BAROK 17E EEUW
1 ALGEMEEN
1.1 POLITIEKE ACHTERGROND
Het volk was blij toen ze weer hun eigen vorsten, afstammelingen van keizer Karel, Albrecht en
Isabella hadden, die gekomen waren om opnieuw orde en vrede te brengen. Want de oorlog met het
noorden bleef duren, maar in 1609 kwam er toch vrede met de republiek. (= het twaalfjarig bestand)
De Jezuïeten en nieuwe bisschoppen zetten de contrareformatie door. Naast het geloof hechten de
aartshertogen ook veel belang aan eenheid van het recht. Toen Albrecht overleed in 1621 verliep het
twaalfjarig bestand en hervatte de oorlog met het noorden.
Na de dood van Isabella kwam door de aankomst van prins Ferdinand, broer van Phillips IV, een
radicale zwenking naar Spanje tot stand. In 1648 erkende de Spaanse vorst door de vrede van
Munster de noordelijke Nederlanden als een soevereine republiek. Scheiding N/Z definitief
In de tweede helft van de 17e eeuw werd het grondgebied verschillende keren aangevallen door
Louis XIV. Door al de regelingen ontstond het nu nog altijd bekende probleemgebied Frans
Vlaanderen en de zuidergrens van het hedendaagse België.
1.2 ECONOMIE
Na 1585 was de Schelde afgesloten, enkel tijdens het twaalfjarig bestand was er een opflakkering.
Maar ondanks dat bloeit de kunst! De sponsors van de kunst komen van buitenaf; de kerk,
aartshertogen maar ook burgerij wil kunst in hun huis.
(Er moet geld te veel zijn voordat er kunst kan zijn)
1.3 NIEUWE IDEEËN
1. Het Concilie van Trente (hun besluiten zijn het begin van de contrareformatie barok)
- Sfeer van overwinning katholiek geloof dat als overwinnaar uit de strijd komt
- Altaar komt centraal te staan
- Biechtstoelen werden voorzien in alle kerken
- Uitleg in de volkstaal het volk moest het begrijpen
- Catechismus werd opgesteld
2. Kloosterorde van de Jezuïeten heropbouw en nieuwbouw van kerken
Ze legde zich vooral bij het onderwijs en de missionering, ze waren vooral sterk aanwezig
daar waar het katholicisme onder druk stond
3. Literatuur in de volkstaal; de rederijkers met o.a. Michiel de Swaen + vooruitgang in
wetenschap op allerlei domeinen
, 2 KUNST
Ontstaan in Italië en geëvolueerd uit de renaissance.
Algemene kenmerken:
- Is vol beweging, dynamische kracht, uitbundig
- Grote emotie
- Veel kleur, dynamiek, asymmetrie, licht-donker tegenstelling (clair obscure)
- Samengaan van alle kusttakken tot één geheel, het is soms moeilijk om te bepalen waar
de architectuur stopt en de beeldhouwkunst begint.
- Wil overtuigen, propaganda voor de kerk of voor de staat (2 duidelijke stromingen)
1. Spaans-Italiaanse barok = barok in functie van de contrareformatie
2. Franse barok = meer rationele vormen, classicisme
2.1 ARCHITECTUUR
2.1.1 Kerkelijke architectuur
Basilicaalbouw
- Het koor wordt kleiner, het altaar wordt opvallender
zodat alle aandacht daarop valt
- De dwarsbeuk is volledig weggelaten
- De kerken zijn korter zodat iedereen de preek zou
kunnen horen
- In de zijbeuken zijn de kapelletjes vervangen door
biechtstoelen
- Achteraan komt het orgel en de zangtribune
- Triomfantelijk orgel boven de kerk
Barokgevel
- 3 bouwlagen
- Zuilen staan niet op een rechte lijn beweging
- De aandacht wordt getrokken naar de toegangsdeur (meeste versiering)
- Typische elementen: gebroken frontons, vazen en kandelaars, engelen, hoefijzerbogen,
vruchtenkransen, balustrades, …
Figuur 1 carrolus borromeuskerk
1 ALGEMEEN
1.1 POLITIEKE ACHTERGROND
Het volk was blij toen ze weer hun eigen vorsten, afstammelingen van keizer Karel, Albrecht en
Isabella hadden, die gekomen waren om opnieuw orde en vrede te brengen. Want de oorlog met het
noorden bleef duren, maar in 1609 kwam er toch vrede met de republiek. (= het twaalfjarig bestand)
De Jezuïeten en nieuwe bisschoppen zetten de contrareformatie door. Naast het geloof hechten de
aartshertogen ook veel belang aan eenheid van het recht. Toen Albrecht overleed in 1621 verliep het
twaalfjarig bestand en hervatte de oorlog met het noorden.
Na de dood van Isabella kwam door de aankomst van prins Ferdinand, broer van Phillips IV, een
radicale zwenking naar Spanje tot stand. In 1648 erkende de Spaanse vorst door de vrede van
Munster de noordelijke Nederlanden als een soevereine republiek. Scheiding N/Z definitief
In de tweede helft van de 17e eeuw werd het grondgebied verschillende keren aangevallen door
Louis XIV. Door al de regelingen ontstond het nu nog altijd bekende probleemgebied Frans
Vlaanderen en de zuidergrens van het hedendaagse België.
1.2 ECONOMIE
Na 1585 was de Schelde afgesloten, enkel tijdens het twaalfjarig bestand was er een opflakkering.
Maar ondanks dat bloeit de kunst! De sponsors van de kunst komen van buitenaf; de kerk,
aartshertogen maar ook burgerij wil kunst in hun huis.
(Er moet geld te veel zijn voordat er kunst kan zijn)
1.3 NIEUWE IDEEËN
1. Het Concilie van Trente (hun besluiten zijn het begin van de contrareformatie barok)
- Sfeer van overwinning katholiek geloof dat als overwinnaar uit de strijd komt
- Altaar komt centraal te staan
- Biechtstoelen werden voorzien in alle kerken
- Uitleg in de volkstaal het volk moest het begrijpen
- Catechismus werd opgesteld
2. Kloosterorde van de Jezuïeten heropbouw en nieuwbouw van kerken
Ze legde zich vooral bij het onderwijs en de missionering, ze waren vooral sterk aanwezig
daar waar het katholicisme onder druk stond
3. Literatuur in de volkstaal; de rederijkers met o.a. Michiel de Swaen + vooruitgang in
wetenschap op allerlei domeinen
, 2 KUNST
Ontstaan in Italië en geëvolueerd uit de renaissance.
Algemene kenmerken:
- Is vol beweging, dynamische kracht, uitbundig
- Grote emotie
- Veel kleur, dynamiek, asymmetrie, licht-donker tegenstelling (clair obscure)
- Samengaan van alle kusttakken tot één geheel, het is soms moeilijk om te bepalen waar
de architectuur stopt en de beeldhouwkunst begint.
- Wil overtuigen, propaganda voor de kerk of voor de staat (2 duidelijke stromingen)
1. Spaans-Italiaanse barok = barok in functie van de contrareformatie
2. Franse barok = meer rationele vormen, classicisme
2.1 ARCHITECTUUR
2.1.1 Kerkelijke architectuur
Basilicaalbouw
- Het koor wordt kleiner, het altaar wordt opvallender
zodat alle aandacht daarop valt
- De dwarsbeuk is volledig weggelaten
- De kerken zijn korter zodat iedereen de preek zou
kunnen horen
- In de zijbeuken zijn de kapelletjes vervangen door
biechtstoelen
- Achteraan komt het orgel en de zangtribune
- Triomfantelijk orgel boven de kerk
Barokgevel
- 3 bouwlagen
- Zuilen staan niet op een rechte lijn beweging
- De aandacht wordt getrokken naar de toegangsdeur (meeste versiering)
- Typische elementen: gebroken frontons, vazen en kandelaars, engelen, hoefijzerbogen,
vruchtenkransen, balustrades, …
Figuur 1 carrolus borromeuskerk
