RENAISSANCE 16E EEUW
1 ALGEMEEN
1.1 POLITIEKE ACHTERGROND
In 1486 volgde Maximiliaan van Oostenrijk zijn vader op, zo kregen de Nederlanden de gelegenheid
tot een harde oppositie te komen. Door het overlijden van keizer Frederik kreeg Maximiliaan de
keizerstroon. (de Nederlanden waren niet meer zijn enige en belangrijkste gebied)
Maximiliaans zoon, Philips de Schone, kreeg het bewind over de Nederlanden en trouwde met
Johanna van Castillië. (dubbelhuwelijk: zijn zus Margareta van Oostenrijk trouwde met de broer Juan)
Juan overleed zonder erfgenamen waardoor Philips de Schone troonopvolger werd. Maar Philips
stierf plots waardoor de voogdijraad alles regelde in de Nederlanden voor de zesjarige zoon Karel.
Karel V werd meerderjarig (1515) en werd landheer van de Nederlanden. Ferdinand van Aragon
(grootvader) stierf in 1516 waardoor Karel V zijn titel van koning van Aragon overnam. Het beleid
van de Nederlanden werd overgedragen aan de grote raad waar Margareta in zat.
Toen Margareta van Oostenrijk stierf stelde Karel zijn zus, Maria van Hongarije, aan als landvoogdes
van Brussel. In 1531 verliet Karel de Nederlanden voor zijn Duitse en Spaanse gebieden. Maar door
problemen met Gent moest hij terugkeren. Karel breidde zijn macht uit over de “17 provinciën”.
In 1555 deed Karel V troonafstand ten voordele van zijn zoon Philips II. Ondertussen begon de
reformatie in onze gewesten, vooral in Antwerpen. De hoge adels stelde een zachte repressie van het
Protestantisme voor, maar Philips negeerde het. In 1566 begon de Beeldenstorm die een diepe
indruk maakte. De landvoogdes (Egmont, Hoorne en Oranje) kwamen snel tot een akkoord met de
verbonden edelen, waar werd toegezegd dat openlijke prediking van de nieuwe leer wordt
geaccepteerd.
Ondertussen stuurde Philips II de hertog van Alva naar de Nederlanden, de Raad van Beroerten werd
ingesteld met speciale rechtsmacht. Egmont en Hoorne werden terechtgesteld, vele andere
vluchtten. Alva bereikte successen maar nam ontslag. De nieuwe landvoogd, Luis de Requesens,
hoopte vrede te bereiken door toegevendheid en soepelheid. Maar hij zette de militaire plannen
tegen Holland en Zeeland verder. De volgende landvoogd, Don Juan van Oostenrijk, kreeg het
moeilijk met de Spaanse Furie in 1576.
De dood van Don Juan zorgde voor de nieuwe landvoogd, Alexander Farnese. Hij kreeg het land uit
zijn dieptepunt, hij was een politiek tacticus en goede onderhandelaar. Zijn grootste overwinningen
waren Antwerpen en Gent.
Na de dood van Oranje in 1584 was de overwinning in de lage landen voor Phillips II nabij. Maar de
lage landen hadden geen belangrijke rol, waardoor Farnese’s troepen in Frankrijk gebruikt werden. In
1588 werd een Republiek der Verenigde Provinciën opgericht; Engeland en Frankrijk erkennen de
republiek als een gelijkwaardige bondgenoot.
, 1.2 ECONOMIE
Het is nu de beurt aan Antwerpen i.p.v. Brugge. De grote ontdekking van Amerika (1492) en Indië
(1498) was een groot voordeel. De Engelse lakenimport, Duitse metaalproducten, Portugese
specerijenhandel waren allemaal via Antwerpen Centrum internationale handel!
De burgemeester liet de nieuwe ideeën toe, Antwerpen werd een protestant bolwerk.
1.3 NIEUWE DENKBEELDEN
1.3.1 Humanisme
Zij zorgden voor de verandering in de mentaliteit die de nieuwe stijl vooraf gaat. Men studeerde de
Griekse en Latijnse literatuur, “studia humanitatis”. Men kwam hierdoor in contact met een ander
wereldbeeld, waar het leven niet allemaal draait om godsdienst, geen aandacht voor hiernamaals …
In Leuven was er het “collegium trilingue”, dat de verschillende versies van de bijbel bestudeert.
(Busleyden, Justus Lipsius en Erasmus = humanisten)
1.3.2 Reformatie
1. Er was een zeker ongenoegen tegenover de kerk. Pastoors werden slecht opgeleid, konden
de Bijbel soms niet lezen, bedelen voor eigen belang, … Daar bovenop kwam dan nog eens
dat je je zonden kon wegkopen (zo betaalde de paus de kerken, paleizen, …)
2. In 1519 wordt de leer van Luther uitgegeven in Antwerpen. Natuurlijk zijn de paus en Karel V
tegen deze leer, daardoor ontstaat er een Beeldenstorm die het ongenoegen bij de bevolking
laat zien. 10 jaar later is er de Spaans furie die de haat tussen de Spaanse troepen, de
katholieke bezetter en de Geuzen laat zien.
3. Protestanten geloven niet in de maagd Maria en de eucharistie, dit toont zich zo in de kunst.
4.
1.3.3 Boekdrukkunst
1473 Dirk Maertens is in Aalst en Leuven werkzaam, Plantijn en zijn schoonzoon Moretus zijn de
belangrijkste drukkers van de Nederlanden. Door de broekdrukkunst worden de ideeën sneller
verspreid. einde van de miniatuurkunst
1 ALGEMEEN
1.1 POLITIEKE ACHTERGROND
In 1486 volgde Maximiliaan van Oostenrijk zijn vader op, zo kregen de Nederlanden de gelegenheid
tot een harde oppositie te komen. Door het overlijden van keizer Frederik kreeg Maximiliaan de
keizerstroon. (de Nederlanden waren niet meer zijn enige en belangrijkste gebied)
Maximiliaans zoon, Philips de Schone, kreeg het bewind over de Nederlanden en trouwde met
Johanna van Castillië. (dubbelhuwelijk: zijn zus Margareta van Oostenrijk trouwde met de broer Juan)
Juan overleed zonder erfgenamen waardoor Philips de Schone troonopvolger werd. Maar Philips
stierf plots waardoor de voogdijraad alles regelde in de Nederlanden voor de zesjarige zoon Karel.
Karel V werd meerderjarig (1515) en werd landheer van de Nederlanden. Ferdinand van Aragon
(grootvader) stierf in 1516 waardoor Karel V zijn titel van koning van Aragon overnam. Het beleid
van de Nederlanden werd overgedragen aan de grote raad waar Margareta in zat.
Toen Margareta van Oostenrijk stierf stelde Karel zijn zus, Maria van Hongarije, aan als landvoogdes
van Brussel. In 1531 verliet Karel de Nederlanden voor zijn Duitse en Spaanse gebieden. Maar door
problemen met Gent moest hij terugkeren. Karel breidde zijn macht uit over de “17 provinciën”.
In 1555 deed Karel V troonafstand ten voordele van zijn zoon Philips II. Ondertussen begon de
reformatie in onze gewesten, vooral in Antwerpen. De hoge adels stelde een zachte repressie van het
Protestantisme voor, maar Philips negeerde het. In 1566 begon de Beeldenstorm die een diepe
indruk maakte. De landvoogdes (Egmont, Hoorne en Oranje) kwamen snel tot een akkoord met de
verbonden edelen, waar werd toegezegd dat openlijke prediking van de nieuwe leer wordt
geaccepteerd.
Ondertussen stuurde Philips II de hertog van Alva naar de Nederlanden, de Raad van Beroerten werd
ingesteld met speciale rechtsmacht. Egmont en Hoorne werden terechtgesteld, vele andere
vluchtten. Alva bereikte successen maar nam ontslag. De nieuwe landvoogd, Luis de Requesens,
hoopte vrede te bereiken door toegevendheid en soepelheid. Maar hij zette de militaire plannen
tegen Holland en Zeeland verder. De volgende landvoogd, Don Juan van Oostenrijk, kreeg het
moeilijk met de Spaanse Furie in 1576.
De dood van Don Juan zorgde voor de nieuwe landvoogd, Alexander Farnese. Hij kreeg het land uit
zijn dieptepunt, hij was een politiek tacticus en goede onderhandelaar. Zijn grootste overwinningen
waren Antwerpen en Gent.
Na de dood van Oranje in 1584 was de overwinning in de lage landen voor Phillips II nabij. Maar de
lage landen hadden geen belangrijke rol, waardoor Farnese’s troepen in Frankrijk gebruikt werden. In
1588 werd een Republiek der Verenigde Provinciën opgericht; Engeland en Frankrijk erkennen de
republiek als een gelijkwaardige bondgenoot.
, 1.2 ECONOMIE
Het is nu de beurt aan Antwerpen i.p.v. Brugge. De grote ontdekking van Amerika (1492) en Indië
(1498) was een groot voordeel. De Engelse lakenimport, Duitse metaalproducten, Portugese
specerijenhandel waren allemaal via Antwerpen Centrum internationale handel!
De burgemeester liet de nieuwe ideeën toe, Antwerpen werd een protestant bolwerk.
1.3 NIEUWE DENKBEELDEN
1.3.1 Humanisme
Zij zorgden voor de verandering in de mentaliteit die de nieuwe stijl vooraf gaat. Men studeerde de
Griekse en Latijnse literatuur, “studia humanitatis”. Men kwam hierdoor in contact met een ander
wereldbeeld, waar het leven niet allemaal draait om godsdienst, geen aandacht voor hiernamaals …
In Leuven was er het “collegium trilingue”, dat de verschillende versies van de bijbel bestudeert.
(Busleyden, Justus Lipsius en Erasmus = humanisten)
1.3.2 Reformatie
1. Er was een zeker ongenoegen tegenover de kerk. Pastoors werden slecht opgeleid, konden
de Bijbel soms niet lezen, bedelen voor eigen belang, … Daar bovenop kwam dan nog eens
dat je je zonden kon wegkopen (zo betaalde de paus de kerken, paleizen, …)
2. In 1519 wordt de leer van Luther uitgegeven in Antwerpen. Natuurlijk zijn de paus en Karel V
tegen deze leer, daardoor ontstaat er een Beeldenstorm die het ongenoegen bij de bevolking
laat zien. 10 jaar later is er de Spaans furie die de haat tussen de Spaanse troepen, de
katholieke bezetter en de Geuzen laat zien.
3. Protestanten geloven niet in de maagd Maria en de eucharistie, dit toont zich zo in de kunst.
4.
1.3.3 Boekdrukkunst
1473 Dirk Maertens is in Aalst en Leuven werkzaam, Plantijn en zijn schoonzoon Moretus zijn de
belangrijkste drukkers van de Nederlanden. Door de broekdrukkunst worden de ideeën sneller
verspreid. einde van de miniatuurkunst
