Samenvatting Labo maatschappelijk werk - jeugd en gezin

Labo maatschappelijk werk
Docenten:
- Domein Jeugd en Gezin: brigi
- Domein Jus eel Werk: en
- Domein Zorg en Gezondheid:



GENERIEKE STAM


Les 1 (deel 1): Suïcidepreventie
 Hoeveel suïcidepogingen waren er in 2018 in Vlaanderen?  10288
 Hoeveel Belgen overlijden er dagelijks aan zelfdoding?  5
 Welk Europees land hee het hoogste suïcidecijfer bij vrouwen?  België
 Wat is het nummer van de zelfmoordlijn?  1813
 Bij welke lee ijdsgroep komen het meest aantal suïcides voor?  Ouderen
 Hoelang duurt een gemiddeld suïcidaal proces?  2,5 jaar

1.1 Terminologie
 Zelfmoord – zelfdoding – suïcide - …  zelfmoord klinkt heel intens, dus vaker gebruik gemaakt van
zelfdoding; wereldwijd gezien wordt het woord suïcide het meest herkent
 Als hulpverlener is het belangrijk om je woordkeuze (suïcide, zelfdoding of zelfmoord) zo veel
mogelijk af te stemmen op die van de hulpvrager

 Defini es
- Suïcide: “een daad met fatale afloop die de overledene in de wetenschap of de verwach ng
van een poten ële fatale afloop hee geïni eerd en uitgevoerd met als doel gewenste
veranderingen te bewerkstelligen”
- Suïcidepoging: “een niet-habitueel gedrag zonder dodelijke afloop dat de persoon ini eert en
uitvoert met de verwach ng, of het risico om te overlijden of lichamelijke schade te
veroorzaken, met als doel gewenste veranderingen te bewerkstelligen”
- Suïcidaliteit: verwijst naar het geheel van gedachten (vaag tot concrete plannen),
voorbereidende handelingen, suïcidepogingen en suïcide.

1.2 Cijfers Vlaanderen (Agentschap Zorg en Gezondheid, onderzoek 2018)
 Belgisch/ Vlaams suïcidecijfer ligt ongeveer 1,5 keer hoger dan het EU-gemiddelde
 Gemiddeld 3 suïcides/dag (In België 5/dag of 1.723 personen)
 Gemiddeld 27 suïcidepogingen/dag (Jaarlijks 9 884 pogingen in Vlaanderen)
 14% van de bevolking (+15 jaar) gee aan ooit aan zelfdoding gedacht te hebben

 Deze cijfers zijn zwaar onderschat; enkel de geregistreerde cijfers worden hierin opgenomen (vaak
weet men niet van een poging)




Sanne Van der Spiegel Pagina 1 van 93 2023-2024

,Suïcidepogingen: sociaaleconomische verschillen




 Zelfmoordgedachten (ooit in het leven en in het afgelopen jaar) zijn gekoppeld aan het
opleidingsniveau. Mensen uit de laagst opgeleide groep hadden 1,5 keer meer kans op
zelfmoordgedachten ooit in hun leven, en 2,5 meer kans op zelfmoordgedachten in het afgelopen
jaar, in vergelijking met mensen uit de hoogstopgeleide groep.
 Zorgverleners (bv. huisartsen): opvallend hoger cijfer binnen hoogopgeleide groep

Suïcidepogingen: verschil gender




 4,3% van de Belgische bevolking die ooit een poging ondernam
 Vrouwen scoren veel hoger (tussen 35-54 jaar), maar hebben minder fatale afloop
 71% van de mannen pleegt suïcide met fatale afloop omdat ze dras schere ac es ondernemen dan
vrouwen




Sanne Van der Spiegel Pagina 2 van 93 2023-2024

, Leeftijdsspecifiek suïcidecijfer (per 100.000 inwoners) | 2017




 Meer mannen sterven door suïcide dan vrouwen.
 Bij ‘ac eve’ mannen (20-59 jaar) is het aantal suïcides het hoogst bij de 55-tot 59- jarigen
 Bejaarde mannen
- Praten niet vaak over hun gevoelens; veel schroom
- Veel suïcide preven e ingezet op deze doelgroep

Jongeren als risicogroep
 1 op de 4 Vlaamse jongeren valt in risicogroep zelfdoding:
"Dit wordt enorm onderschat” ~ De Redac e 29/09/18

”Maar liefst 1 op de 4 Vlaamse jongeren zit in de risicogroep voor zelfdoding. Dat blijkt uit een test bij
4.500 jongeren in middelbare scholen in opdracht van de Vlaamse overheid. "Hopelijk kunnen we
probleemsitua es nu vroeger detecteren."

 Suïcide = meest voorkomende doodsoorzaak bij jongeren
 Detec e: signalen leren herkennen is van belang + op jd doorverwijzen naar professionelen
hulpverlening
 Veel onzekerheden (puber jd, nieuwe rela es), heel impulsief, niet al jd de juiste coping
mechanismen hanteren

1.3 Vlaams Actieplan Suïcidepreventie sinds 2012
 ‘De ster e door zelfdoding bij mannen en vrouwen moet tegen 2020 verminderd zijn met 20% ten
opzichte van 2000.’  Heel ambi eus; recent geëvalueerd en was posi ef = suïcidepreven e werkt
dus goed




Sanne Van der Spiegel Pagina 3 van 93 2023-2024

, Vlaams Ac eplan Suïcidepreven e II
2012-2020


Geestelijke Laagdrempelige Deskundigheids- Programma’s Aanbevelingen
gezondheids- telefonische en bevordering en gericht naar en
bevordering onlinehulp netwerkvorming hoogrisicogroepen hulpmiddelen

- Fit in je hoofd - Zelfmoordlijn - CGG - Suïcidepogers - Richtlijnen
- Te gek!? 1813 - Artsen - Nabestaanden voor detec e
- Rode - Think Life - Ziekenhuizen - Jongeren en
neuzendag - BackUp - Hulpverleners - Ouderen behandeling
- … - On Track Again - Poli e - … - SP-reflex
- … - … - …
 Fit in je hoofd: onlinetool; is de persoon nog veerkrach g? Kan die signalen herkennen
 Te gek!?: organisa e die a.d.h.v. cultuur (bv. Concerten) aan deskundigheidsbevordering doen 
inkomsten van rode neuzendag: bus gekocht om mee naar scholen te gaan
 …

 Het derde Vlaams Ac eplan Suïcidepreven e is in ontwikkeling en zal van start gaan in 2022-2030

 Nieuw Vlaams Ac eplan III vanaf 2022?
- Anno 2022 blijven de ac es van het tweede ac eplan doorlopen
- Momenteel derde ac eplan in de maak
- Op 19 november 2021 werd dit voorgesteld op Gezondheidsconferen e Suïcidepreven e
- Anno 2022 nog steeds niet opera oneel

1.4 Mythes
 Wie erover praat, doet het niet?
 Maar 7% die iets verbaal uiten, maar dit wilt niet zeggen dat zij niets gaan ondernemen

 Mensen die aan zelfmoord denken, willen dood?
 Ze zien geen andere uitweg van hun ondragelijke pijn (fysiek of mentaal)

1.5 Verklarend model suïcide
 Aanwezigheid van biologische, psychologische, sociale en psychiatrische risicofactoren
 Individuele kwetsbaarheid
 Complex samenspel van risicofactoren en afwezigheid van voldoende beschermende factoren




Sanne Van der Spiegel Pagina 4 van 93 2023-2024