingen van het verzet
SO’s hebben geprobeerd sv te bekomen voor Italiaanse
rechtbanken
Duitsland deed gelden dat zij zonder twijfel internationaal
aansprakelijk was voor die oorlogsmisdaden maar er na WOII een
algemene regeling was getroffen van herstel en er sowieso Duitsland
voor die handelingen immuniteit genoot voor de Italiaanse RB’n
Hof heeft immuniteit bevestigd o.b.v. de interne praktijk van
staten waarbij de immuniteit wordt bevestigd
Houding van staten t.o.v. verdragen?
EHRM: kijkt naar de positie van België toen verdrag over immuniteiten
werd onderhandeld
niet tegen bepalingen geprotesteerd dus beschouwen wij dat u die
aanvaard
onverantwoord omdat die verdragen de gewoonte codificeren maar ook
de gewoonte progressief doen evolueren
Aan welke voorwaarden/Criteria moet de praktijk voldoen om
pertinent te zijn voor de vaststelling van een gewoonte?
Constant en uniform (coherentie in gedragingen van staten) –
algemeenheid vereist
over een zekere tijdspanne manifesteren
CJ, Military and Paramilitary Activities in Nicaragua, §186
Zaak in jaren ’80 van Nicaragua (linkse regering) tegen VS
3
, Vragen over gewoonterechtelijk karakter van regels inzake gebruik van
geweld, non-interventie, ..
gedraging van staten moet in het algemeen consistent zijn met de
regelen
gedragingen die inconstent zijn moeten opnieuw in het algemeen
behandeld zijn als schendingen van de regels (niet als aanwijzing
erkenning nieuwe regel)
Als een staat zijn eigen gedraging verantwoordt door beroep te doen op
een beweerde uitzondering op de regel de staat heeft het bestaan van
die regel bevestigd
Vb. in familiekring – ‘mag men zijn schoenen binnenshuid aanhouden’
In sommige gezinnen geen regeling, in andere gezinnen verboden
Regel ontstaat spontaan
Op een gegeven dag snel computer halen anders te laat – ‘sorry
mama, anders ben ik te laat’ -> regel bevestigd
2. Opinio juris = rechtsovertuiging dat staten de praktijk volgen
omdat zij aan een rechtsregel beantwoordt (daartoe juridisch
verplicht zijn)
= subjectieve element
= moeilijk vast te stellen
ICJ, Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons, §73
Hof probeert na te gaan of het gebruik van nucleaire wapens in strijd is
met internationale gewoonten
ieder jaar in resoluties opgeroepen om verdrag te sluiten om gebruik
van nucleaire wapens zou verbieden
wijst op ruim verspreide wens in belangrijke onderdelen van de int’le
gemeenschap om ze af te schaffen
4
